دولت وارد فاز خطرناک ارزپاشی نشود

روزنو :...کامران ندری معتقد است بانک مرکزی اختیاراتی برای تنظیم بازار ارز دریافت کرده که بیم آن می‌رود اقداماتی که دولت روحانی مقابلش ایستاد را انجام دهد.

این استاد اقتصاد می‌گوید: ارزپاشی گزینه محتملی است که ممکن است با هدف مهار قیمت ارز در دستور کار بانک مرکزی دولت سیزدهم قرار گیرد.

از ابتدای دولت سیزدهم سعی شد تا نرخ دلار در محدوده 24-25 هزار تومان تثبیت شود، اما در خرداد 1401 ناگهان شیرازه کار از دست بانک مرکزی خارج شد و دلار باه جهشی خیره‌کننده وارد کانال 32 هزار تومان شد و رکورد جدیدی از خود برجا گذاشت.

در روزهای منتهی به نیمه خردادماه و تحت تاثیر جهش نرخ دلار، قیمت‌ها در بازار سکه و طلا نیز افزایش یافت و همانند دولت‌های قبل، دولتمردان سیزدهم و با حمایت سران قوا مقرر شد بانک مرکزی به شکل «نامحدود» در بازار ارز مداخله کند و دلار را به کانال 29 هزار تومان بازگرداند و همچنین در روزهای اخیر اخباری از دستگیری اخلال‌گران بازار سکه و طلا و به ویژه کسانی که در فروش فردایی و آتی فلز گرانبها نقش داشتند، منتشر شد.

کامران ندری، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق درباره چرایی افزایش نرخ ارز در روزهای گذشته به «توسعه ایرانی» گفت: بازار ارز به شدت تحت تاثیر اخبار مثبت و منفی قرار دارد و اخبار منفی بازار را به سمت بالا جهش می‌دهد و اخبار مثبت می‌توان معکوس عمل کند و اگر بانک مرکزی مداخله نکند و یا توان مداخله در این بازار را نداشته باشد؛ طبیعتا اخبار منفی می‌تواند باعث پرش نرخ ارز به کانال‌های بالاتر شود. وی افزود: البته عوامل ساختاری مانند رشد نقدینگی و کاهش مداوم ارزش پول ملی می‌تواند در نرخ ارز موثر باشد زیرا هنگامی که به طور دائم ریال را با سرعت بالا در اقتصاد افزایش می‌دهید و دست به سیاست‌هایی می‌زنید که انتظار تورمی را بالا می‌برد و تقاضا برای ریال را پایین می‌آورد و همچنین سرعت گردش پول را در واقع افزایش می‌دهید، سبب می‌شوید که در طول زمان بستر افزایش نرخ ارز کاملا آماده شود و انتشار حتی یک خبر منفی از به بن‌بست رسیدن مذاکرات و یا تشدید تحریم‌ها و افزایش قیمت مواد غذایی در دنیا همزمان با سیاست‌های دولت در زمینه حذف ارز 4200 تومانی می‌تواند موجب پرش و جهش نرخ ارز به سمت بالا و کانال‌های جدید شود که این روزها شاهد این مساله هستیم.

ندری بیان کرد: مجموعه‌ای از عوامل ساختاری به اضافه شوک‌های خارجی و داخلی و اخبار منفی موجب وضعیت فعلی در بازار ارز ایران شده است.

این اقتصاددان درباره به بن‌بست رسیدن برجام تحت تاثیر برگزاری جلسه شورای حکام اظهار کرد: بنده تخصصی در این زمینه ندارم و نمی‌توانم پیش‌بینی دقیقی راجع به این مساله داشته باشم اما می‌دانم که انتشار هر گونه خبر منفی در بازار ارز تاثیر منفی دارد و انتظارات تورمی را افزایش می‌دهد و جو روانی حاکم بر بازار را منفی می‌کند و سبب می‌شود تا آهنگ افزایش نرخ ارز سرعت بگیرد.

تغییر رویه دولت با افزایش مداخلات بانک مرکزی در بازار ارز

وی درباره مداخلات بانک مرکزی در بازار ارز توضیح داد: آن طور که اعلام شده بانک مرکزی تصمیم‌گرفته است تا مداخلات خود را در بازار ارز افزایش دهد و در مقابل تقاضای طبیعی و هیجانی که در بازار و در اثر این اخبار به وجود می‌آید را پاسخ دهد؛ توجه داشته باشید کسانی که اکنون وارد بازار ارز می‌شوند؛ عمدتا به دنبال کسب سود از افزایش نرخ دلار در آینده هستند بنابراین بانک مرکزی اکنون تصمیم گرفته با افزایش تقاضا در بازار به هر دلیلی، ارز به بازار تزریق کند.

