نسرین هزاره مقدم

کار بسیار ساده و بی‌سرو‌صدا انجام شد و نمود بیرونی قضیه فقط دو خط خبر بود. بیست و ششم مرداد، رسانه‌ها در گزارش خروجی نشست هیات دولت نوشتند: «هیات وزیران در اجرای مصوبه شورای حقوق و دستمزد درخصوص تغییر سقف پرداختی کارانه به پزشکان، سقف دریافتی کارانه پزشکان شاغل در مناطق برخوردار را در سال ۱۴۰۱ و صرفاً به مدت یک سال، مبلغ ۱۲۰۰میلیون ریال تعیین کرد».

این چند خط خبر یعنی سقف کارانه پزشکان در شرایط فعلی، در سراسر کشور به جز مناطق محروم به یک‌باره با یک حکم ساده، از ۶۰ میلیون تومان به ۱۲۰ میلیون تومان افزایش یافته؛ به عبارتی ۶۰ میلیون تومان عایدی ماهانه بیشتر برای پزشکان سراسر کشور. این حکم تکمله‌ای هم دارد: «به موجب این مصوبه، در موارد خاص و ضروری برای برخی از پزشکانی که خدمات برجسته ارائه می‌کنند، با نظر وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سقف مذکور قابل افزایش است. فهرست این افراد باید توسط وزارت مذکور برای سازمان اداری و استخدامی کشور ارسال شود». در واقع با این تکمله، دست وزارت بهداشت برای افزایش کارانه حتی بالاتر از سقف باز گذاشته شده و پزشکان می‌توانند حتی بیشتر از ۱۲۰ میلیون تومان در هر ماه کارانه بگیرند. البته به این بخشش دست و دلبازانه باید «برداشتن سقف کارانه پزشکان در مناطق مرحوم» را بیفزاییم. دولت چند ماه قبل از مرداد اعلام کرد: «به منظور ایجاد انگیزه خدمت‌رسانی در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته (شهرهای الف و ب) کارانه پزشکان در این مناطق فاقد سقف خواهد بود».

بازتولید چراغ خاموش درآمد میلیاردی

با این حساب، پزشکی که به منطقه‌‌ای محروم مثلاً شهر کوچکی مثل سرباز در سیستان و بلوچستان می‌رود، می‌تواند تا مرزهای باورنکردنی درآمد داشته باشد، آن هم از جیب مردم محرومی که نان خالی به زحمت برای خوردن دارند. البته فلسفه برداشتن سقف کارانه پزشکان در مناطق محروم، از سوی وزارت بهداشت و حامیان پزشکان در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، «انگیزه‌زایی برای پزشکان در جهت خدمت در مناطق محروم» عنوان شده؛ یعنی پزشکی که قسم پزشکی خورده و باید به مردم خدمت کند، اگر چند صد میلیون تومان ناقابل! کارانه نگیرد، انگیزه ندارد به کردستان یا سیستان و بلوچستان برود و به درمان مردم بپردازد. به گفته «محمد شریفی‌مقدم» دبیرکل خانه پرستار «قبل از گذاشتن سقف برای کارانه پزشکان در دهه 90 شمسی، از فیش حقوقی پزشکی در سرباز سیستان و بلوچستان رونمایی شد که ۶۰۰ میلیون تومان دریافتی به عنوان کارانه داشت؛ دقیقاً در همان منطقه‌ای که بچه‌ها کفش برای رفتن به مدرسه ندارند و کتاب‌های درسی را در نایلون‌های دسته‌دار حمل می‌کنند و حالا بعد از چند سال به یمن لابی‌گری‌های قدرتمندشان می‌خواهند همان شرایط را بازتکرار کنند، البته بسیار چراغ خاموش و آهسته!».

افزایش 100درصدی کارانه ۶۰ میلیون تومانی پزشکان در تمام کشور ازجمله پایتخت و پیش از آن برداشتن سقف کارانه پزشکان در مناطق محروم، چراغ خاموش و بی‌سروصدا اتفاق افتاده است. این موضوع را قیاس کنید با پذیرش مصوبات شورای عالی کار برای بازنشستگان کارگری بعد از پنج ماه تمام و آن همه هیاهو که بر سر اجرای قانون حداقلی ایجاد شد. در همین پنج ماه گذشته دولت و فرادستان بارها در رسانه‌ها اعلام کردند که متعهد به بهبود معیشت بازنشستگان هستند و این در حالی‌ست که با افزایش ۳۸درصدی مستمری، نهایت یکی - دو میلیون یا شاید سه میلیون تومان به دریافتی هر بازنشسته کارگری بعد از 30 سال جان کندن و پای خطوط تولید ایستادن اضافه شده اما ۶۰ میلیون تومان به دریافتی پزشکان سراسر کشور افزوده‌اند و از هیچ سو صدایی بلند نشده است، کاملاً چراغ خاموش!

