استاد دروس خارج حوزه علمیه قم در جمع برخی از فرهنگیان کشور به ویدئوهای منتشر شده در فضای مجازی برای توجیه گرانی و ارتباط دادن این موضوع به ظهور حضرت ولی عصر عج اشاره کرد و گفت: هویت افرادی که چنین مطالبی را منتشر می کنند برای من مشخص نیست و نمی دانم اینها واقعا روحانی هستند یا برای بیان این سخنان لباس روحانیت را به تن کرده‌اند.

آیت الله سروش محلاتی تصریح کرد: مصیبت توجیه گرانی به نام دین و فریب مردم از مصیبت خود گرانی سنگین‌تر است. مثلا می‌گویند این گرانی‌ها مقدمه ظهور امام زمان عج است و وقتی حضرت بخواهد ظهور کند گرانی در جامعه رواج دارد و لذا مردم نباید ناراحت باشند بلکه باید خوشحال باشند!

وی ادامه داد: ممکن است امروز افرادی با حذف ارز ترجیحی موافق باشد و بگوید مشکلات را تحمل می کنیم چون راهی برای اصلاح امور مملکت جز این راه وجود ندارد. ممکن است کسانی نیز با این نظریه مخالف باشند. البته در این مساله نیز جامعه ما به اقناع نرسیده و این اقناع باید انجام شود. اما به جای این اقناع، تبلیغات رنگ و بوی سیاسی گرفته و می گویند گرانی در همه دنیا وجود دارد. اینها به ما مربوط نمی شود. اما فریب مردم به نام دین مساله‌ای است که به ما مربوط می‌شود. نخبگان جامعه نسبت به این فریب‌ها مسئولیت دارند و باید در مقابل این جریان مقاومت کرد.

این محقق علوم دینی افزود: بنده از کسانی نیستم که بگویم برای هر موضوعی باید به دنبال پیدا کردن روایتی بود و این روش را نیز درست نمی دانم. چنین موضوعاتی به لحاظ عقل وتجربه بشر مبهم و ناشناخته نیست. آثار و پیامدهای دینی، فرهنگی واجتماعی فقر مشخص است. اما چون استفاده از ادبیات دینی به نحو ناروایی برای توجیه گرانی صورت می گیرد باید این موضوع تبیین گردد تا مشخص شود آنچه در معارف دینی ما آمده عکس آن چیزی است که اینها مطرح می کنند.

سلطان عادل و ارزانی از نشانه‌های خشنودی خداوند است

آیت الله سروش محلاتی گفت: در کتاب المعیشه فروع کافی، بابی به نام «باب الاسعار» وجود دارد. اسعار جمع «سعر» و سعر به معنای نرخ است. در این کتاب روایاتی وجود دارد که نشان می دهد بالا رفتن نرخ نشانه چیست. امام درباره این موضوع به عنوان یک پدیده اقتصادی اظهار نظر نمی کند، بلکه به عنوان یک پدیده انسانی در ارتباط با بشر به موضوع نگاه کرده و بیان می کند که این فشارها چه تاثیری بر سعادت و شقاوت بشر دارد.

وی ادامه داد: در یکی از روایت‌های این باب به نقل از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله آمده است: «عَلامَهُ رِضَا اللّه ِ تَعالى فی خَلقِهِ: عَدلُ سُلطانِهِم، و رُخصُ أسعارِهِم. و عَلامَهُ غَضَبِ اللّه ِ تَبارَکَ و تَعالى عَلى خَلقِهِ: جَورُ سُلطانِهِم، و غَلاءُ أسعارِهِم»؛ علامت خشنودی خداوند از افراد جامعه دو چیز است؛ یکی عدالت و دادگری حاکمان و دیگری پایین بودن قیمت‌ها. هرکجا که حاکمانش عادل باشند و ارزانی وجود دارد. ملاک رضایت خداوند از بندگانش در این بیان ارزانی و سلطان عادل است. وقتی ملاک رضایت این باشد ملاک غضب هم مشخص می شود. امکان ندارد در جامعه ای مردم از گرانی تحت فشار قرار بگیرند و ما بگوییم این جامعه خدا پسندانه است. در ادامه روایت به همین موضوع پرداخته شده است.

در فشار اقتصادی اخلاق آسیب می‌بیند

آیت الله سروش محلاتی ادامه داد: حضرت امام صادق علیه‌السلام در روایت شریفی می‌فرمایند: «غلاء السعر یُسیءُ الخُلق و یُذهِب الأمانه و یَضجُرُ المرءَ المسلم»؛ گرانی اعصاب افراد را خرد می کند. شما نمی توانید بگویید ما یک جامعه اخلاقی داریم که تحت تاثیر گرانی است. کسی که مستاجر است باید سال به سال مبلغی را بپردازد که این مبلغ با افزایش حقوق او هم‌خوانی ندارد. در چنین شرایطی افراد خاصی که وصل به کر هستند افزایش قیمت‌ها را درک نمی کنند. در ادامه روایت حضرت می فرماید افزایش قیمت امانت‌داری را ضایع می کند. کسی که برای زندگی تحت فشار است مستقیم یا غیرمستقیم دست در جیب مردم می کند. حضرت می فرماید گرانی سبب «ضجر» مسلمان می شود و نتیجه آن این می شود که دائما افراد با هم سرناسازگاری دارند. انگار منتظر هستند جرقه‌ای ایجاد شود تا اینها گریبان یکدیگر را بگیرند.

