روزنو :زمزمه‌های واردات خودرو کم‌کم به گوش می‌رسد؛ زمزمه‌هایی که بیشتر شبیه فرستادن متقاضیان واردات خودرو به دنبال نخود سیاه است؛ همان‌هایی که سال‌ها در گوش دولت فریاد زدند تا بگویند که برای از بین بردن انحصار غول‌های خودروسازی داخلی، یک‌راه بیشتر ندارید و آن واردات خودرو برای ایجاد فضای رقابتی است. حالا اما با این جملات وزیر صنعت، معدن و تجارت از به سامان شدن وضعیت خودروهای داخلی، دست‌شسته و امیدی به بهتر شدن اوضاع این صنعت ندارند.

آن‌طور که وزیر صمت، به‌تازگی خبر داده: «خودروهای وارداتی تنها خودروهای چینی نیستند و خودروهای اقتصادی اروپایی زیر ۱۰هزار دلار نیز وجود دارد و گفت‌وگوهایی نیز برای انجام این کار آغازشده است.» با نگاهی به وضعیت اتومبیل‌های کشورهای توسعه‌یافته، به نظر می‌رسد صحبت از خودروهای با قیمت کمتر از 10هزار دلار، بیشتر شبیه شوخی است تا وعده و واقعیت. اگر در گوگل لیست ارزان‌ترین خودروهای اروپایی را جست‌وجو کنید، متوجه می‌شود که اتومبیل‌هایی که وزیر صمت از واردات آن‌ها سخن می‌گوید در ردیف محصولات دست چندم، این کشورها قرار دارد. البته نکته قابل‌توجه این است که بسیاری از خودروهای با قیمت پایین‌تر از 10هزار دلار، برای اجاره آگهی شده و حرفی از فروش آن‌ها نیست، بنابراین به نظر می‌رسد وزارت صمتی‌ها با گزینه‌‌های بسیار محدودی برای خرید مواجه هستند.

جالب است بدانید که در حال حاضر گران‌ترین و لوکس‌ترین خودروهای جهان، حدود یک‌میلیون دلار ارزش دارند؛ بی‌شک این اتومبیل‌ها از امکانات بیشتر و جذاب‌تر برخوردار هستند و با توجه به اینکه سیاست کشورهای توسعه‌یافته در سال‌های اخیر بر تولید اتومبیل‌های متناسب با محیط‌زیست و آلودگی کمتر است، اتومبیل‌های قدیمی‌تر این کشورها از مزایای کمتری برخوردار هستند. نکته قابل‌توجه این است که اتومبیل‌های کمتر از 10هزار دلار اروپایی حدود 15سال یا حتی بیشتر از تولیدشان گذشته و از کیفیت اتومبیل‌های روز برخوردار نیستند. از طرفی هم بسیاری از خودروهای کمتر از 10هزار دلار برای اجاره گذاشته‌شده و برای فروش نیستند. مثلاً در یکی از آگهی‌هایی که برای فروش گذاشته‌شده، می‌توان مشخصاتی با این موارد دید؛ قیمت خودرو: 10هزار دلار، یک‌بار تصادف کرده و تولید سال 2015؛ در آگهی دیگر خودرویی با این مشخصات برای فروش گذاشته‌شده: سه هزارو995دلار، با یک‌بار تصادف و حدود 115.705مایل؛ لازم به ذکر است که 115هزار مایل و اندی حدود 186169.345کیلومتر است؛ این میزان کارکرد برای یک اتومبیل کم هم نیست و نشان‌دهنده حداقل پنج یا شش‌ساله بودن یک اتومبیل است که رو به فرسودگی می‌رود. به گفته فعالان بازار، خودروهای دست‌دوم و کارکرده در خارج کشور قیمت‌های بسیار پایینی دارند و اگر دولت برنامه‌ای برای واردات چنین خودروهایی داشته باشد، بازار خودروهای داخلی به دلیل ناتوانی در رقابت با آن‌ها به‌شدت کساد خواهد شد.

