روزنو :جریان فساد مانند رودخانه‌ای از مواد مذاب است، زمانی که فساد ساختاری و ریشه‌ای است، فرقی نمی‌کند که چند سایت و سامانه برای بزک کردن این وضع ایجاد شود، محافل رانت و قدرت همیشه راهی برای دور زدن آن می‌یابند، مشکل خیلی عمیق‌تر از آن است که با بریدن روبان قرمز جلوی مانیتور کامپیوتر و افتتاح یک سامانه جدید حل شود.

- ایجاد درگاه‌های اینترنتی و سامانه‌های آنلاین خدمات دولتی در کشور‌های توسعه‌یافته، ابزاری برای تمرکز خدمات، شفافیت، سهولت و مهمتر از همه حذف امضا‌های طلایی و کاهش فساد هستند. در سامانه www.usa.gov دولت ایالات متحده، همه خدمات دولتی اعم از وام‌ها، تسهیلات، خدمات معلولان، بلایا و شرایط اضطراری و حتی تعامل با دولت‌های قبیله‌ای سرخپوست نیز به ساده‌ترین شکل ممکن متمرکز شده است.

علی‌رغم آنکه دولتمردان و دیوانسالاران ایرانی عاشق تولید سامانه‌های جدید هستند، اما فساد ریشه‌دار، دولت الکترونیک و سامانه‌های خدماتی را به یک شوخی زشت تبدیل کرده است.

یکی از مدیران بازنشسته بانکی در پاسخ به سوال نگارنده در مورد اینکه چرا یک کد حساب و سامانه مشترک ساده جایگزین تعداد پرشماری سامانه بانکی (چکاوک، صیاد، شبا، شهاب، شاپرک، ...) نمی‌شود، اظهار کرد: «برای هر کدام از این‌ها پروژه‌های میلیاردی تعریف شده و شرکت‌های پیمانکار طرف حساب مسئولین کار را دست گرفته‌اند، مهم نیست که مردم از تعدد سامانه‌ها و کد‌های بانکی گیج شوند، مهم این است که هر سامانه و پروژه جدید، یعنی پول نجومی بیشتر، در ساده‌سازی و شفافیت نفعی نیست.»

سامانه یکپارچه فروش خودرو

با تازگی سازمان بازرسی کشور در نامه‌ای به وزیر صمت بر نابسامانی و سوء‌استفاده‌ها در سامانه یکپارچه فروش خودرو تاکید کرد. سازمان بازرسی درخواست کرده که انتخاب پیمانکار بخش فنی سایت از طریق فرایندی شفاف صورت گیرد. هزارن پیام در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد از نظرات کاربرانی که مدعی هستند در چند ثانیبه اول باز شدن سایت قرعه‌کشی خودرو به آن مراجعه کرده‌اند، اما در نهایت این دلال‌ها بوده‌اند که در نهایت خوش‌شانسی و معصومیت، برنده قرعه کشی شده‌اند.

معاون حمل و نقل وزارت صمت منوچهر منطقی، که پیش از این به گفته کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، ۲۵۰ میلیون دلار صرف پروژه اضافه کردن صندوق عقب به ۲۰۶ کرده بود اما، به سختی از این سامانه دفاع می‌کند.

تقریباً همه کارشناسان حوزه خودرو متفق‌القول هستند که عرضه خودرو از طریق بورس دست دلال‌ها را کوتاه می‌کند و به شفافیت بیشتر می‌انجامد، اما فساد مستتر در خودروسازی به سختی پشت سامانه مشکوک‌الحال فروش و قرعه‌کشی خودرو سنگر گرفته است. حذف قرعه‌کشی خودرو و سامان‌بخشی به این حوزه از جمله بنیادین‌ترین قول‌های فاطمی‌امین وزیر صمت پیش از انتخاب بود.

