روزنو :غباری که سایه انداخته است روی سطح شهر هم نتوانسته مانع شود تا از خانه خارج نشوند.

 غباری که سایه انداخته است روی سطح شهر هم نتوانسته مانع شود تا از خانه خارج نشوند. با موهایی کم‌پشت، نفس‎هایی که بریده‌ است و شبیه به آهی دردناک می‎ماند با صداهای شکسته در گلو در صف‌های طولانی ایستاده و منتظرند تا متصدی داروخانه صدایشان کند: «شماره ۲۸۷‌» و یک نفر افتان و خیزان با قدم‎هایی کند به همراه مدارک پزشکی به سمت باجه پذیرش می‎رود. سبد داروهایش را می‎گیرد و کارت می‎کشد. داروها اما هیچ‎گاه کامل نیست حتما یکی دو قلم دارو، کمیاب است در بازار توزیع نشده یا این که نه، همین دو دقیقه قبل تمام شد.

این‎بخشی از داستان این روزهای داروخانه‌های مرجع کشور است. چهره‌های خسته و منتظر در داروخانه‎های شهید کاظمی، ۱۳ آبان، ۲۹ فروردین و هلال‎احمر تکرار می‎شود و غم و انتظار و جمله «نداریم» از گوش مراجعه‎کننده‎ای به گوش مراجعه‌کننده دیگری می‎رسد. شاید مهم‌ترین مشکلی که در داروخانه‌های مرجع به چشم می‎‌آید کمبود داروست. با وجود این که تقریبا همه افراد قبل از مراجعه به داروخانه با شماره ۱۹۰ تماس می‎گیرند اما باز هم زمانی که به داروخانه مراجعه می‌کنند «این دارو را نداریم» جمله پرتکراری می‎شود که می‌شنوند. به‌جز این اما افزایش قیمت داروها نسبت به سال گذشته دغدغه دیگری است. مشکلات بیمه‎ای، لغو پوشش بیمه‌ای برخی از داروها و معضلات نسخه الکترونیک از مسائل دیگری است که مراجعان به داروخانه‌های مرجع با آن روبه‌رو هستند.

همین دو روز پیش بود که بهرام عین‎اللهی، وزیر بهداشت و درمان گفت امسال مجلس حدود ۳ میلیارد دلار ارز به دارو اختصاص داده که از اعتبار سال گذشته یک‌ میلیارد دلار بیشتر است و به همین دلیل وزیر بهداشت و درمان قاطعانه توضیح داد امسال قطعا کمبود دارو در کشور وجود نخواهد داشت. عین‎اللهی به طور خاص درباره تامین داروهای ضروری مردم و به‌ویژه بیماران خاص گفت و اظهار امیدواری کرد از آنها حمایت می‎شود. شواهد امر اما خلاف این را نشان می‎دهد. داروخانه شهید کاظمی که به داروخانه بیماران خاص هم شهرت دارد صبح زود هم شلوغ است. همه صندلی‎های درون سالن کوچک پر است. عده‌ای از مراجعان منتظر ایستاده‎اند و برخی هم بیرون داروخانه گوش به زنگ هستند تا شماره آنها را صدا کنند. هر نامی که صدا می‎شود مرد یا زنی خسته از جا بلند می‎شود و همراه با پرونده پزشکی‎اش خود را به باجه تحویل دارو می‎رساند. لبخندهای نهفته در چشم‎ها اما زود رنگ می‎بازد. بسیاری از داروها در داروخانه موجود نیست. پیرمردی که دست‎هایش را با دستکش پلاستیکی پوشانده نسخه را تحویل متصدی پذیرش می‌دهد. متصدی نگاهی به لیست دارو می‎اندازد بعد به او می‎گوید داروی ویکتوزا (دارویی که برای دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود) را ندارد. پیرمرد می‎گوید قبل از مراجعه به داروخانه از سامانه ۱۹۰ استعلام گرفته است و در سامانه اعلام شده بود که این داروخانه دارویش را دارد. شانه پیرمرد پایین می‌افتد و با چشم‎هایی خسته به سمت در خروج می‎رود.

داروی زلودا نیز در داروخانه هلال‎احمر موجود نیست. دختر جوانی که چشم‎هایش قرمز است می‎گوید دارو، داروی شیمی‌‎درمانی مادرش است. او توضیح می‎دهد سامانه ۱۹۰ این داروخانه و یک داروخانه دیگر را در خیابان شوش برای تهیه دارو به او معرفی کرده است. داروخانه مرجع هلال‌احمر اما داروی مورد نیاز او را ندارد.

