رور نو :موازی با نزدیک‌شدن به زمان سفر جو بایدن به عربستان، زمزمه شکل‌گیری پیمان نظامی جدیدی بین برخی کشورهای عربی منطقه در برابر ایران، افزایش پیدا کرده است. برخی تحلیلگران سیاسی از این همگراییِ نظامیِ احتمالی، به نام ناتویِ عربی یاد کرده‌اند که به‌منظور ایجاد دیواری امن‌تر برای رژیم صهیونیستی تدارک دیده‌شده است و برخی دیگر با بی‌اهمیت شمردن آن، این باور را دنبال می‌کنند که به‌واسطه بهبود روابط ایران با کشورهای عربی منطقه، عملاً دستیابی به چنین توافقی، بسیار دور از انتظار به نظر می‌رسد. اصطلاح ناتوی خاورمیانه یا ناتوی عربی، یادآور پروژه‌هایی همچون ناتو عربی-اسرائیلی است که در دهه‌های گذشته مطرح شده بود و هیچ‌کدام به نتیجه نرسید. پیش‌ازاین نیز دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق ایالات‌متحده در سال 2017 درباره طرحی برای ایجاد یک ائتلاف خاورمیانه‌ای به بهانه مبارزه با تروریسم صحبت کرده و قرار بود این طرح ظرف یک سال اجرایی شود.

در همین راستا، در میان گزارش‌های غربی، اخباری مبنی بر تصمیم آمریکا جهت ایجاد یک ائتلاف نظامی در خاورمیانه منتشرشده است؛ به این صورت که واشنگتن به دنبال ایجاد یک وضعیت هماهنگی مشترک میان متحدان خود در خاورمیانه از طریق یک اتاق عملیات ویژه برای سیستم‌های راداری در پدافند هوایی است؛ به‌گونه‌ای که متحدان آمریکا در خاورمیانه در زمینه دفاعی به یکدیگر متصل شوند. بایدن در سفری که به منطقه خواهد داشت قصد دارد در اجلاس شورای همکاری خلیج‌فارس نیز حاضر شود و درباره تشکیل ائتلاف مذکور با حکام عرب صحبت کند. در این میان، عبدالله دوم پادشاه اردن که روابط نزدیکی با دولت آمریکا دارد و به‌عنوان نخستین رهبر عربی بعد از روی کار آمدن بایدن در کاخ سفید به دیدار او رفت، اعلام کرده که از تشکیل یک ائتلاف در خاورمیانه تحت عنوان ناتوی خاورمیانه، حمایت می‌کند و از کشورهای عربی می‌خواهد که به آن بپیوندند. در همین زمینه، عبدالله دوم شاه اردن، هفته گذشته از امکان تشکیل یک ائتلاف نظامی در غرب آسیا همانند پیمان ناتو صحبت و تأکید کرد که باید چشم‌انداز چنین ائتلافی به‌شدت واضح باشد. او در مصاحبه با شبکه آمریکایی سی. ان. بی. سی، تصریح کرد: «از تشکیل یک ائتلاف نظامی مشابه ناتو در منطقه غرب آسیا حمایت خواهد کرد، مشروط بر این‌که این کار با همراهی کشورهای هم‌فکر انجام شود. اردن به‌طور فعال با ناتو همکاری می‌کند و خود را شریک این ائتلاف می‌داند؛ ده‌ها سال است که اردن شانه‌به‌شانه نیروهای ناتو جنگیده می‌جنگد.» عبدالله دوم اضافه کرد: «مایلم کشورهای بیشتری در منطقه در این ائتلاف مشارکت کنند و من یکی از اولین افرادی خواهم بود که از ایجاد ناتو در خاورمیانه حمایت خواهد کرد.» دراین‌بین، اسرائیلی‌ها نیز سفر بایدن به منطقه را فرصت مناسبی برای طرح مجدد این پروژه و تشکیل یک ائتلاف جامع علیه ایران می‌دانند. آن‌ها امیدوارند که در پی تشدید تحرکات برای عادی‌سازی عربستان با اسرائیل، تشکیل یک ائتلاف عربی-اسرائیلی ضد ایران نیز محقق شود. در همین زمینه روز گذشته وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در یک سخنرانی مطرح کرد که در سفر پیش‌روی رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه، موضوع تشکیل ائتلافی نظامی با کشورهای عربی در قبال ایران را با او مطرح خواهد کرد. به گزارش روزنامه صهیونیستی تایمز اسراییل، بنی گانتس، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در یک سخنرانی مطرح کرد که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا را در جریان سفر این هفته‌اش به منطقه در جریان پیشرفت انجام‌شده در زمینه ایجاد ائتلافی نظامی در قبال ایران خواهد گذاشت.

