مجازات مقصرانِ متروپل از «آسيب روحي شديد ِ مردم» خواهد كاست

روزنو :پیامدهای اجتماعی حادثه آبادان چیست؟ چرا این موضوع با واکنش‌های افکار عمومی جامعه مواجه شده و در شهرهای مختلف مردم برای همدردی با مردم آبادان مراسم عزاداری برگزار می‌کنند؟ نوع برخورد نهادهای نظارتی و قضائی با مقصران این حادثه به چه صورت باید باشد که سبب رضایت افکار عمومی جامعه شود؟ «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی این موضوع با دکتر امان ا... قرایی مقدم جامعه‌شناس گفت‌وگو کرده است.

قرایی مقدم معتقد است: «یکی از پیامدهای این اتفاق این بود که به سرمایه اجتماعی آسیب زد. این حادثه به جامعه نشان داد کسانی که دارای قدرت و ثروت هستند با توجه به روابطی که دارند می‌توانند به منافع خود دست پیدا کنند. نمونه بارز این موضوع مالک مجتمع متروپل است که این روزها با واکنش‌های شدیدی نیز مواجه شده است. وی توانسته با ارتباطاتی که در نهادهای تصمیم گیر آبادان داشته به فعالیت‌های غیرقانونی خود ادامه بدهد. این در حالی است که فعالیت‌های وی به شکل‌های مختلف روی زندگی مردم تأثیر گذاشته وجان بسیاری از مردم را گرفته است. این اتفاق به‌همراه واکنش‌های مردم ایران در بین رسانه‌های خارجی بازتاب زیادی داشته است و رسانه‌های خارجی و معاند تلاش کردند این حادثه را به نوع مدیریتی که در جامعه ایران وجود دارد مرتبط کنند.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

حادثه ريزش ساختمان متروپل در آبادان با واکنش‌هايي مواجه شده است. چرا به رغم هشدارهايي که پس از ريزش ساختمان پلاسکو در تهران به مسئولان داده شد که موارد مشابه ديگري نيز در کشور وجود دارد دوباره شاهد تکرار چنين اتفاقات تلخي در کشور هستيم؟

حادثه متروپل در آبادان نشان دهنده اين است که گروه‌هايي در جامعه وجود دارند که منافع خود را به منافع مردم ترجيح مي‌دهند و تلاش مي‌کنند منافع جمعي را فداي منافع فردي کنند. اين گروه‌هاي اليگارشي اقتصادي و سياسي در بخش‌هاي مختلف جامعه وجود دارند و همچنان به کارهاي غيرقانوني خود ادامه مي‌دهند. اغلب اين افراد داراي روابط خاص هستند. اين افراد به اندازه‌اي در ساختار تصميم گيري‌هاي مختلف به خصوص در زمينه ساخت و ساز و شهرداري‌ها نفوذ پيدا کرده‌اند که بسياري از موانع موجود را با زد و بند از بين مي‌برند. بنده معتقدم فاجعه متروپل آبادان نتيجه همين زد و بندها و اقدامات غير قانوني پشت پرده است. به واسطه اين ارتباطات پشت پرده بوده که مالک چنين مجتمعي بدون مجوز قانوني تعداد طبقات مجتمع را افزايش داده است. ما بايد با سيستم هزينه- فايده کشور را مديريت کنيم. هنگامي که اين سيستم وجود داشته باشد ما مي‌توانيم با پرداخت هزينه کمتري فايده بيشتري به دست بياوريم. نکته مهم ديگري که درباره اين حادثه وجود دارد اين است که در شرايط کنوني هزينه‌هاي اجتماعي اين اتفاق به مراتب بيشتر از ساختمان پلاسکو است. در شرايط کنوني مردم آبادان عزادار عزيزان خود هستند و اين غم و ماتم به مناطق مختلف کشور نيز سرايت کرده و ما مشاهده مي‌کنيم که شهرهاي مختلف کشور براي همدردي با مردم آبادان در روزهاي اخير مراسم عزاداري برگزار کرده‌اند. به نظر مي‌رسد فاجعه متروپل از نظر رواني به مردم آسيب زده است. افشاي پشت پرده اين ماجرا اين نکته را به مردم القا کرده که زد و بندهايي که صورت مي‌گيرد سبب چنين فجايعي مي‌شود و جان انسان‌هاي بي‌گناه را مي‌گيرد. به همين دليل نيز مردم خواستار برخورد شديد با مسببان اين حادثه هستند.