متصدی باجه داروخانه ۲۹ فروردین در پایان جواب هر فردی که نسخه‎اش را به او نشان داده است، یک جمله مشخص دارد: «از ۱۹۰ بپرسید که دارویتان را کدام داروخانه دارد.» چند مراجعه‌کننده با این جواب دفترچه بیمه‎شان را تحویل می‎گیرند و می‎روند. این جواب اما برای خانم میانسالی راضی‌کننده نیست. داد می‎زند: «۱۹۰ به من گفت که شما دارو را دارید، وزارت بهداشت و درمان هم می‌گوید این دارو را توزیع کرده‌ایم و شما داروی من را دارید.» فرزند این زن میانسال به بیماری هموفیلی مبتلاست. می‎گوید چند هفته است که در‌به‌در داروخانه‎ها به دنبال داروی فاکتور ۸ است. داروخانه ۲۹ فروردین اما این دارو را ندارد. زن میانسال چشم‎هایش پر از اشک شده است. دست می‌کوبد روی پیشخوان چوبی و می‎گوید: «می‎دانی اگر دارو را حالا به او نرسانم چه می‌شود؟ حالا اگر دارو به او برسد، اوضاع بد نمی‎شود اما اگر هفته دیگر دارو را به او برسانم ۱۰ تا فاکتور ۸ هم برای خوب شدنش کفایت نمی‎کند.» همه چشم شده‎اند و تنها نگاه می‎کنند، زن منتظر پاسخ است.

متصدی اما سنگینی خود را روی سالن بزرگ انداخته است. هیچ پاسخی شنیده نمی‎شود.

داروی دکارلین (داروی درمان هورمن‌های جنسی) و داروی آلندرونیت (داروی پیشگیری از بیماری‎های استخوانی که بیشتر در زمان یائسگی تجویز می‌شود‌)‌ در انبار داروخانه ۱۳ آبان وجود ندارد. خانم میانسالی که برای تهیه آلندرونیت مراجعه کرده می‎گوید این داروخانه سومین داروخانه‎ای است که سامانه ۱۹۰ به او معرفی کرده است. زن میانسال توضیح می‎دهد: «انگار سامانه ۱۹۰ به‌روز نشده است. آدرس داروخانه‎هایی را می‎دهد که اتفاقا داروی مورد نیازمان را ندارد.» زن این را می‎گوید و به سمت در خروج می‌رود. پایش می‎لنگد و غر می‌‎زند: «در این هوای آلوده به این سامانه الکی اعتماد کردیم.»

سهمیه ‌بندی دارویی

مرد میانسال التماس می‌کند: «خواهش می‌کنم هر دو بسته قرص زولیور را که دکتر تجویز کرده بدهید.» داروی مغزی او اما سهمیه‎بندی شده است. متصدی داروخانه شهید کاظمی توضیح می‎دهد موجودی این دارو کم است؛ بنابراین باید به هر مراجعه‌کننده‌ای که دارو را می‎خواهد تنها یک بسته قرص بدهند. مرد دوباره التماس می‎کند و می‌گوید اگر هر دو بسته را در زمان تعیین‌شده مصرف نکند، ادامه زندگی برایش سخت است. متصدی داروخانه اما با شرمندگی همان یک بسته قرص را به او می‎دهد. مرد، قرص را تحویل می‌گیرد. انگار که کالای ارزشمندی در دست دارد، اطرافش را نگاه می‎کند و دارو را دور از چشم همه درون جیب کتش می‎گذارد و می‌رود.

زن، ریزنقش است و روپوش اداری به تن کرده. جمعیت را کنار می‌زند و از متصدی داروخانه ۱۳ آبان می‎پرسد: «قرص دسفرال دارید؟» متصدی توضیح می‎دهد قرص تمام شده است. قرصی که برای افراد مبتلا به بیماری تالاسمی است. زن لحظه‌ای با تعجب نگاه می‎کند بعد دوباره می‎گوید روز گذشته هم به او گفتند که دارو تمام شده است. متصدی پذیرش سهمیه‌بندی را دلیل این کمبود می‌داند. زن، عصبانی به نظر می‌رسد. می‌گوید چند روز است که برای تهیه داروی دسفرال مرخصی می‎گیرد و به داروخانه‎ها سر می‌زند اما دارو زود تمام می‌شود. هنوز ساعت ۱۱ نشده است. او اما با نگاهی متعجب به دنبال گمشده خود به سمت داروخانه دیگری می‌رود.

سر به ‌فلک‌ کشیده

یک چشم مرد میانسال به فهرست داروهایش است و یک چشم دیگر هم به فاکتوری که چند دقیقه قبل به صندوق پرداخت کرده. مرد عصبانی است. می‌گوید همین چند ماه پیش داروهای فشارخونش را ارزان‎تر تهیه کرده است. از تفاوت قیمت‎های داروهایش، از بهار پارسال تا امسال که می‎پرسیم ناخوداگاه می‎خندد: «مثل خیلی از موارد دیگر گران شده. صددرصد گران شده است.» او داروهای متورال و والزومیکس را که به ترتیب داروهای قلب و فشارخون هستند بسیار گران تهیه می‌کند. او متورال را پارسال ۸۰۰۰ تومان و امسال ۱۵هزار تومان و داروی والزومیکس را سال گذشته ۳۰هزار تومان و امسال ۹۰هزار تومان تهیه می‌کند. این‎ها را که می‌گوید سری به تاسف تکان می‎دهد و از داروخانه ۱۳آبان خارج می‌شود.