گانتس اخیراً و پس از سفرش به آمریکا و دیدار با وزیر دفاع این کشور، اظهاراتی درباره تلاش‌ها به رهبری آمریکا برای انجام شدن یک توافق دفاع هوایی میان رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی منطقه در قبال تهدیدهای پهپادها و موشک‌های ایران مطرح کرده بود. این کشورهای عربی شامل امارات متحده عربی، مصر، اردن، بحرین، عربستان سعودی و قطر می‌شود. گانتس در سخنرانی‌اش در جمع فارغ‌التحصیلان دانشکده امنیت داخلی این رژیم با مطرح کردن اظهاراتی ضد ایرانی گفت: «اولویت چالش امنیتی‌ که با آن مواجهید و خواهید بود، مبارزه با تجاوزات ایران، فعالیت‌های هسته‌ای ایران و حفظ توانمندی‌های عملیاتی اسراییل برای دفاع از خود و برقراری همکاری‌های متعدد است.» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در ادامه با مطرح کردن ادعای نقش ایران در منطقه، گفت: «ارتش اسراییل وظیفه توسعه این همکاری‌ها را به‌عنوان وسیله اصلی متوقف کردن تجاوزات ایران در منطقه در سال‌های پیش رو بر عهده خواهد داشت.»

بااین‌وجود، تسفی بارئیل، تحلیلگر نظامی ارشد روزنامه هاآرتص، می‌گوید که چیزی به نام ائتلاف دفاعی ناتوی منطقه‌ای وجود ندارد که اسرائیل بخواهد به آن ملحق شود، بلکه سخن بر سر این است که نوعی ائتلاف بین کشورهای عربی به‌صورت متوازن با اسرائیل ایجاد شود تا دیواری دفاعی مقابل تهدید مشترک؛ یعنی ایران ایجاد شود. او در ادامه توضیح داد: «مقصود این است که رژیم صهیونیستی رادارها و پدافندهای هوایی خود را در منطقه برای دفاع از خود در مقابل پرواز پهپادها و شلیک موشک‌ها مستقر کند. به‌این‌ترتیب قبل از ورود این موشک‌ها و پهپادها به فلسطین اشغالی، شناسایی و رهگیری می‌شوند. در کشوری مثل عراق هم تحت پوشش حضور آمریکا، این امر میسر خواهد شد تا همان‌طور که شبکه12 تلویزیونی رژیم صهیونیستی، کشورهای عربی یک دیوار حمایتی برای اسرائیل، در مقابل تهدید مشترک ایران، خواهد شد.» سایت خبری الف، در گزارشی در این زمینه می‌نویسد: «واقعیت این است که احتمالاً بحث درباره ائتلاف خاورمیانه‌ در حد همان ائتلاف نظامی معمول کشورهای عربی با آمریکا باقی بماند و این ائتلاف مسئله جدیدی نیست، بلکه واشنگتن از دهه‌ها قبل با متحدان خود در خاورمیانه همکاری‌های استراتژیک نظامی داشته و اغلب این کشورها در هماهنگی با یکدیگر بوده‌اند. از طرف دیگر با توجه به سیاستی که حاکمان عرب به‌ویژه در حوزه خلیج‌فارس پیش گرفته‌اند، هیچ‌یک از آن‌ها به دنبال تنش‌آفرینی جدید نظامی نیستند. به‌ویژه اینکه کشورهایی همچون امارات و عربستان هنوز از پیامدهای جنگ فرسایشی یمن رها نشده‌اند. همچنین از یک سال گذشته شاهد تحرکات مداوم این کشورها برای نزدیکی به ایران بوده‌ایم و علاوه بر پیشرفتی که در مناسبات تهران و ابوظبی ایجادشده، سعودی‌ها نیز در تلاش‌اند تا روند مذاکراتشان با تیم ایرانی به نتایج مطلوب برسد؛ بنابراین عربستان به‌خوبی می‌داند هر تحرک مشکوک علیه تهران به معنای بازگشت اختلافات به نقطه صفر و ایجاد تهدیدات جدید است.»

به اعتقاد تحلیلگران و ناظران سیاسی، تشکیل ناتوی عربی یک طرح آمریکایی -صهیونیستی با هدف مقابله با آنچه نفوذ ایران در منطقه خوانده می‌شود و نیز تضعیف قدرت محور مقاومت از چندین دهه پیش طرح شده و هر بار به بهانه‌ای بار دیگر از سوی مقامات صهیونیست مطرح می‌شود؛ اما موانع تشکیل ناتوی عربی - اسرائیل هرگز برطرف نشده و به همین دلیل از آن به‌عنوان یک رویای غیرقابل‌تعبیر یاد می‌شود. طرح دوباره احتمال ایجاد ناتوی عربی، موازی با سفر بایدن به خاورمیانه، زمانی بار دیگر پر رنگ شد که خبر جلسه محرمانه سران برخی کشورهای عربی با مقام‌های رژیم صهیونیستی، توسط برخی رسانه‌ها فاش شد. در همین زمینه، روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال گزارش داد که ایالات‌متحده سه ماه پیش جلسه‌ای محرمانه با مشارکت اسرائیل و برخی کشورهای عربی برای بررسی نحوه مقابله با ایران برگزار کرده است. بنا به این گزارش در این جلسه محرمانه که در شرم‌الشیخ مصر برگزار شد راه‌های مقابله با پیشرفت‌های پهپادی و موشکی ایران بررسی شده است. وال‌استریت ژورنال، منبع گزارش خود را شماری از مقامات رسمی آمریکا و کشورهای منطقه عنوان کرده است. بر اساس این گزارش، نمایندگان کشورهای اسرائیل، عربستان، قطر، اردن، مصر، امارات عربی متحده و بحرین در این نشست که به ابتکار آمریکا برگزار شد شرکت کرده‌اند. همچنین فرانک مکنزی، فرمانده وقت ستاد فرماندهی مرکزی ایالات‌متحده آمریکا (سنتکام) نیز در این نشست حضور داشته است.