تمرکز سیاست‌گذاری بر بهبود وضع صاحبان ثروت

چرا در حالی‌که تورم آن هم در بخش خوراکی‌ها به مرز درصدهای سه رقمی رسیده است، دولت تن به ترمیم دستمزد کارگران حداقل‌بگیری که زیر هفت میلیون تومان درآمد دارند، نمی‌دهد و حق مسکن ۶۵۰هزار تومانی ماه‌ها بلااجرا مانده است؟ چرا قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری ۱۵ سال معطل و بلاتکلیف ماند و حالا هم که قرار است اجرا شود سقف تعرفه یک پرستار فقط ۳ میلیون تومان است و چرا برای همسان‌سازی و افزایش حقوق بازنشستگان مدام در بوق و کرنا می‌دمند اما اتفاق ملموسی نمی‌افتد؟

پاسخ این چراها مشخص نیست اما یک چیز مشخص است؛ شریفی مقدم می‌گوید: «خاصیت نئولیبرالیسم و تمرکز سیاست‌گذاری بر بهبود وضع صاحبان ثروت، همین است. وقتی می‌خواهند منافع خواص و نجومی‌بگیران را افزایش دهند، با یک نامه ساده و یک تصویب آنی، کار به سرانجام می‌رسد، مشابه همین افزایش ۶۰ میلیون تومانی کارانه پزشکان اما برای دهک‌های فرودست، ماه‌ها باید اعتراض شود، تشکل‌ها مطالبه‌گری کنند و بعد از نشست‌های متعدد و خون دل خوردن‌های بسیار، به اندک افزایش ناچیز و کمتر از قانون رضایت دهند. شما همین افزایش حقوق بازنشستگان را ببینید. چقدر اعتراض کردند و چند بار نشست برگزار شد؟ آخر کار با این تورم بیش از 100درصدی، افزایش حقوق شد ۳۸درصد یا در مورد پرستاران، بعد از ۱۵ سال مطالبه‌گری، از ابتدای امسال مدام در رسانه‌ها تبلیغ کردند که حق و حقوق پرستاران اعاده شد و تعرفه‌گذاری اجرایی می‌شود و حالا سازمان نظام پرستاری می‌گوید سقف عایدی تعرفه‌گذاری فقط ۳ میلیون تومان است».

منابعی که هست و نیست!

وقتی قرار است تعرفه‌گذاری پرستاران اجرا شود، دولت می‌گوید منابع نیست. وقتی قرار است ماده ۹۶ قانون تامین اجتماعی برای کارگران بازنشسته اجرا شود، باز همین دولتمردان می‌گویند منابع تعهدی باید به ریالی تبدیل شود و ریال نداریم اما برای کارانه نامحدود پزشکان در مناطق محروم، نقدینگی هست، نقدینگی و پولی که از جیب مردمان محروم همان مناطق قرار است پرداخت شود. برای ۱۲۰ میلیون تومان کارانه پزشکان در سراسر کشور ازجمله همین تهران نیز مردم عادی باید هزینه بپردازند!

به هر حال، با دو برابر کردن سقف کارانه پزشکان، تلاش‌های حامیان عدالت درمانی که بعد از اجرای طرح تحول سلامت، منتج به سقف‌گذاری برای کارانه دریافتی پزشکان شد، نقش برآب شد. حالا دوباره نقطه سر خط و دوباره پزشکان عموماً نجومی‌بگیر، نجومی‌بگیرتر می‌شوند.

