افزایش خودکشی در سایه غیبت خدمات روانشناسی

روزنو :افزایش میزان خودکشی در ایران مدتی است که موضوع هشدار کارشناسان و مسئولان شده است. شمار رو به افزایش این خودکشی‌ها را می‌توان از اخبار مکرر خودکشی‌ها نیز متوجه شد. در هفته‌های قبل خبر خودکشی چند کارگر از نقاط مختلف کشور منتشرشده بود. بسیاری معتقدند در این خودکشی‌ها ردپای مشکلات اقتصادی کشور دیده می‌شود.

خودکشی تهران و گرگان موفقیت‌آمیز نبود

خودکشی در ایران رو به افزایش است. این را می‌توان از خبرهای مکری که درباره خودکشی منتشر می‌شود فهمید. همین دیروز دو خبر خودکشی از دونقطه کشور مخابره شد که خوشبختانه هیچ‌یک از آن‌ها موفقیت‌آمیز نبود. هرچند هنوز انگیزه این خودکشی‌ها مشخص نیست اما بسیاری سخت‌تر شدن شرایط اقتصادی جامعه و گسترش محرومیت‌ها را عامل مهمی در خودکشی‌ها می‌دانند. در هفته‌های گذشته اخباری از خودکشی چند کارگر از نقاط مختلف کشور با دلایل اقتصادی و مشکلات کاری منتشرشده بود. مسعود جعفری، مدیر روابط عمومی سازمان آتش‌نشانی شهرداری در ارتباط با انصراف شهروند گرگانی که قصد خودکشی داشت توضیح می‌دهد: در ساعت چهار صبح روز شنبه حادثه‌ای مبنی بر اقدام به خودکشی به مرکز کنترل و فرماندهی سازمان آتش‌نشانی شهرداری گرگان اعلام شد. بلافاصله یک تیم عملیاتی از ایستگاه شماره پنج و تیم عملیاتی همراه با تشک نجات از ایستگاه شماره یک به محل حادثه اعزام شدند. او با بیان اینکه محل حادثه واقع در مرکز ترک اعتیاد واقع در کوی افسران بود، ادامه می‌دهد: در محل حادثه مشاهده شد جوان ۲۸ساله‌ای در این مرکز ترک اعتیاد از حفاظ تراس به بیرون رفته و تهدید به خودکشی می‌کند. مدیر روابط عمومی سازمان آتش‌نشانی شهرداری گرگان با تأکید بر اینکه آتش‌نشانان بلافاصله تشک نجات را پهن کرده و یک تیم دیگر جهت بررسی و صحبت با جوان به طبقه چهارم مجتمع می‌روند، ادامه داد: خوشبختانه آتش‌نشانان بعد از گذشت یک ساعت گفت‌وگو با فرد و حضور خانواده در محل حادثه، او را از اقدام خود منصرف کرده و به داخل مجتمع می‌کشانند.

جمعه‌شب گذشته نیز یک مرد تهرانی با تلاش برای پایان دادن به زندگی خود در بزرگراه حکیم ترافیک سنگینی ایجاد کرد. در این رخداد پلیس، آتش‌نشانی و اورژانس حضور داشتند و تلاش کردند با مسدود کردن بزرگراه و پهن کردن تشک نجات او را منصرف کنند. در نهایت اما آن مرد با پرش از ارتفاع، روی تشک نجات قرار گرفت و زنده ماند.

سالانه صدهزار خودکشی در ایران

رستم تقی وندی، معاون وزیر کشور زمستان سال گذشته میزان خودکشی‌ها در ایران را سالانه صدهزار نفر اعلام کرد و گفت: سالانه در کشور حدود ۱۰۰هزار نفر اقدام به خودکشی می‌کنند که البته مرگ‌ومیر ناشی از این اقدامات حدود پنج هزار تا پنج هزار و 500نفر است، بااین‌حال اگر این سیر صعودی مدیریت نشود در آینده نه‌چندان دور در رده کشورهایی قرار خواهیم گرفت که میزان خودکشی در آن نگران‌کننده است.