وی تصریح کرد: مگر می شود ما مسلمان و شیعه باشیم و این معارف را هم داشته باشیم و بعد با بیان‌هایی سبک این فرمایشات را نادیده بگیریم؟ حکومت اسلامی برای این است که جامعه را به طرف اسلام پیش ببرد. روایت می‌گوید در فشار اقتصادی اخلاق و روابط اجتماعی آسیب می بیند. گاهی یک ضرورت‌هایی در زندگی فردی و اجتماعی پیش می آید. مثلا فرد به خاطر بیماری فرزندش ماشین خود را می‌فروشد تا از این گردنه عبور کند. انسان باید صبر داشته باشد تا از این گردنه عبور کند؛ اما وقتی قضیه اجتماعی و طولانی شد و افق روشنی هم وجود نداشت باید چه کرد؟ این می شود که متاسفانه فرد فکر می کند نجاتش این است که به خارج کشور برود و می بینیم که بعضا بهترین استعدادهای کشور مانند دانشجویان شریف به نحوی درحال رفتن هستند.

این استاد حوزه علمیه ادامه داد: حضرت شعیب خطاب به مردم می‌گوید« إِنِّی أَراکُمْ بِخَیْرٍ»؛ یعنی من شما را بر خیر و خوبی می بینم. امام صادق علیه السلام این عبارت را معنا می کند و می فرمایند «انی اراکم بخیر، کان سعرهم رخیصا»؛ یعنی همه چیز ارزان و در دسترس همه است. وقتی در جامعه گرانی باشد فقر به وجود می آید و فقر نیز عوارض زیادی دارد.

وی افزود: آیه ۲۱ سوره سجده در مقابل این آیه می فرماید: « وَ لَنُذِیقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى‌ دُونَ الْعَذابِ الْأَکْبَرِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ» در این آیه لام و نون تاکید بر فعل وارد شده است. یعنی حتما به آنها عذاب می چشانیم. امام صادق علیه السلام می فرمایند عذاب ادنی و نزدیک گرانی است. گرانی مصداق برای عذاب الهی است. این نگاه، یک نگاه واقعی به زندگی بشر است که در بیان معصومین ما آمده است.

باید به مردم گفت آن چیزی که اتفاق می افتد ربطی به دین ندارد

آیت الله سروش محلاتی گفت: خدا از انسان دین و اخلاق خواسته اما واقعیت زندگی را هم نادیده نگرفته است. باید معیشت مردم در تنگنا قرار نگیرد. دائما سفره مردم تنگ‌تر می شود و از آن طرف ما توقع داریم که جامعه اخلاقی باشد.

وی تصریح کرد: باید به مردم گفت آن چیزی که اتفاق می افتد ربطی به دین ندارد و مربوط به عقل و درک و فهم و مدیریت افراد است. خوب یا بد همه چیز حاصل این مدیریت است. دین، گرانی را مصداق عذاب الهی می داند. آنهایی که این عذاب را برای مردم فراهم می کنند باید توضیح دهند که آیا ملت مستحق این عذاب هستند یا خیر.

استاد دروس خارج حوزه علمیه ادامه داد: آیت الله صافی رضوان الله علیه در سال آخر عمر خویش سخنی را مطرح کردند و مغضوب شدند. ایشان گفتند برای ما سخت است که زندگی مردم اینگونه تحت فشار است. بعد هم گفتند اگر ما رابطه خود را با دنیا قطع کنیم نمی توانیم زندگی کنیم و فشارها باقی می ماند. چقدر این مرجع به خاطر این صحبت اذیت شد؟! تحمل سخنان ایشان را نداشتند. اما علماء وظیفه دارند که حقایق دین را به مردم بگویند. اینها فرهنگ جامعه را می سازد.

دست از بازی با دین بردارید

آیت الله سروش محلاتی گفت: می گویند گرانی نشانه نزدیکی ظهور است. تاریخ ایران گرانی‌ها و قحطی‌های دیگری را نیز به خود دیده است. اگر کسی آن زمان این روایت‌ها را می‌خواند به او چه می گفتند؟ روایت‌هایی درباره گرانی و ظهور داریم ولی آن روایت‌ها می گوید در زمان ظهور ظلم فراگیر می شود و گرانی نیز وجود دارد. پس شماها باید با این منطق، از فراگیری ظلم هم خوشحال باشید.

وی ادامه داد: در ارشاد مفید در روایات مقدمات ظهور آمده است « والجوع من غلاء الأسعار ونقص من الأموال من کساد التجارات و نقص الانفس» گرسنگی از بالارفتن قیمت‌ها و نقص در تجارت و بالا رفتن مرگ و میر همه از نشانه های ظهور است. حال برای چه شما واکسن درست می کنید؟ می خواهید تدبیر را تعطیل کرده و مسئولیت را نپذیرید. شیخ مفید روایتی دیگر دارد که می گوید در آخرالزمان مردم گرفتار گرانی و جور سلطان هستند. همه اینها هم در یک ردیف است. آیا قدرت اینقدر ارزش دارد که چنین توجیحاتی را مطرح کنیم؟ مصیبت فریب از راه دین، از مصیبت گرانی بزرگتر است. صادقانه با مردم سخن بگویید و منطق خودتان را بگویید و دست از بازی با دین بردارید.

این استاد حوزه تصریح کرد: این روزها روزهای دو مصیبت است. مصیبت اول مصیبت گرانی و عوارض آن است و مصیبت اعظم فریبکاری هایی است که به نام دین انجام می شود. خداوند به این ملت مظلوم که بیش از چهل سال مشغول مبارزه بوده، لطف و عنایت کند.