بازارگاه

«تمام فکر و ذکرشان این است که مردم را تیغ بزنند» این توصیفی است که حجتی وزیر سابق جهاد کشاورزی از بخشی از بدنه و مدیران این نهاد در یک سخنرانی رسمی و بازتاب‌یافته در رسانه‌ها داشت.

فروش جعلی ۵۰۰ هزار تن نهاده دامی به ارزش ۱۱۰۰ میلیارد تومان و پرداخت ۷۳۵ میلیون یورو به شرکت "آریو تجارت‌ سهیل" و دسترسی کامل به سامانه دولتی بازارگاه، آخرین فساد گزارش شده در حوزه جهاد و نهاده‌های دامی است.

به گفته محمودزاده، نماینده مجلس «یکی از برادران احمدی رئیس هیات مدیره شرکت» آریو تجارت سهیل «به مدت ۱۰ روز به کارتابل سازمانه بازرگاه دسترسی داشته و توانسته در همان ده روز، کوتاژ‌های صوری را در سامانه وزارت جهادکشاورزی بارگذاری کند.» ثبت کوتاژ به معنای این است که وزارت جهاد کشاورزی تایید می‌کند که شرکت مذکور توانسته کالای مورد نظر را وارد کند و می‌تواند در سامانه بازرگاه آن را به مردم عادی بفروشد.

عادل احمدی سابقه ثبت در کارتابل دبیرخانه ستاد جهاد کشاورزی دارد و در مدت ۱۰ روزی که رمز ورود به سامانه بازارگاه را داشته کوتاژ فروش نهاده‌های ناموجود را ثبت کرده است.

بازرگام

سازمان تعاون روستایی بدون برگزاری مناقصه، مزایده و با وجود صد‌ها شرکت فناور و جوان علاقه‌مند، عرضه ملی و سراسری کالا‌های اساسی را به یک شخص و کارخانه‌دار ذی‌نفوذ در یزد هبه کرد. این فرد سامانه بازرگام را تاسیس کرد تا محصولاتی را که از سازمان تعاون روستایی به نرخ دولتی دریافت کرده به مردم بفروشد؛ تفاوت ناچیز قیمت فروش آنلاین با قیمت بازار، عدم شفافیت موجودی عرضه شده به این شخص و ده‌ها مورد دیگر در گزارشات رسانه‌ای مختلف و شبکه‌های اجتماعی بار‌ها مورد تشکیک و اعتراض قرار گرفته است.

ستاد

سامانه ستاد برای آن تاسیس شد تا فرایند، مزایده، مناقصه و خرید‌های دولتی را شفاف‌سازی کند. در هنگام بارگذاری مدارک هشداری قید شده است که از ارسال قیمت نهایی برای شرکت یا اداره دولتی مناقصه‌گذار، خودداری کنید. با این همه شرکت‌های دولتی و ادارات، در همان سایت برگ قیمت‌ها را نیز بارگذاری کرده‌اند که شما باید اجباراً برای آن‌ها به صورت فیزیکی به همراه مدارک ارسال کنید! در واقع تنها فایده این سایت تحمیل هزینه چندصد هزار تومانی توکن (امضای دیجیتال) و بارگذاری مدارک به اضافه فرایند‌های قبلی و سنتی ارسال مدارک است. پرسش این است که وقتی مسئول مناقصه در اداره دولتی، قبل‌تر به پاکت‌های مناقصه دسترسی دارد و از قیمت‌های پیشنهادی مطلع است، این سامانه چه کمکی به رفع فساد و شفافیت و سهولت کرده است؟

جریان فساد مانند رودخانه‌ای از مواد مذاب است، زمانی که فساد ساختاری و ریشه‌ای است، فرقی نمی‌کند که چند سایت و سامانه برای بزک کردن این وضع ایجاد شود، محافل رانت و قدرت همیشه راهی برای دور زدن آن می‌یابند، مشکل خیلی عمیق‌تر از آن است که با بریدن روبان قرمز جلوی مانیتور کامپیوتر و افتتاح یک سامانه جدید حل شود.