روزنو :موضوع کارت یارانه نان مدت هاست در رسانه‌ها و توسط مسئولان مطرح می‌شود این طرح ابتدا در شهر زنجان اجرا شد و حالا قرار است در همه کشور اجرایی شود. مدیرکل غله و خدمات بازرگانی استان زنجان درباره جزئیات اجرای این طرح گفته بود: «دولت قصد دارد یارانه نان را از طریق دستگاه‌های کارتخوان در نانوایی‌ها به مصرف‌کنندگان اعطاء کند، بنابراین قیمت آرد در زنجیره گندم تا نان آزاد می‌شود، اما نان گران نمی‌شود و این بدان معنا است که هم جلوی قاچاق گرفته می‌شود و هم مردم با گرانی نان مواجه نمی‌شوند.» اما حالا روز گذشته دبیر اطلاع‌رسانی ستاد نان درباره این طرح اظهارنظر عجیبی کرد و گفت:«خانوار هیچ محدودیتی برای خرید نان نخواهند داشت و این محدودیت ایجاد نخواهد شد که خانوار براساس تعداد اعضا و جمعیت امکان حجم مشخصی از نان را در روز یا ماه داشته باشند. اما اگر کسی تراکنش و خرید غیر منطقی داشته باشد، مورد بررسی و رصد قرار می‌گیرد.» گو اینکه قرار‌است «میزان مصرف نان» به دغدغه اضافه بر سایر مشکلات معیشتی شود و نان خوردن بیش از یک میزان هم، شکلی از ترس را در مردم ایجاد کند. به عبارتی دیگر اگر یک خانواده به هر دلیلی در یک ماه رفت و آمد زیادی داشته باشد، باید از مصرف نان مهمانان خود نیز هراس داشته باشد.

آنچه مشخص است این است که قیمت نان سال هاست با تغییرات کمی روبه‌رو بوده است که البته دولت یارانه به آرد می‌دهد. مسئولان هدف از این طرح را جلوگیری از قاچاق عنوان می‌کنند؛ در حالی که باید دید این طرح واقعاً نتیجه بخش خواهد بود یا خیر؟

در این رابطه علی مزیکی کارشناس مسائل اقتصادی در گفت و گو با «آرمان امروز» در این باره می‌گوید: « به نظر می‌رسد کارشناسان اقتصادی سال‌هاست به رسانه‌ها در خصوص یک سری از مسائل تکراری پاسخ می‌دهند؛ چرا که ما در یک دور باطلی از مشکلات تکراری گرفتار شده‌ایم.

وی می‌افزاید: به صورت کلی و در یک پاسخ کلاسیک این اصلاح یارانه‌ها و طرح‌های مشابه آن با اهداف خاصی انجام می‌گیرد که گاه به عنوان حمایت از اقشار کم درآمد هدف‌گذاری می‌شود. اما در وجه اقتصاد سیاسی این طرح و امثال آن حاوی پیام هایی فرامتنی از هدف اصلی است.

وی می افزاید: در واقع انگار دولت قصد دارد نان را گران کند اما با توجه به تبعات اجتماعی آن، دست به اجرای چنین طرح‌هایی می‌‌زند که در نهایت میزان مصرف را محدود می‌کند.

مزیکی با بیان اینکه واضح است که در علم کلاسیک اقتصاد چنین طرح هایی توصیه نمی‌شود، می‌افزاید: «در شرایط خاصی ممکن است برخی کشورها شیر یارانه‌ای به مردم توزیع کنند آن هم نه به این صورت که صف‌هایی تشکیل شود».

این کارشناس اقتصادی تصریح می‌کند:«در مورد نان باتوجه به اینکه یک بار قبلا چنین طرح‌هایی تجربه شده، عجیب است که دوباره قرار به تکرار آن است». مزیکی می افزاید: «احتمالا باید دوباره منتظر این باشیم که صف‌های طویل تشکیل شود و دولت نسبت به خرید اضافه مردم واکنش نشان دهد که چندان منطقی نیست».
وی می افزاید: «از دید تولید کننده احتمالاً توزیع نان قاچاقی و یواشکی شکل بگیرد و یا کیفیت نان تحت تاثیر قرار بگیرد؛ هر چند این نظرها کاملاً مبتنی بر احتمالات است».

این اقتصاددان خاطر نشان می کند: «10سال گذشته یک بار این هدفمندی تجربه شده است. در هرحال بعید است که مدیران ندانند تجربه قبلی چگونه سپری شد. به نظر می‌رسد پیام این طرح بیشتر به مردم برای حمایت از طبقه ضعیف باشد چرا که نتایج اقتصادی این طرح ها واضح و مبرهن است».