آيا هنوز هم موارد مشابهي از پلاسکو و متروپل در کشور وجود دارد؟ آيا تمهيدات لازم در اين زمينه صورت خواهد گرفت و متروپل آخرين اتفاقي است که رخ مي‌دهد؟

من فکر مي‌کنم همچنان موارد مشابهي از پلاسکو و متروپل در کشور وجود دارد و به همين دليل مسئولان بايد اين هشدارها را جدي بگيرند. به هر حال افرادي در کشور هستند که با روابط غير قانوني و زد و بند چنين مجتمع‌هايي را مي‌سازند و به دليل اينکه به صورت غير قانوني مجوز گرفته‌اند احتمالا در ساخت آن نيز استانداردهاي لازم را رعايت نمي‌کنند. به همين دليل اين احتمال وجود دارد که در آينده نيز شاهد فجايعي مانند متروپل باشيم. کساني که داراي رابطه در پشت پرده هستند به دليل اين ارتباطات خود را از نظر قضائي مصون تصور مي‌کنند و به همين دليل اقدامات خود را ادامه مي‌دهند. مديران جامعه با بپذيرند که پس از حادثه پلاسکو بايد اقدامات جدي براي پيشگيري از چنين فجايعي انجام مي‌دادند. اجازه نمي‌دادند حادثه پلاسکو در شهرهاي ديگر ايران نيز تکرار شود. اين در حالي است که به‌رغم هشدارهايي که در اين زمينه داده شد کسي به صورت جدي به موضوع ورود نکرد تا اينکه فاجعه پلاسکو دوباره در آبادان تکرار شد. نتيجه اين وضعيت بي‌اعتمادي به برخي مديران است. هنگامي که مردم مشاهده مي‌کنند برخي مديران نسبت به پيشگيري از اتفاقات ناگوار که جان مردم را به خطر مي‌اندازد به صورت جدي ورود نمي‌کنند نسبت به آنها بي‌اعتماد مي‌شوند. از سوي ديگر نهادهاي نظارتي و قضائي نيز بايد به صورت جدي مسببان اين حوادث هولناک را مجازات کنند و آنها را به مردم معرفي کنند.

مهم‌ترين پيامدهاي اجتماعي حوادثي مانند متروپل چيست؟

مهم‌ترين پيامد اجتماعي اين حادثه آسيب روحي به مردم کشور بوده است. امروز همه مردم کشور نسبت به اين موضوع حساس شده‌اند و اخبار پيرامون حادثه را دنبال مي‌کنند و با خانواده‌هايي که عزيزان خود را از دست داده‌اند به شکل‌هاي مختلف همدردي مي‌کنند. اين وضعيت به خصوص در فضاي مجازي وجه بارزي داشته و ما مشاهده مي‌کنيم که اقشار مختلف مردم نسب به اين موضوع واکنش نشان داده و خواستار مجازات مسببان آن بوده‌اند. من معتقدم مسببان اين حادثه بايد به اشد مجازات محکوم شوند. به هر حال در اين ماجرا انسان‌هاي بي‌گناهي به دليل اقدامات غيرقانوني عده‌اي قرباني شده‌اند و به همين دليل قتل شبه عمد صورت گرفته است. در نتيجه بايد کساني که مسبب اين حادثه بوده‌اند را به اشد مجازات محکوم کرد. نکته مهم ديگر اينکه از همين امروز مسئولان بايد به دنبال پيشگيري باشند و اجازه ندهند که عده‌اي به دليل سوءاستفاده مالي و اقتصادي جان مردم را به خطر بيندازند. مسئولان بايد به صورت جدي به موضوع ورود کنند و افراد سودجود را شناسايي کنند تا در آينده شاهد تکرار چنين اتفاقاتي در کشور نباشيم. کساني که بي‌قانوني را سرلوحه کار خود قرار داده‌اند و به دليل اعمال نفوذ و روابط مداري که دارند دست به اقدامات غيرقانوني مي‌زنند به اعتماد اجتماعي آسيب مي‌زند و براي ساختار تصميم گيري جامعه نيز هزينه ايجاد مي‌کنند. به هر حال در شرايط کنوني برخي از مردم مسئولان مربوطه و به خصوص شهرداري آبادان را مقصر اصلي حادثه مي‌دانند و به همين دليل خواستار رسيدگي به اين وضعيت هستند. ما بايد پيامدهاي اين حادثه را به دو دسته تقسيم کنيم. نخست خسارت‌هاي جاني اين حادثه است که براي همه مردم ايران تلخ و جانکاه بود و به روحيه همه مردم آسيب زده است. اين خسارت غير قابل جبران است و به همين دليل بايد با مسببان اين حادثه برخورد کرد. از سوي ديگر پيامدهاي اجتماعي است که اين حادثه دارد. بدون ترديد اين حادثه هشدار جدي است به کساني که تلاش مي‌کنند رابطه را بر ضابطه مقدم بدارند و از عده‌اي حمايت کنند که تنها به فکر منافع فردي خود هستند. به همين دليل من معتقدم پيامدهاي اجتماعي اين حادثه به مراتب عميق‌تر خواهد بود. تاکنون نزديک به30 نفر در حادثه ريزش مجتمع متروپل در آبادان جان خود را از دست داده‌اند و تعداد کشته شدگان نيز در حال افزايش است. اين احتمال وجود دارد که تعداد بيشتري از مردم زير آوار باقي مانده باشند و جان خود را دست داده‌اند. در نتيجه اين احتمال وجود دارد که ميزان تلفات عددي به مراتب بيشتر از عددهايي باشد که تاکنون اعلام شده است.

