روز نو :تلاش ایران و طرفین غربی برای به توافق رسیدن در مذاکرات هسته‌ای همچنان به نتیجه‌ای منجر نشده است. این در شرایطی است که چند روز پیش وزارت خارجه آمریکا از تمدید معافیت از تحریم‌‎ها در رابطه با همکاری‌های بین‌المللی در بخش هسته‌ای با ایران خبر داد؛ اتفاقی که برخی ناظران سیاسی، آن را نشانه‌ای از توافقاتی احتمالی در گفتگوهای هسته‌ای اخیر ایران با طرفین غربی در وین، می‌دانند.

در همین حال، دولت بایدن به کنگره آمریکا اطلاع داد که معافیت از تحریم‌هایی را تمدید کرده که اجازه همکاری‌های بین‌المللی با پروژه‌های هسته‌ای غیرنظامی ایران را صادر می‌کند. بنا بر اعلام دولت آمریکا، این معافیت از تحریم‌ها که قرار بود این ماه منقضی شوند، به شرکت‌های خارجی اجازه می‌دهند تا فعالیت‌های خاص مرتبط با عدم اشاعه و ایمنی هسته‌ای در ایران را در سایت‌های ایرانی انجام دهند؛ بدون آنکه هدف تحریم‌های ایالات‌متحده قرار بگیرند.

در همین حال، اعضای کنگره آمریکا اعلام کرده‌اند که انتظار تمدید این معافیت‌ها را داشتند و وزارت خارجه نیز روز جمعه در این رابطه به قانون‌گذاران اطلاع‌رسانی کرده بود.

یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در این زمینه اعلام کرد که آمریکا معافیت تحریم‌هایی را صادر کرده که شراکت کشورهای ثالث در پروژه‌های مرتبط به عدم اشاعه و ایمنی هسته‌ای در ایران را تسهیل می‌کند.

این سخنگو ادامه داد: «این نشانه‌ای مبنی بر حصول تفاهم در بازگشت دوجانبه به اجرای کامل برجام نیست.»
این در شرایطی است که در پایان آخرین دور از مذاکرات هسته‌ای در وین و باوجوداینکه اتحادیه اروپا تأکید کرد که متن نهایی مذاکرات را به طرفین ارائه کرده است اما مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی ایران تأکید کردند که هیچ‌چیز تا کنون نهایی نشده است و رایزنی‌ها و تماس‌ها با هماهنگ‌کننده و طرف‌های دیگر ادامه خواهد داشت. در همین حال سخنگوی سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا روز گذشته تأکید کرد که اتحادیه اروپا از تهران و واشنگتن انتظار دارد تا فوراً به متن نهایی توافق در وین پاسخ دهند.

به گزارش روزنامه بیزینس ریکوردر، پیتر استانو، سخنگوی سرویس اقدامات خارجی روز سه‌شنبه در جمع خبرنگاران با اشاره به مذاکرات وین گفت: «دیگر فضایی برای مذاکرات باقی نمانده است.» او ادامه داد: «ما متن نهایی را در اختیار داریم. حال باید دراین‌باره تصمیم‌گیری شود. پاسخ بله یا نه است. ما از تمامی طرفین انتظار داریم تا بسیار سریع دراین‌باره تصمیم‌گیری کنند.»

بااین‌وجود، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین، از اظهارات سخنگوی اتحادیه اروپا که گفته بود ایران یا باید متن فعلی مذاکرات وین را بپذیرد یا بپذیرد که مذاکرات شکست‌خورده است، انتقاد کرد.
به گزارش ایسنا، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین، روز پنجشنبه در توییتر نوشت: «وزارت خارجه روسیه گفته است که طبق گفته سخنگوی اتحادیه اروپا مشارکت‌کنندگان در مذاکرات وین با یک حق انتخاب مواجه‌اند. آن‌ها یا باید متن فعلی را بپذیرند یا باید بپذیرند که مذاکرات شکست‌خورده است. کمیسیون مشترک برجام به هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا اجازه نداده که چنین اظهاراتی را مطرح کند.»

او در توییت دیگری نوشت: «روسیه معتقد است که احیای برجام تنها راه مؤثر و منطقیِ پیش رو است. احیای برجام منجر به رفع تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران، تقویت نظام عدم اشاعه هسته‌ای و ایجاد شرایط بهتر برای پیشرفت گفت‌وگوهای امنیتی منطقه‌ای خواهد شد.»

در همین حال، یک مقام ارشد وزارت امور خارجه دراین‌باره تأکید کرد: «در چهار روز گذشته مذاکرات فشرده‌ای در خصوص چند موضوع باقی‌مانده برای اطمینان از تأمین ملاحظات و نگرانی‌های کشورمان برگزار شد. در جریان این گفت‌وگوها ما مواضع خود را با طرف‌های مقابل به اشتراک گذاشتیم و در برخی موضوعات نیز پیشرفت‌های نسبی حاصل شد.»