فیاض بن حامد الرویلی، رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح عربستان سعودی و آویو کوخاوی، رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل نیز در این جلسه شرکت داشته‌اند. این در حالی است که کشورهای عمان و کویت برای شرکت در این جلسه نماینده‌ای را به شرم‌الشیخ نفرستاده بودند. در بخشی از گزارش وال‌استریت ژورنال آمده است: «کشورهای شرکت‌کننده در این نشست به یک توافق اصولی دست یافتند که بر اساس آن سازوکاری برای اطلاع‌رسانی سریع در صورت شناسایی تهدید هوایی تعریف‌شده است.» این گزارش وال‌استریت ژورنال تنها دو روز پس‌ازآن منتشر شد که عبدالله دوم، پادشاه اردن به‌صورت علنی از ایده تشکیل اتحادی نظامی مانند ناتو در خاورمیانه سخن گفت. از سوی دیگر ازنظر کارشناسان سیاسی، حضور فرماندهان عالی‌رتبه نظامی عربستان و اسرائيل در نشست شرم‌الشیخ با توجه به اینکه دو کشور رابطه دیپلماتیک ندارند حائز اهمیت است. این در حالی است که کشورهای امارت عربی متحده و بحرین در آخرین ماه‌های حضور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا رابطه خود با اسرائیل را عادی کرده بودند.

بااین‌وجود، رسانه‌ها و مقامات امنیتی رژیم صهیونیستی می‌گویند که پیشنهاد آمریکا برای تشکیل ناتوی اسرائیلی ـ عربی قابلیت اجرایی شدن را ندارد. به گزارش روزنامه یسرائیل هیوم،‌ پیشنهاد آمریکا برای تشکیل یک ائتلاف امنیتی و دفاعی منطقه‌ای میان رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی تحت عنوان ناتوی عربی یا ناتوی خاورمیانه،‌ اجرایی و عملی نخواهد شد. این روزنامه دراین‌باره گزارش داد که مقامات امنیتی بلندپایه رژیم صهیونیستی نسبت به کارایی تشکیل این ائتلاف مردد هستند. این مقامات صهیونیست معتقدند که عیوب چنین ائتلافی بیشتر از مزایای آن است. یسرائیل هیوم در ادامه به نقل از منابع سیاسی خود نوشت: «الگوی مطلوب برای کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس، ادامه همکاری امنیتی با اسرائیل به روش‌های غیررسمی است، علاوه بر این عربستان هنوز آمادگی تشکیل ائتلاف دفاعی رسمی با اسرائیل را ندارد. پیشتر رسانه‌ها اعلام کرده بودند که قرار است در جریان سفر جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا به منطقه ائتلاف امنیتی و نظامی میان رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی تشکیل شود.

از سوی دیگر، سران برخی کشورهای عربی نیز پیشتر به‌صراحت، مخالفت خود را با شکل‌گیری احتمالی ناتوی عربی علیه ایران ابراز کرده‌اند. در همین زمینه، وزیر خارجه اردن تأکید کرد که هیچ صحبتی درباره تشکیل یک ائتلاف نظامی عربی مشابه ناتو با مشارکت رژیم صهیونیستی طی سفر رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه وجود ندارد. ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن در مصاحبه با شبکه الجزیره گفت: «ما برای ارائه یک طرح عربی مشترک که با نیازها و اولویت‌ها همسو باشد به هماهنگی می‌پردازیم. ما به فعالیت مشترکی برای مقابله با چالش‌هایی که در حال بزرگ شدن هستند نیاز داریم و این مسئله را با آمریکا در میان می‌گذاریم.»

او گفت: «ما خواهان برقراری روابط خوب با ایران هستیم و باید مذاکرات برای پایان دادن به تنش‌ها داشته باشیم. هیچ صحبتی درباره تشکیل ائتلاف نظامی با مشارکت اسرائیل طی سفر جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه وجود ندارد.» الصفدی گفت: «باید افق سیاسی واقعی ایجاد شود که مذاکرات را از طریق تلاش منطقه‌ای بین‌المللی واقعی ازسر بگیرد. هیچ‌چیزی درباره تشکیل ائتلاف نظامی با مشارکت اسرائیل در این مرحله به ما ارائه نشده است. نمی‌توان مسئله فلسطین را نادیده گرفت. باید برای حل آن تلاش کنیم.» او گفت که گزارش رسانه‌های غربی و اسرائیلی درباره تصمیم تل‌آویو و کشورهای عربی برای ایجاد ائتلاف نظامی با کمک آمریکا جهت مقابله با تهدیدهای منطقه‌ای صحت ندارد.