شهریور امسال برگزاری کنسرت یکی از خوانندگان لس‌آنجلسی در استانبول در اوج همه‌گیری کرونا و اوج روز‌های سقوط ارزش لیر، شبکه‌های اجتماعی را به چنان واکنش تندی واداشت که تلویزیون‌های فارسی زبان ماهواره‌ای نیز مجبور به همراهی شدند و به شبکه‌های فروش بلیت و برگزارکنندگان چنین برنامه‌هایی تاختند.

یک آمار غیررسمی حاکی از آن است که شهریورماه ۱۴۰۰ با سفر هزاران ایرانی برای شرکت در این کنسرت و چند کنسرت دیگر، در مجموع ۳۰ هزار بلیت توسط ایرانی‌ها خریداری شده که اگر متوسط قیمت هر بلیت ۱۵۰ دلار باشد، با احتساب دلار ۲۷ هزار تومانی، در مجموع ۱۲۰ میلیارد تومان ارز از کشور خارج شده است.

جالب است بدانید قیمت بلیت یکی از این کنسرت‌ها از ۴ میلیون و ۶۵۰ هزار تومان شروع و تا ۱۶ میلیون و ۶۵۰ هزار تومان نیز به فروش رفته است؛ کنسرتی برای شنیدن فحش‌های آبدار از دهان مبارک خواننده‌ای که وسط برنامه به کسی که ۱۶ میلیون پول بلیت داده می‌گوید «مشغول باش من برم یه گل بزنم برگردم!» حالا اگر هزینه تست کرونا و توریست واکسن و... را هم به آن ۱۶ میلیون اضافه کنید رقم قابل ملاحظه‌ای می‌شود که در یک برایند کلی می‌تواند مرهم بزرگی باشد برای اقتصاد ورشکسته وابسته به توریسم ترکیه.

در یکی از سایت‌های بی‌شماری که چنین برنامه‌هایی را تبلیغ می‌کنند، نوشته است: «محل برگزاری این کنسرت کشتی مجلل فلان است که در تنگه بسفر از کنار هتل باشکوه بهمان خواهد گذشت و همچنان که مشغول خوردن زرشک پلو با مرغ هستید دی‌جی بیسار چند آهنگ برایتان پخش خواهد کرد.» و البته بعد از شام خود سلطان وارد شده و جلوی چشم‌تان روی بازویش تتو خواهد کرد و به جد و آبادتان فحش خواهد داد و...!

رضا مهدوی، پژوهشگر فرهنگی و مدیرکل سابق مرکز موسیقی حوزه هنری کم‌کاری نهاد‌های فرهنگی را یکی از عوامل مهم سفر مردم ایران به کشور ترکیه برای تماشای این دست کنسرت‌ها می‌داند. به اعتقاد او تمام کار‌های فرهنگی در کشور ما یک هفته قبل از پایان سال تعطیل می‌شوند و مسئولان فرهنگی برای ایام تعطیلات نوروزی برنامه‌ریزی خاصی ندارند: «متاسفانه باید به این واقعیت اذعان داشت که نهاد‌های فرهنگی ما کم‌کار هستند و مدیران دغدغه برنامه‌ریزی برای تعطیلات ندارند و وقتی هم خودمان به فکر نباشیم همسایه برای (تعطیلات) ما برنامه‌ریزی می‌کند. ما تصور می‌کنیم در ۱۵ روز تعطیلات نوروزی همه کار‌ها باید تعطیل باشد. متاسفانه سال‌هاست این ذهنیت وجود دارد که ایام نوروز نمی‌شود کنسرت اجرا کرد. تصور می‌کنیم این ایام همه به استراحت نیاز دارند درحالی که کشور‌های همسایه برای تعطیلات ما از ماه‌ها قبل برنامه‌ریزی می‌کنند. وقتی برای مردم خوراک فرهنگی نداشته باشیم آن‌ها این خوراک را با اهداف خودشان تامین می‌کنند. باید این نگاه اصلاح شود و نهاد‌های فرهنگی باید از چند ماه قبل برنامه داشته باشند. ما می‌توانیم از هنرمندان و خواننده‌هایی که طرفداران زیادی هم دارند دعوت کنیم و شرایطی را فراهم کنیم که بتوانند کنسرت برگزار کنند. می‌توانیم سالن برج میلاد را در اختیار هنرمندان قرار دهیم. مثلاً یک روز سالار عقیلی، روز دیگر عصار و خواننده‌های دیگر مثل بهنام بانی یا رضا صادقی و احسان خواجه‌امیری و گروه‌های موسیقی پاپ اجرا داشته باشند.»

مهدوی به سهم اندک شهر‌های مختلف ایران از کنسرت موسیقی اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگرچه در ایام نوروز بسیاری از مردم تهران برای مسافرت به شهر‌های مختلف و شمال کشور می‌روند، اما خیلی از مردم شهر‌های دیگر نیز به تهران می‌آیند. آن‌ها دوست دارند خواننده مورد علاقه‌شان را از نزدیک ببینند و در کنسرت آن‌ها حضور داشته باشند. مسئولان فرهنگی بخصوص وزارت میراث فرهنگی و گردشگری می‌توانند بنا‌های تاریخی تهران را بازسازی و در اختیار گروه‌های موسیقی قرار دهند تا برای مردم اجرا داشته باشند. اگر بخشی از یارانه بلیت توسط نهاد‌های فرهنگی پرداخت شود، مردم شهرستان که به تهران مسافرت می‌کنند می‌توانند با هزینه کم کنسرت بروند.