او بعد از اعلام نظر اتحادیه اروپا گفت: «با توجه به مباحث صورت گرفته طی سه روز گذشته، انریکه مورا چند ایده در مورد برخی موضوعات باقی‌مانده به طرف‌ها ارائه داد و ما به‌محض دریافت این ایده‌ها، پاسخ و ملاحظات اولیه خود را به ایشان منتقل کردیم، اما طبیعتاً این موارد نیازمند بررسی جامع هستند و ما نظرات و ملاحظات تکمیلی خود را به هماهنگ‌کننده و سایر طرف‌ها منتقل خواهیم کرد.»

معاون سخنگوی وزارت خارجه روسیه عنوان کرد که هیچ جایگزینی یا نقشه دومی نمی‌تواند برای توافق هسته‌ای با ایران وجود داشته باشد. به گزارش ایسنا، ایوان نچایف، معاون سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز پنجشنبه گفت: «توافق هسته‌ای برجام تنها راه مؤثر و منطقی پیشرو است که باعث ایجاد تعادل و جلوگیری از تنش‌زایی می‌شود.» او در ادامه تأکید کرد که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل از توافق هسته‌ای برجام حمایت می‌کند. نچایف همچنین بیان کرد: «هرگونه کج‌روی و یا نقشه دوم در رابطه با برجام با اجماع شورای امنیت در تضاد است.» این مقام روسی در انتها گفت: «طرف روسی تأکید دارد که زبان اولتیماتوم در خصوص مسائل حساس ازجمله احیای توافق هسته‌ای جواب نخواهد داد.»

در همین حال، شبکه سی‌ان‌ان در گزارشی به نقل از کارشناسان بیان کرد: «اگرچه سایه ترامپ بر مذاکرات احیای برجام سنگینی می‌کند و تصمیم‌گیری در خصوص آن را دشوار کرده است اما بازگشت به توافق حتی به‌صورت کوتاه‌مدت مزایایی برای هر دو طرف به همراه دارد.»

به گزارش این شبکه، محمد مرندی، مشاور مذاکره‌کنندگان ایرانی در وین به سی‌ان‌ان گفت که متن احیای توافقی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد در ماه‌های اخیر به‌طور قابل‌توجهی تکامل‌یافته است اما او همچنین تأکید کرد که هنوز مذاکرات تکمیلی بر سر یک مسئله اصلی که اوایل تابستان امسال ظاهر شد، موردنیاز است.

مرندی در ادامه گفت: «برای اینکه ایران توافق به روز شده را امضا کند، سؤالات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (علیه ایران) می‌بایست یک‌بار برای همیشه بسته شود.»

این رسانه با ادعای اینکه، ایران پیش‌نویس ارائه‌شده را در مذاکرات اخیر در وین به‌طور محرمانه تائید کرده است، ادامه داد: «ازاین‌رو، هنگامی‌که مذاکره‌کنندگان هفته گذشته به وین بازگشتند، ناظران شگفت‌زده شدند. تایید محرمانه تهران از آخرین پیش‌نویس توافق، امکان بازگشت قریب‌الوقوع به برجام را با وجود موانع باقیمانده افزایش داده است. حتی تندروهای کشور که سرسختانه با این توافق مخالف بودند. این پیش‌نویس را به‌عنوان نسخه‌ای بهبودیافته نسبت به نسخه‌های قبلی دانسته‌اند.» سی‌ان‌ان همچنین گزارش داد که بااین‌حال، ایران همچنان برای گرفتن تضمین عدم خروج دوباره واشنگتن از توافق پافشاری می‌کند چراکه به گفته تحلیل‌گران، جانشین بایدن طبق محاسبات تهران ممکن است بار دیگر از توافق هسته‌ای خارج شود و سیل جدیدی از تحریم‌ها را علیه این کشور به راه بیندازد.

به گزارش سی‌ان‌ان، تحریم‌های ثانویه یک مکانیسم ایالات‌متحده است که هر دولت یا سازمانی را که با نهادهای تحریم شده معامله مالی داشته باشد، مجازات می‌کند. این شبکه خبری اضافه کرد: «در اقدامی جدید که خطر ایجاد مانع دیگری بر مذاکرات را در پی دارد، وزارت دادگستری آمریکا روز چهارشنبه بیانیه‌ای را علیه یکی از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به اتهام تلاش برای سازمان‌دهی طرح ترور جان بولتون، مشاور امنیت ملی در دوران ریاست جمهوری ترامپ منتشر کرد.» سی‌ان‌ان تأکید کرد: «بااین‌حال، ایرانی‌ها با بازگرداندن این توافق حتی برای کوتاه‌مدت، چیزهای زیادی برای به دست آوردن دارند.»