شریفی‌مقدم: خاصیت نئولیبرالیسم و تمرکز سیاست‌گذاری بر بهبود وضع صاحبان ثروت، همین است. وقتی می‌خواهند منافع خواص و نجومی‌بگیران را افزایش دهند، با یک نامه ساده و یک تصویب آنی، کار به سرانجام می‌رسد

حذف انقلابی یک تلاش عدالت‌خواهانه

شریفی‌مقدم در ارتباط با تاریخچه این مساله می‌گوید: قبل از طرح تحول سلامت در سال ۹۳، کارانه پزشکان سقف نداشت. در جریان اجرای طرح تحول سلامت، تعداد تعرفه‌های پزشکان دو برابر شد و تا ۳۰۰درصد هم افزایش نرخ تعرفه داشتند. آن زمان کارانه پزشکان به ارقام میلیاردی رسید. پیگیری‌های بسیاری در آن زمان از طرف خانه پرستار صورت دادیم. موضوع حساس شد و دیوان محاسبات و سازمان بازرسی ورود کردند و در نهایت ماجرا، سقف ۶۰ میلیونی کارانه با تلاش بسیار گذاشته شد. همان زمان هم مطالبه‌گری بسیار کردیم وگرنه مایل به تعیین سقف نبودند. از آن سال تا هفت یا هشت ماه پیش موضوع کنار گذاشته شد تا اینکه وزارت بهداشت دستورالعملی تهیه کرد که سقف کارانه پزشکان برداشته شود. دولت موافقت نکرد اما آمدند در مناطق محروم سقف را برداشتند و حدود یک هفته پیش نیز سقف کارانه را در سراسر کشور به جز مناطق محروم دو برابر افزایش دادند و به ۱۲۰ میلیون تومان رساندند.

او ادامه می‌دهد: مساله لابی قدرتمند پزشکان و حمایت سنگین بدنه مدیریتی وزارت بهداشت و کمیسیون بهداشت مجلس از آنهاست. دو برابر شدن سقف کارانه، محصول نامه رئیس کمیسیون بهداشت مجلس به رئیس جمهور است. رئیس کمیسیون بهداشت مجلس، نماینده مردم زاهدان است و به جای اینکه حامی منافع درمانی و بهداشتی مردم محروم به خصوص در منطقه انتخابیه خود باشد، برای پزشکان «کار صنفی» می‌کند. این نمایندگان به جای نمایندگی مردم، نماینده پزشکان هستند. وی ابتدا تقاضا کرد سقف را بردارند و حالا که برنمی‌دارید، دو برابر کنید!

به گفته وی، سلامت مردم در این نظام پزشک‌سالار اهمیتی ندارد و کاربدستان فقط مدافع پزشکان هستند. سازمان نظام پزشکی کارش همین است و باید مدافع منافع پزشکان باشد اما وزارت بهداشت و نمایندگان عضو کمیسون بهداشت مجلس، چرا فقط و فقط حامی پزشکان هستند و برای مطالبات نجومی آنها، کار صنفی می‌کنند؟!

پول ندهید مردم محروم سرگردان می‌شوند!

اما داستان این نامه چیست؟ بیست و پنجم مرداد ماه سال جاری «حسینعلی شهریاری» نماینده زادهدان در مجلس و رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در نامه‌ای به رئیس جمهور، درخواست افزایش کارانه پزشکان را مطرح کرد. در بخشی از این نامه می‌خوانیم: «یکی از مواردی که در حال حاضر موجب بروز اشکالات عمده در راستای تحقق اهداف عالیه حوزه سلامت و اخلال در تامین منابع کافی برای تولید خدمات سلامت شده است، عدم افزایش سقف پرداخت کارانه پزشکان در فاصله سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱ است که با وجود افزایش سالانه تعرفه‌ها و نرخ تورم و به‌رغم پیگیری‌های متعدد وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، هیچ تغییری در سقف مذکور صورت نگرفته است و در صورت فعالیت ثابت پزشک تمام‌وقت از سال ۹۶ تا ۱۴۰۱، مبالغ تعرفه خدمات ارائه شده (براساس نرخ تورم و افزایش حقوق کارکنان و...) ۸۶.۵درصد افزایش یافته است... محدودسازی عملکرد پزشکانی که کارکرد بالایی دارند (شامل متخصصین شاغل در مناطق محروم یا پزشکان مورد ارجاع از بیمارستان‌های مرجع) و پزشکان عضو هیات‌علمی تمام‌وقت جغرافیایی که وظیفه ارائه خدمات درمانی همراه با آموزش دستیاران و نیروهای تخصصی آینده را به عهده دارند، منجر به کاهش کیفیت آموزش و تربیت نیروهای تخصصی، عدم تمایل پزشکان به خدمت در بخش دولتی، ارجاع بیماران به بخش خصوصی و در نتیجه سرگردانی بیماران خواهد شد».