چه در سر دولت می‌گذرد؟

اما باید دید در سر دولت به طور دقیق برای اجرای این طرح چه می گذرد؟
بعد از آزادسازی یارانه آرد صنف و صنعت، آزادسازی یارانه آرد دیگر نانوایان، که آرد دولتی دریافت می‌کردند‌ مطرح شد، از این‌رو مسئولان مربوطه تصمیم گرفتند برای آزمون و خطا این طرح نخست آن را در استان‌های زنجان و سپس در قزوین عملیاتی کنند. به‌نظر می‌رسد افزایش قیمت نان با آزاد شدن نرخ آرد، بیش از هر موضوع دیگری اجرای این طرح را به تعویق انداخته است، از این‌رو مسئولان به اصطلاح دست‌به‌عصا این طرح را در شهرهای پایلوت عملیاتی می‌کنند. همچنین میثم جعفری در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره نصب کارتخوان‌های جدید در نانوایی‌های پایتخت و دلایل تغییر دستگاه‌های کارتخوان اظهار داشت: «در ادامه ساماندهی توزیع آرد و اختصاص یارانه آرد به نانواها که در استان‌هایی مانند زنجان، قزوین و گیلان به اجرا رسید، در حال نصب کارتخوان های جدید در نانوایی‌های تهران هستیم».

وی با بیان اینکه تاکید کردیم قرار نیست برای مردم یارانه نان به اجرا برسد، گفت:«هر فردی با هر کارت بانکی می‌تواند نان را با همین قیمت‌های مصوب و موجود خریداری کند و قرار نیست قیمت نان تغییری کند».
دبیر اطلاع‌رسانی ستاد نان با اشاره به نصب کارتخوان‌های جدید ادامه داد:« آردی که با قیمت یارانه‌ای بین نانوایان توزیع می‌شود، در برخی از نانوایی‌ها از چرخه تولید نان خارج و از شیرینی‌پزی‌ها سردر میاورد. از این رو برای اینکه آرد یارانه‌ای به دست مردم برسد و از چرخه تولید نان خارج نشود کارتخوان‌های جدید نصب شده است، که میزان فروش نان هر نانوایی در آن مشخص خواهد شد». جعفری افزود:‌ «در این کارتخوان‌های جدید نرم‌افزاری تعریف شده که میزان فروش هر نانوایی را مشخص می‌کند، برای مثال شفاف می‌شود که هر نانوایی در روز چه تعداد نان فروش داشته؛ برای مثال اگر یک نانوایی در روز 2 هزار نان سنگگ فروخته باشد، میزان آرد مصرفی برای تولید این مقدار از این نان مشخص است و در آینده هم بر اساس میزان مصرف آرد برای فروش این تعداد نان به آن نانوا آرد اختصاص داده می‌شود». وی ادامه داد: «در واقع یارانه نان هوشمند می‌شود و از این پس کنتوری برای میزان تخصیص آرد و میزان فروش نان اعمال کنیم». دبیر اطلاع‌رسانی ستاد نان تاکید کرد: «خانوار هیچ محدودیتی برای خرید نان نخواهند داشت و این محدودیت ایجاد نخواهد شد که خانوار براساس تعداد اعضا و جمعیت امکان حجم مشخصی از نان در روز یا ماه داشته باشند؛ اما اگر کسی تراکنش و خرید غیر منطقی داشته باشد، مورد بررسی و رصد قرار می‌گیرد. محدودیتی برای خرید نداریم اما مصرف شخصی هم حدود مشخصی دارد و خرید غیرمنطقی را مورد بررسی قرار می‌دهیم؛ چراکه این امکان وجود دارد که حجم بالای خرید نان برای مصرف دامداری‌ها استفاده شود و افراد خارج از صنف برای مصرف شخصی حجم بالایی از نان را خریداری کنند، نان را خشک کرده و آن را به دامداری‌ها بفروشند». وی ادامه داد: «برنامه این است که اگر خانواری دست به حجم بالایی از خرید نان بزند، پیامکی برای سرپرست آن خانوار ارسال و موضوع بررسی می‌شود، تا اگر دلیل این میزان خرید با حجم بالا دلیل غیرمنطقی داشته باشد، جلوی آن گرفته شود». جعفری با اشاره به خرید نان با حجم بالا از سوی اصناف افزود: «البته خرید نان از سوی برخی از اصناف مانند تهیه غذا، یا خرید نان برای خوابگاه‌ها، بیمارستان‌ها و .... شامل این موضوع نخواهد شد. تمام اصنافی که مصرف بالایی از نان را دارند با کمک وزارت صمت و خود اصناف، مورد شناسایی قرار می‌گیرند و اطلاعات آن‌ها دریافت و از سایر اصناف و اقشار تفکیک خواهند شد».