سی ان ان در ادامه گزارش داد: «کاهش تحریم‌ها می‌تواند ده‌ها میلیارد دلار از درآمدهای نفت و گاز ایران را طی دو سال آینده آزاد کند و به اقتصاد تحت‌فشار ایران کمک کند و محبوبیت ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور این کشور را نیز تقویت کند. در مقابل، اگر مذاکرات ادامه یابد، خطراتی را برای جامعه بین‌الملل به همراه دارد. از زمانی که ترامپ از توافق خارج شد و رژیم تحریم‌های سخت را در ماه مه ۲۰۱۸ علیه ایران اعمال کرد، تهران اورانیوم را در سطوح بالاتر و با سرعت فزاینده غنی‌سازی کرده است. دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل در ژوئن اعلام کرد که ایران هفته‌ها با داشتن مقدار قابل‌توجهی اورانیوم غنی‌شده فاصله دارد، اما تأکید که این به معنای داشتن بمب نیست.» سی ان ان اضافه کرده است: «ایران غرب را متهم می‌کند که تلاش می‌کند تا از سؤالات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به‌عنوان بهانه‌ای قانونی برای خروج از توافق آتی استفاده کند.»

محمد مرندی نیز دراین‌باره گفت: «لغو این پیشنهاد، پیش‌شرط احیای توافق است. در غیر این صورت، ایرانی‌ها تردیدی ندارند که آمریکایی‌ها از این موضوع استفاده خواهند کرد یا از آن به‌عنوان ابزاری برای تضعیف توافق در عرض چند هفته یا حداکثر ماه‌ها استفاده خواهند کرد. این پیش‌شرط اجرای توافق است.»

در همین زمینه، حشمت‌الله فلاحت پیشه، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: «در جریان این دور از مذاکرات احیای برجام مواضع طرفین مذاکره‌کننده به یکدیگر بیش از گذشته نزدیک شده‌اند و شاید بتوان گفت در طول یک سال و نیم گذشته تا این حد مواضع طرفین به یکدیگر نزدیک نبوده است. از سوی دیگر، سائل مربوط به ایران و آژانس نیز به‌گونه‌ای است که با عزم سیاسی می‌توان همراه با احیای برجام آن را حل‌وفصل کرد.»

فلاحت پیشه، همچنین با اشاره به دور جدید مذاکرات احیای برجام که در وین برگزار شد، اظهار کرد: «به نظرم در یک سال و نیم گذشته تا این حد مواضع طرفین مذاکره‌کننده به یکدیگر نزدیک نبوده و احتمال احیای برجام وجود دارد و به نظرم مسائل بین ایران و آژانس به‌گونه‌ای است که با عزم سیاسی می‌توان هم‌زمان با توافق احیای برجام آن را حل کرد و این موضوع را به بعد از احیای برجام واگذار نکرد. البته من با قاعده همه‌چیز یا هیچ‌چیز، چندان موافق نیستم و معتقدم که پیش‌ازاین ما می‌توانستیم گام‌به‌گام مسائل را به‌پیش ببریم.»
او ادامه داد: «در حال حاضر ما در مذاکرات احیای برجام توانسته‌ایم در مورد اختلافات جدی‌تر از مسائل پادمانی به توافق برسیم و در مورد مسائل پادمانی هر چند غربی‌ها مدعی هستند که به اصرار ایران برای رفع مسائل پادمانی هم‌زمان با احیای برجام مشکوک هستند ولی من معتقدم ایران به دلایل تاریخی حق دارد که مشکوک‌تر باشد و بر بستن تمام پرونده‌ها تأکید کند و خواهان این باشد که مسائل بازی وجود نداشته باشد.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه در حال حاضر بار دیگر شاهد مطرح‌شدن اتهامات و ادعاهایی از سوی آژانس علیه برنامه هسته‌ای ایران هستیم، گفت: «در حال حاضر دو مسیر احیای برجام که از طریق مذاکرات سیاسی انجام می‌شود و همچنین مسائل پادمانی که باید بین ایران و آژانس حل شود، در پیش روی ما قرار دارد.» او با بیان اینکه آژانس اعلام کرده که ابهامات و سؤالاتش در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران با نظارت بیشتر قابل‌رفع است، خاطرنشان کرد: «اگر هم‌زمان با برجام مسائل پادمانی حل نشود، این مسائل ادعایی به‌عنوان یک پرونده باز در مسیر اجرای برجام باقی خواهد ماند و رژیم صهیونیستی از این پرونده باز برای تحت‌فشار قرار دادن هر بیشتر ایران و همسو کردن دیگر کشورها علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران استفاده می‌کند و این خود زمینه یک جنگ بی‌پایان را فراهم می‌کند.»