عنابستانی: متاسفانه سیستم مدیریتی وزارت بهداشت، پزشک‌سالار است و مدیران این وزارتخانه دائماً در حال افزایش حقوق و مزایای پزشکان هستند در حالی‌که پرستاران بیشترین زحمت را در سیستم بهداشت می‌کشند و کمترین منافع را می‌برند

خوانش این نامه نشان می‌دهد که چطور منافع نجومی پزشکان با قدرت تمام در لایه‌های بالایی پیگیری می‌شود. پزشکان تنها نیستند و از این نزدیکی به صاحبان قدرت و اشتراک منافع با آنها سود سرشار می‌برند. در واقع سیستم حاکم «پزشک‌سالار» است و این واقعیت را می‌توان در تمام تصمیم‌سازی‌های حوزه بهداشت و درمان و تصمیم‌گیری‌های مزدی دید. مطالبات درمانی و بهداشتی مردم محروم در استان‌های کم‌برخوردار، نادیده گرفته می‌شود، مطالبات مزدی فرودستان و دهک‌های کم‌درآمدتر ازجمله پرستاران و سایر کادر درمان نادیده گرفته می‌شود و فقط منافع پزشکان دنبال می‌شود، در هر شرایطی و به هر شیوه‌ای که ممکن باشد.

در این رابطه از «علی‌اصغر عنابستانی» نماینده سبزوار در مجلس پرسیدیم که چرا مجلس با بی‌عدالتی در نظام درمان کشور برخورد نمی‌کند. او گفت: متاسفانه سیستم مدیریتی وزارت بهداشت، پزشک‌سالار است و مدیران این وزارتخانه در همراهی با سازمان نظام پزشکی، دائماً در حال افزایش حقوق و مزایای پزشکان هستند. این در حالی‌ست که پرستاران بیشترین زحمت را در سیستم بهداشت کشور می‌کشند و کمترین منافع را می‌برند. عدالت باید برقرار باشد و نباید تمام مزایای درمان به جیب پزشکان برود.

او در پاسخ به اینکه چرا سقف کارانه پزشکان دو برابر شد، به همراهی مسئولان وزارت بهداشت با پزشکان اشاره می‌کند و می‌گوید: در این رابطه حتماً به وزارت بهداشت تذکر خواهیم داد. فاصله دریافتی پزشکان و پرستاران از زمین تا آسمان است. افزایش تعرفه و کارانه پزشکان نه تنها عادلانه نیست بلکه در تضاد با منافع مردم است. هرچه تعرفه پزشکان بیشتر شود، دسترسی اکثریت مردم به بهداشت و درمان کمتر می‌شود. مردم توان پرداخت تعرفه‌های نجومی پزشکان را ندارند، مخصوصاً در مناطق محروم. بنابراین برداشتن سقف کارانه پزشکان این مناطق اصلاً صحیح نیست.

مشخص نیست این تذکرات یا بهتر بگوییم انتقادات کلامی به کجا قرار است بینجامد و چرا مقامات وزارت بهداشت برای پاسخگویی به صحن مجلس فراخوانده نمی‌شوند؟ آیا اشتراک منافع برخی نمایندگان با پزشکان، باید موجب شود که در هر شرایطی سود سرشار پزشکان سرشارتر شود، حتی در شرایط بی‌پولی و حتی از جیب مردم مناطق محروم؟

شوق خدمت در مناطق محروم یا عشق ثروت

پزشکی را تصور کنید که به امید چند صد میلیون تومان کارانه برای طبابت و درمان به سیستان و بلوچستان یا هر منطقه محروم دیگری در کشور می‌رود. اینجا معلوم نیست تعهد پزشکی چطور تعریف می‌شود یا آن دیگری که می‌خواهد ۱۲۰ میلیون تومان کارانه از بابت درمان مردم در تهران داشته باشد. حامیان پزشکان در لایه‌های فرادستی، چند صد میلیون تومان کارانه را «حق مسلم پزشکان» می‌دانند اما حق مسلم یک پرستار تحصیل‌کرده که در صف مقدم بیماری‌ها و خطر برای نجات جان مردم می‌جنگد، را فقط ماهی ۳ میلیون تومان ارزیابی می‌کنند.

این همه در شرایطی است که ابراهیم رئیسی، اسفند سال گذشته مدعی شد که می‌توان ظرف یک هفته فقر مطلق را در کشور از بین برد. حال معلوم نیست چنین سیاست‌هایی که افزایش دهنده شکاف طبقاتی و فقر ا