متاسفانه بسیاری از خواننده‌ها برای کنسرت به جزیره کیش می‌روند و هزینه سفر به این جزیره و حضور در کنسرت کمتر از هزینه سفر به ترکیه نیست. می‌توانیم از چهره‌های سرشناس موسیقی دعوت کنیم نوروز در سالن برج میلاد اجرا داشته باشند و بخشی از هزینه بلیت را هم نهاد‌های فرهنگی پرداخت کنند که مردم بتوانند از اجرای آن‌ها لذت ببرند.

با این کار‌ها حداقل بخشی از کسانی که به شوق کنسرت به ترکیه سفر می‌کنند، منصرف می‌شوند. اجرای این کنسرت‌ها در ترکیه باعث می‌شود ارز زیادی از کشور خارج شود. آن‌ها با پول ما کشورشان را آباد می‌کنند و در کنار آن هم با تبلیغ خرید ملک باعث می‌شوند تعدادی از هموطنان ما گرفتار کلاهبرداران شوند. باور کنید خواننده‌هایی داریم که اگر در ورزشگاه ۱۰۰ هزار نفری آزادی هم کنسرت اجرا کنند مردم با شوق زیاد شرکت می‌کنند. در ایام نوروز می‌توانیم از خواننده‌های پاپ دعوت کنیم تا شادترین آهنگ‌ها را اجرا کنند. می‌توانیم از شاعران و ترانه‌سرا‌های صاحب نام کشور دعوت کنیم تا اشعار بهاری‌شان را در کنسرت‌ها دکلمه کنند. مردم ما عاشق موسیقی هستند و اگر اینجا کالای فرهنگی مناسبی گیرشان بیاید جای دیگر سراغ چنین چیزی نمی‌روند.»

برای پی بردن به درستی حرف مهدوی در خصوص تبلیغ خرید خانه در ترکیه و پیوستگی آن با برگزاری کنسرت در این کشور کافی است به سایت‌های تبلیغ کنسرت و خرید بلیت مراجعه کنید. خواهید دید این سایت‌ها درواقع یا سایت فروش مسکن و سرمایه گذاری در بخش املاک ترکیه هستند یا سایت‌های قمار و شرط‌بندی که سود همه این‌ها نیز یکسره به جیب اقتصاد ترکیه می‌رود. اما قضیه تنها به سود اقتصادی و حساب باز کردن روی جیب ایرانیان و شبکه‌سازی برای تشویق شهروندان ایران به کمک مالی در بزنگاه‌های فشار اقتصادی همسایه و انتقال هرچه راحت‌تر پول و... ختم نمی‌شود؛ در این میان اتفاقات دیگری نیز می‌افتد که ممکن است جنبه عمومی نداشته باشد مثل عضوگیری و شبکه‌سازی برای برخی گروه‌های افراطی. به عنوان مثال در برخی تصاویر تبلیغی این کنسرت‌ها به راحتی می‌توانید علامت شیطان‌پرست‌ها را در کنار علامت ملی‌گرایان افراطی ترکیه ببینید.

اگر کلمه «شارکی» به معنای ترانه در ترکی استانبولی یا حتی کلمه «ماهنی» به همین معنا در ترکی آذربایجانی را با حروف لاتین در گوگل یا یوتیوب سرچ کنید و پس از آن نخستین حرف «فارسی» یعنی اف را وارد کنید، لیست بلندبالایی از انواع جست‌و‌جوی شهروندان ترکیه و گنجه و نخجوان و باکو خواهید دید که به دنبال ترانه‌های فارسی‌اند؛ جست‌وجو‌هایی از قبیل «زیباترین ترانه فارسی»، «غمگین‌ترین ترانه فارسی»، «ترانه فارسی پاپ»، «ترانه فارسی ۲۰۲۰»، «ترانه فارسی با ترجمه ترکی» و... یادمان باشد در ذهن این جست‌وجوکنندگان علاقه‌مند به ترانه‌های فارسی، انواع خط‌کشی‌های رایج در فرهنگ ما مثل کنسرت مجوز دار، زیرزمینی، لس‌آنجلسی و... وجود ندارد.

آن‌ها فقط عاشق شنیدن یک چیزند؛ ترانه فارسی، اما قرار نیست در کنسرت‌هایی که خوانندگان ایرانی در ترکیه برگزار می‌کنند، همان‌ها هم دست به جیب شوند. این کنسرت‌ها فقط برای خالی کردن جیب ایرانیان و خروج ارز از ایران است. با این همه نمی‌شود شهروندان را شماتت کرد؛ مسأله همان است که مهدوی به درستی به آن اشاره می‌کند. اگر برنامه نداشته باشی، همسایه‌ها برایت برنامه می‌ریزند. آن‌ها روی نوروز ایرانی هم برای ترمیم اقتصاد خود برنامه دارند.