آخرین سالنامه آماری منتشرشده سازمان پزشکی قانونی نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر نرخ خودکشی حدود هشت تا ۱۰درصد افزایش داشته است. باوجودآنکه در پیش‌فرض‌های مطرح‌شده، ناتوانی اقتصادی عامل مهمی در خودکشی‌ها به شمار می‌رود، اما بی‌توجهی شهروندان و دولت به‌سلامت روان را نمی‌توان نادیده گرفت. این در حالی است که در سال‌های اخیر سلامت روان در رسانه‌ها مورد تأکید قرارگرفته است. بااین‌حال همچنان مراجعه به روانشناس و روان‌پزشک برای برخی از مردم تابو به شمار می‌رود. این موضوع باعث می‌شود بار مشکلات روحی و روانی این افراد در گذر زمان بر دوش این افراد سنگین‌تر شود. از سوی دیگر نیز بی‌توجهی دولت و قرار نگرفتن خدمات روانشناسی تحت پوشش بیمه‌ها باعث شده حتی بسیاری از افرادی که نیاز به مراجعه به روانشناس را لازم می‌دانند نیز به خاطر هزینه‌های آن نتوانند از این خدمات بهره‌مند شوند.

هشدار نسبت به «فرسودگی روانی» مردان

غلامعلی افروز، روانشناس و استاد دانشگاه تهران نسبت به «فرسودگی روانی» در مردان هشدار داد و گفت: کارگزاران باید نسبت به‌سلامت، بهداشت و آرامش روان مردان و نشاط معنوی آن‌ها دقت داشته باشند چراکه افسردگی‌ها و فرسودگی‌های روانی می‌تواند مقدمه‌ای برای خودکشی شوند.

این استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه بسیاری از آقایان در حال حاضر دچار اضطراب شدید و افسردگی قابل‌توجه شده‌اند، به خبرگزاری ایسنا گفته: برخی از مردان به دلیل احساس ناتوانی در حسن تأمین معیشت خانواده فرسودگی روانی پیدا کرده‌اند و نسبت به تأمین معیشت خانواده خود نگران هستند. مردان خانواده در حالی سنگربانان خانواده محسوب می‌شوند که با نگرانی‌های یادشده بعضاً احساس اقتدار لازم برای این سنگربانی را ازدست‌داده‌اند. به گفته این روانشناس، احساس «فرسودگی روانی» بسیار سنگین‌تر از احساس «افسردگی» است و در «فرسودگی روانی» می‌توان گفت شخصیت افراد می‌سوزد.

او معتقد است که فشارهای روانی، اقتصادی، اجتماعی، عاطفی و معیشتی می‌تواند تعارضات روانی برای مردان ایجاد و فرسودگی روانی آن‌ها را چند برابر کند. افروز درباره نشانه‌های فرسودگی روانی، توضیح داد: احساس شرمندگی از ناتوانی در تأمین معیشت خانواده، از دست دادن تمرکز، نگرانی‌ نسبت به آینده شغلی و خانوادگی و معیشتی، داشتن تعارضات و دوگانگی‌های روانی، اضطراب و افسردگی همگی منجر به ایجاد فرسودگی روانی می‌شود.

مردها در دهه سوم ماه مشکل خواب پیدا می‌کنند

او «خانواده» را باغ، زنان را باغبان و مردان خانواده را سنگربان این باغ تشبیه کرد و افزود: مردان باید مراقب آرامش و امنیت همسر و فرزندان خود باشند. تأمین امنیت روانی و معیشت خانواده فراتر از تأمین خوراک برای اعضا خانواده است بلکه معیشت شامل تأمین حسن و آرامش در زندگی نیز می‌شود.