ارزيابي شما از واکنش افکار عمومي نسبت به اين حادثه چيست؟ واکنش‌هايي که نسبت به اين حادثه صورت گرفت با چه دغدغه‌هايي بود؟

يکي از پيامدهاي اين اتفاق اين بود که به سرمايه اجتماعي آسيب زد. اين حادثه به جامعه نشان داد که کساني که داراي قدرت و ثروت هستند با توجه به روابطي که دارند مي‌توانند به منافع خود دست پيدا کنند. نمونه بارز اين موضوع مالک مجتمع متروپل است که اين روزها با واکنش‌هاي شديدي نيز مواجه شده است. وي توانسته با ارتباطاتي که در نهادهاي تصميم گير آبادان داشته به فعاليت‌هاي غيرقانوني خود ادامه بدهد. اين در حالي است که فعاليت‌هاي غيرقانوني وي به شکل‌هاي مختلف روي زندگي مردم تأثيرگذاشته و جان بسياري از مردم را گرفته است. اين اتفاق به‌همراه واکنش‌هاي مردم ايران در بين رسانه‌هاي خارجي بازتاب زيادي داشته است و رسانه‌هاي خارجي و معاند تلاش کردند اين حادثه را به نوع مديريتي که در جامعه ايران وجود دارد مرتبط کنند. آسيب روحي که مردم نسبت به اين حادثه متحمل شده‌اند باعث شده که انتقادات نسبت به مديران مربوطه بيشتر شود. امروز مردم جامعه نسبت به موضوع متروپل حساس شدند و به همين دليل نيز اخبار مرتبط را دنبال مي‌کنند. از سوي ديگر مردم به دنبال اين هستند که مسببان اين فاجعه معرفي شوند و با آنها برخورد قاطعي صورت بگيرد. مردم هنگامي که اين حوادث را مشاهده مي‌کنند نارضايتي توليد مي‌شود. به همين دليل نيز مردم با حساسيت خواستار محاکمه کساني هستند که اقدامات غيرقانوني آنها باعث کشته شدن مردم بي‌گناه شده است. نکته مهم در اين زمينه اين است که مسئولان قضائي با مقصران اين حادثه به صورت جدي برخورد کنند. به همين دليل نيز مسئولاني که در حال بررسي دلايل اين حادثه هستند وظيفه سنگيني برعهده دارند. مردم در حال رصد شرايط هستند و همه چيز را به خوبي مشاهده مي‌کنند. در نتيجه انتظار اين است که مقصران اصلي اين حادثه تلخ و دلخراش به سزاي اعمال خود برسند و محاکمه شوند.