وی تاکید کرد: این روند را باید به مثابه تغییر رویه بانک مرکزی دانست زیرا در دولت آقای روحانی برای کنترل هیجانات و تلاطمات به وجود آمده در بازار، حاضر به ارزپاشی نبودند و ترجیح می‌دادند ارز را به عنوان منبع ارزشمند برای واردات کالاهای اساسی اختصاص دهند اما با حذف ارز 4200 تومانی برای واردات کالاهای اساسی در دولت سیزدهم و رها کردن قیمت‌ها در هفته‌های اخیر، به نظر می‌رسد دست دولت باز شده و تصمیم گرفته ارزپاشی کند و ظاهرا تصمیم دولت آقای رئیسی این است که تقاضاهای هیجانی به وجود آمده در بازار را تا حدودی با تزریق ارز پاسخ دهد و کنترل کند.

استاد دانشگاه امام صادق خاطرنشان کرد: این مساله مصداق بارز تغییر رویه است به طوری که قبلا دولت در این‌گونه موارد دخالت نمی‌کرد و ارزپاشی را به صلاح نمی‌دانست اما ظاهرا و پس از حذف ارز 4200 تومانی استراتژی و راهبرد خود را تغییر داده و این‌طور که اعلام کرده‌اند قصد دارند با تزریق ارز به بازار ، نرخ دلار را به کانال 29 هزار تومان بازگردانند و این موضوع به صورت رسمی اعلام شد البته باید دید دولت تا چه‌اندازه در این زمینه جدی است و آیا این تزریق و ارزپاشی را انجام خواهد داد یا خیر؟

کامران ندری در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: به نظر می‌رسد پس از حذف ارز 4200 تومانی استراتژی و راهبرد دولت سیزدهم در قبال ارز تغییر کرده است چرا که اعلام کرده‌اند قصد دارند با تزریق ارز به بازار، نرخ دلار را به کانال 29 هزار تومان بازگردانند

وی ادامه داد: همان طور که گفته شد این موضوع اعلام شده و از این پس بانک مرکزی در بازار مداخله خواهد کرد و به نظر می‌رسد اگر هرکس و به هر دلیلی متقاضی خرید ارز باشد، بانک مرکزی ارز را برای او تامین خواهد کرد و از طریق عرضه زیاد ارز در نظر دارند تا نرخ ارز را از کانال 31 هزار تومان به 29 هزار تومان بازگردانند و باید دید موفق خواهند شد یا خیر؟

تاثیر افزایش دلارهای نفتی در ارزپاشی‌های دولتی

ندری در پاسخ به این سوال که در این مدت دولت‌ها بارها اعلام کرده که درآمدهای نفتی ایران افزایش یافته و فروش نفت به سطح قبل از تحریم‌ها بازگشته است، آیا تصمیمات ارزی دولت و ارزپاشی را می‌توان مصداق دستیابی به درآمدهای ارزی نفتی دانست یا خیر؛ بیان کرد: بله این مساله درست است و حذف ارز 4200 تومانی هم موثر بوده و به عبارت دیگر هر دو این عوامل دست دولت را بازگذاشته و دولت اجباری برای تامین کالاهای اساسی با ارز 4200 تومانی ندارد و اکنون واردکنندگان می‌توانند ارز مورد نیاز خود را از سامانه نیما تهیه کنند لذا نیازی به اینکه دولت بخواهد همانند سابق برای تامین ارز کالاهای اساسی تلاش کند، وجود ندارد و در کنار آن افزایش درآمدهای نفتی شرایط تامین ارز را برای دولت تسهیل کرده است.

بی اثر بودن بگیر و ببندهای بازار و معاملات فردایی

ندری درباره تبعات افزایش نرخ ارز در سایر بازارها مانند بازار سکه و طلا و دستگیری اخلا‌ل‌گران این بازار در روزهای اخیر و همچنین تجربه دستگیری سلاطین سکه، ارز، طلا و ... با هدف بازگرداندن آرامش به این بازارها گفت: معاملات فردایی را نمی‌توان معاملات رسمی دانست و از نظر بانک مرکزی ممکن است این معاملات ممنوع باشد و مشروعیت نداشته باشد اما درباره اینکه بگیر و ببندها می‌تواند بازار را کنترل کند باید گفت؛ خیر تجربه گذشته نشان داده با این اقدامات بازار مطیع و رام نمی‌شود؛ به نظر بنده چیزی که می‌تواند بازار را کنترل کند، اقدام اشتباه تزریق ارز است و باید منتظر اقدامات دولت بود.

وی تصریح کرد: بگیر و ببندها تاثیر آنچنانی ندارد البته به این معنا هم نیست که بانک مرکزی باید وضعیت بازار را رها کند اما باید توجه داشت که معاملات فردایی در اصل نوعی «قمار کردن» بر معاملات فرداست و اگر جنبه رسمی پیدا کند، خوب است در غیر این‌صورت می‌تواند مسائل و مشکلاتی را برای اقتصاد ایجاد کند؛ بنابراین سامان دادن به بازارها اقدام خوبی است اما کاری که دولت قرار است انجام دهد در جهت سامان‌دهی نیست بلکه به دنبال متوقف کردن این‌گونه معاملات است و بنده نمی‌دانم تا چه حدی می‌تواند در این زمینه موفق و کارساز باشد.