این استاد دانشگاه تهران با اشاره به اهمیت نقش شرایط اقتصادی و معیشتی مردان در داشتن سلامت و امنیت روان، ادامه داد: بسیاری از آقایان مراجعه‌کننده به روانشناسان می‌گویند وقتی به دهه سوم ماه می‌رسند با مشکلات خواب مواجه می‌شوند. برخی مردان دوشغله می‌گویند نگران این هستیم که نتوانیم مخارج جاری زندگی را تأمین کنیم که این امر فشار مضاعفی بر مردان وارد می‌کند. مجموعه این فشارها برای مردان ناامنی روانی ایجاد کرده است. این روانشناس وظیفه تأمین احساس امنیت روانی و معیشت مطلوب خانواده‌ها را بر عهده کارگزاران جامعه دانست و یادآور شد: این امنیت روانی و معیشت مطلوب خانواده‌ها شامل تأمین تمام نیازهای معقول زندگی است. مردان مکلف‌اند آرامش خانواده را حفظ کنند اما مردی می‌تواند این آرامش را تقویت کرده و سنگربان خانواده باشد که خود آرامش داشته باشد. سنگربانی که کلافگی فکری پیداکرده و دل‌مرده، مضطرب و نگران است نمی‌تواند باغ زندگی را نگه دارد. امروزه مردان بیش از هر زمان دیگری نیاز به حمایت، آرامش و نشاط معنوی دارند. افروز با بیان اینکه مهم‌ترین رکن هر خانواده مادر است و این پدر است که باید به مادر آرامش دهد، بیان کرد: اگر باغبان خانواده یعنی مردان و پدران نشاط نداشته باشند فرزندان و زنان نیز نشاط نخواهند داشت. نشاط و رشد فرزندان بستگی به نشاط پدر و مادر دارد و اگر پدر دل‌مرده و فرسوده شود قطعاً مادر نیز دل‌مرده شده و فرزندان احساس کسالت و خانه گریزی پیدا می‌کنند. حتی ممکن است در این شرایط فرزندان به‌اشتباه برای سرگرمی خود به فضای مجازی پناه برده و از والدین دوری کنند.
روانشناسی زرد با ذهن‌ها چه می‌کند؟

البته از غلبه ادبیات روانشناسی زرد بر روانشناسی علمی نمی‌توان گذشت. کتاب‌های روانشناسی این نوع روانشناسی هنوز که هنوز است پرفروش‌ترین کتاب‌های بازار نشر به شمار می‌رود و صفحات افراد مربوط به این حوزه در فضای مجازی جزو پرمخاطب‌ترین صفحات هستند. این موضوع بارها با واکنش روانشناسان و تحلیلگران اجتماعی روبه‌رو شده است. سازمان نظام روانشناسی اخیراً فهرستی از روانشناس نماها منتشر کرد که در آن اسامی چهره‌های مشهوری نیز دیده می‌شد. محمود انوشه از مشهورترین چهره‌های این لیست بود؛ مرد خوش‌سخنی که درباره مدرک روانشناسی او تردیدهایی وجود دارد اما پای ثابت برنامه‌های تلویزیونی است. از دیگر چهره‌های این لیست می‌توان به فرهنگ هلاکویی، علیرضا شیری، شهرام ابوطالبی، شاهین فرهنگ و ... اشاره کرد.

کارشناسان مسائل اجتماعی معتقدند برخلاف آنکه ادبیات این افراد ظاهری زیبا و مشوق اراده مخاطبان است در نهایت محکومان را قربانی می‌کند. بیشتر رنگ و بوی سرکوفت زدن به افرادی دارد که در طبقات پایین اجتماعی زندگی می‌کنند. ممکن است افراد بعد از استفاده از همایش‌ها و کتاب‌های این افراد انگیزه کار و تلاش بیشتر برای ثروتمند شدن پیدا کنند اما کافی است در مسیر اهداف خود ناکام شوند، در این صورت این نوع شبه روانشناسی مقصر را نه شرایط سیاسی و اجتماعی بلکه خود فرد می‌داند. چه‌بسا حتی افرادی که تاکنون دست به خودکشی زده‌اند در طول حیاتشان از محصولات جستجو برای موفقیت استفاده کرده باشند.