جدای از این با یک جست‌وجوی ساده می‌توان به‌راحتی به این نتیجه رسید که در سایر کشورها، به‌طور تقریبی پس از پنج تا هفت سال خودروها «از رده خارج» محسوب می‌شوند و با توجه به اینکه هزینه تعمیرات خودرو در اکثر کشورها بسیار بالاست افراد سعی می‌کنند پس از چند سال خودروی نوی دیگری خریداری کنند. از طرف دیگر، خدمات پس از فروش هم موضوعی است که به‌هیچ‌عنوان قابل‌چشم‌پوشی نیست، زیرا اگر قطعه‌ای موجود نبوده یا تعمیرکاران اشرافی به این خودروها نداشته باشند، در عمل با خواب خودروها مواجه خواهیم شد. سؤال این است کدام‌یک از کشورهای توسعه‌یافته از چنین اتومبیل‌هایی برای ایجاد رقابت استفاده می‌کند؟ این موضوع حتی با واکنش بسیاری از کاربرآن‌هم همراه شده؛ «کجای دنیا لگن‌های اروپایی را برای ایجاد رقابت وارد می‌کنند؟» «کاش یکی در گوگل لیست ارزان‌ترین خودروهای اروپایی را جست‌وجو کند تا حداقل وقت وزیر گرفته نشود» «خودروی اروپایی زیر 10هزار دلار، شوخیه دیگه؟» واکنش‌ها ازاین‌دست فراوان است. جدای از اینکه اتومبیل اروپایی کمتر از 10هزار دلار یا اصلاً وجود ندارد یا از کیفیت مناسبی برخوردار نیست، به نظر می‌رسد حساب‌وکتاب مناسبی در زمینه قیمت تمام‌شده همین اتومبیل‌ها در داخل کشور انجام‌نشده است. وزیر صمت برای ساماندهی بازار خودرو از واردات خودروهای کمتر از 10هزار دلار اروپایی خبر داده، اما درصورتی‌که قیمت هر خودروی کار کرده با پایین‌ترین امکانات خارجی را 10هزار دلار در نظر بگیریم، هزینه‌های انتقال همین خودروها تا بنادر ایرآن‌هم قابل‌توجه است. از سوی دیگر درصورتی‌که تعرفه گمرکی را هم در نظر بگیریم و سایر هزینه‌های جانبی را هم روی کار آوریم، به نظر می‌رسد واردات همین خودروها هم برای بسیاری از اقشار ضعیف و حتی متوسط کارساز نیست و اوضاع این صنعت بهتر نمی‌شود. یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد با احتساب همه هزینه‌های گفته‌شده در حداقل قیمت ممکن، با در نظر گرفتن دلار 30هزارتومانی، هر اتومبیل خارجی دست چندم برای ایرانی‌ها حدود 800میلیون تومان تمام می‌شود. هر چه هست، واردات خودروهای کارکرده این‌روزها پاسخی پر از پرسش است. برخی این سیاست را به‌عنوان از چاله به چاه افتادن تلقی می‌‌کنند، اما برخی هم همین خودروهای کارکرده و دست چندم را بهتر از خودروهای داخلی صفر معرفی می‌کنند.

واقعیت این است که هیچ‌وقت در کشور اجازه ورود خودروهای دست‌دوم خارجی داده نشده، مگر اینکه برخی افراد با ترفندها و ملاحظاتی موفق به ورود این خودروها از بعضی کشورهای همسایه آن‌هم خودروهای با کارکرد پایین می‌شدند. به گفته کارشناسان، در صورت اجازه ورود خودروهای دست‌دوم، یکی از مشکلات اصلی چگونگی محاسبه حقوق گمرکی آن‌ها خواهد بود، زیرا ماشین‌های نو و صفرکیلومتر قیمت شرکتی مشخصی دارند، اما قیمت خودروهای دست‌دوم مشخص نیست. در همین زمینه بسیاری از آگاهان اقتصادی می‌گویند درصورتی‌که سازوکاری برای تعیین قیمت کارشناسی آن‌ها در گمرکات اندیشیده شود تا دولت بتواند حقوق گمرکی خود را وصول کند، شاید بتوان به چنین گزینه‌ای فکر کرد. با همه این مشکلات اما به نظر می‌رسد وزارت صمتی‌ها راه دیگری برای ساماندهی اوضاع این صنعت اتخاذ نخواهند کرد.