زن، مسن است و روی یکی از صندلی‌های سالن بزرگ داروخانه ۲۹فروردین نشسته است و با عینک نزدیک‌بینش دقیق فهرست داروهایش را نگاه می‌کند. می‌گوید داروی فنی‎توئین که داروی ضدصرع است بسیار گران شده. این زن می‌گوید سال‌هاست داروی ضدصرع مصرف می‌کند. در ابتدا برندی آمریکایی و بعد برندی چینی که تا سال گذشته حدود ۱۵هزار تومان برای هر ورق دارو پرداخت می‌کرد. همین داروی ضدصرع اما حالا خیلی گران شده است. حالا او برند ایرانی این دارو را تهیه می‌کند و برای هر ورق قرص هم حدود ۴۰هزار تومان پرداخت می‌کند. افزایش قیمت اما تنها مشکل نیست. مردی که برای تهیه داروی شیمی‌درمانی برادرش به داروخانه شهید کاظمی مراجعه کرده می‌گوید برخی از داروها از پوشش بیمه‎ای خارج شدند. او به نسخه برادرش اشاره می‌کند و توضیح می‎دهد همه هفت قلم داروی او حالا از پوشش بیمه‎ خارج شده است. حال این‌که تا دو ماه پیش همه تحت پوشش بیمه بود. این حرف مشترک دختر جوانی که برادرش به بیماری ام‌اس مبتلاست هم هست. او توضیح می‌دهد تا سه چهار ماه قبل می‌توانست آمپول ربیف را با بیمه تهیه کند حالا اما این دارو از پوشش بیمه‎ای خارج شده است و این دختر باید برای تهیه هر آمپول حدود یک‌میلیون و ۳۰۰هزار تومان پرداخت کند. این البته در شرایطی است که دارو به یکباره کمیاب نشود.

دیروز البته مهدی رضایی، معاون بیمه و خدمات سلامت سازمان بیمه سلامت درباره افزایش قیمت ۵۶۰ قلم دارو گفت. او توضیح داد حدود ۱۰۰ قلم دارو از پوشش بیمه‎ سلامت خارج شد چراکه اعتبارات به بیمه اختصاص داده نشده است.

و اینک نسخه‌نویسی الکترونیک

زن جوان چند بار دیگر می‌گوید: «۱۷۰۵۶۰۹» متصدی داروخانه هلال‌احمر اما توضیح می‌دهد شماره پیگیری او در سامانه دیده نمی‎شود. زن چند بار دیگر شماره را می‌خواند و متصدی هم شماره را بررسی می‎کند اما اثری از مشخصات بیمار زن درون سامانه الکترونیک یکپارچه نیست. زن می‌گوید کد پیگیری دارویی بیمارش در سامانه نسخه‌نویسی الکترونیکی وارد نشده است. به همین دلیل باید دوباره به بیمارستان مراجعه کند. زن می‌گوید بیمارستان جایی در شمال تهران قرار دارد و او باید از مرکز به شمال برود تا شماره‎ها را دوباره بررسی کند. لبخند تلخی می‌زند و می‌گوید: «فکر نکنم امروز بتوانم داروی بیمارم را تحویل بگیرم.» مرد جوانی که مدام از پشت گوشی همراهش فریاد می‌زند هم مشکل وارد نشدن شماره نسخه‌نویسی‎ الکترونیک‎ دارد. او توضیح می‎دهد شماره‎ پرونده بیمارش در نسخه‌نویسی الکترونیکی و در بیمارستان وارد نشده است. به همین دلیل باید دوباره برای وارد شدن اطلاعات به بیمارستان برود. هرچند که در داروخانه ۲۹ فروردین نشسته است و از پشت گوشی تلفن فریاد می‌زند. چند بار دیگر کد ملی بیمارش را به پذیرش بخش می‌دهد. نامش را تکرار و حتی برای مسؤول پذیرش شماره ملی او را پیامک می‌کند. مرد منتظر است و به شماره‎ باجه‎های تحویل دارو چشم دوخته است. یک چشمش اما به ساعت است و می‎گوید: «باید دارو را زودتر به بیمارم برسانم.» بیرون داروخانه مردی با سر بی‎مو درون خودرو نشسته است. مرد صورتی پیر دارد اما دست‎هایش جوان است. زنی به طرف خودرو می‌رود. صدایش شنیده می‌شود که می‌گوید: «اینجا هم داروهایت را نداشت.» غم می‌نشیند در چشم‎های مرد جوان. چشم‌هایش را می‌بندد تا اشک درون چشم‌هایش را کسی نبیند.