بازار در انتظار پرانتزهای باز

روزنو :دلار ذره‌ذره آب می‌شود. روزهای حساسی برای ارزهای چهارراه استانبول با زمزمه‌های به پایان رسیدن برجام، در حال رقم خوردن است. آن‌طور از خبرها برمی‎‌آید، چیزی تا پایان مذاکرات باقی نمانده و چهارراه استانبول حالا بیش از هر زمانی نگاه‌ها را به سمت خود برگردانده است. نمایندگان کشورهای مختلف حاضر در مذاکرات هسته‌ای در اتریش، اعلام کرده‌اند که خوش‌بینی‌ها نسبت به حصول نوعی توافق افزایش پیداکرده است. نماینده ارشد ایران در این مذاکرات، در تازه‌ترین ارزیابی خود از روند گفت‌وگوهایی که با محور رفع تحریم‌ها جریان دارد گفته بود «موارد اختلاف، موسوم به «پرانتزهای باز» رو به کاهش است.» گفته می‌شود حضور نمایندگانی از کره‌جنوبی و عربستان سعودی در محل مذاکرات از یک‌سو و ملاقات مقامات آمریکایی با مقامات اسرائیلی از سوی دیگر هم نشانه‌های مثبت دیگری هستند که به صدر خبرها آمده‌اند و نشان می‌دهند رقبای منطقه‌ای ایران هم آماده حصول توافق هستند. با چنین خبرهایی معامله‌گران بازارها اغلب در موقعیت انتظار به سر می‌برند. در این میان دلار نوسانات رو به پایین را تجربه می‌کند و در دوشنبه‌ای که گذشت با رسیدن به کانال 26هزارتومانی روی میز معامله رفت. فعالان بازار ارز می‌گویند طی چند روز اخیر، دلار قیمت‌های پایین‎‌تری را هم تجربه کرده و همین نوسانات رو به پایین باعث شده تا فعالان این بازار دست از معاملات جدی بردارند. نگاهی به حال‌وروز بازار ارز در سومین روز هفته نشان می‌دهد که قیمت هر قطعه از این اسکناس بین‌المللی، به 26هزار تومان رسیده است. در معاملات پشت‌خطی یکشنبه‌شب نیز پس از اظهارنظرهای طرف‌های ایرانی درباره فاصله برای رسیدن به توافق، دلار با کانال ۲۷هزار تومان هم گزارش شد. بازار ارز تهران روز یکشنبه هم شاهد کاهش قیمت دلار بود. این اسکناس آمریکایی دو روز گذشته ۲۳۰تومان عقب‌نشینی کرد و با ۲۶هزار و ۶۵۰تومان معامله شد. بااین‌همه به گفته فعالان بازار ارز، به نظر می‌رسد معاملات دلار برای تثبیت در محدوده 26هزارتومانی در جریان است. با این وصف قیمت سکه نیز در دو روز گذشته در محدوده قبلی به سر برد؛ اما بازار مسکن نیز تحت تأثیر این هیجانات قرارگرفته و بر اساس گزارش‌ها، در این بازار نیز در حالی سیگنال‌ها حکایت از تحرکات جدید در بازار دارد که دوره رکودی نشان می‌دهد فعلاً نباید انتظار تغییرات رونق و بهبود را به این زودی‌ها شاهد باشیم. هرچند که فعالان مسکن بر این باورند در صورت توافق برجامی وین هر چه زودتر می‌توانیم از مرز رکود وارد اتفاقات جدید در بازار مسکن باشیم. به گفته آنان زمزمه‌های تغییر با گمانه‌زنی‌ها در خصوص توافق احتمالی برجام و عملیاتی شدن بخش اجرا در طرح نهضت تولید ملی مسکن در سال آینده می‌تواند بازار مسکن را تحت تأثیر قرار دهد. این اتفاقات در پی صحبت‌های رئیس‌کل بانک مرکزی در روزهای اخیر مشاهده شد. رئیس‌کل بانک مرکزی چند روز پیش بود که در برنامه تلویزیونی گفت: «بازار ارز وضع خوبی دارد و از ابتدای سال تاکنون ۴۸.۶میلیارد دلار تأمین ارز کردیم و به دنبال آرامش و تعادل در بازار ارز هستیم. رئیس‌کل بانک مرکزی ادامه داد: عرضه ارز در بازار متشکل ارزی نیز امسال نسبت به سال گذشته حدود چهار برابر افزایش پیداکرده و معامله اسکناس ارزی در 10ماهه امسال ۱.۶میلیارد دلار بوده است که در سال گذشته این رقم ۴۲۳میلیون دلار بود. او ادامه داد: با توجه به عرضه‌های انجام‌شده طبیعی بود که بازار ارز نوسان چندانی نداشته باشد و شرایط متعادل باشد». او در ادامه وضع سال آینده و رشد اقتصادی، تورم و بازار ارز را بهتر از امسال پیش‌بینی و اعلام کرد: «با فرض تداوم شرایط موجود (تداوم تحریم) و با وضع صادرات و روند تورم سال کنونی، امید است سال آینده سال بهتری خواهد بود.»

اثر عجیب نرخ ارز روی بورس

سایه سنگین ابهامات برجامی دست‌بردار تالار شیشه‌‌ای نیست. در روزی که شاخص کل بورس با افت بیش از هفت هزار واحدی به یک‌میلیون و 274هزار واحدی رسید. دیروز بورس قرمز شد و قرمز هم ماند. روند نزولی در بازار سرمایه که از اوایل هفته آغازشده بود همچنان ادامه داشت و شاخص کل بورس دیروز هم قرمزرنگ بود. دیروز بیمه پاسارگاد و تجلی توسعه معادن و فلزات نسبت به سایر نمادها بیشترین تأثیر مثبت و در مقابل پتروشیمی زاگرس، اعتباری ملل، فرابورس ایران و تولید نیروی برق دماوند نسبت به سایر نمادها بیشترین تأثیر منفی را روی فرابورس گذاشتند. بازار سرمایه حالا با نوسانات رو به پایین نرخ ارز بیشتر از همیشه درگیر ریزش‌های سنگین شده است. تا جایی که بسیاری از تحلیلگران دلایل اصلی این اتفاقات را ناشی از کمرنگ شدن اعتماد فعالان بورس به بازار تلقی می‌کنند. یک تحلیلگر بازار سرمایه ضمن انتقاد از برخی تصمیماتی که در مورد این بازار اخذ شده است، دیروز به ایسنا گفت: «کاهش قیمت ارز ناشی از اخباری که از توافق‌های سیاسی احتمالی به گوش می‌رسد به بازار آسیب نمی‌رساند، بلکه برخی تصمیمات باعث از بین رفتن اعتماد سهامداران این بازار شده است.»

روزبه شریعتی با تأکید بر اینکه نمی‌توان رابطه مستقیمی بین کاهش ارزش قیمت دلار و روند نزولی بازار سرمایه پیدا کرد، توضیح داد: «اگر قیمت دلار رشد پیدا کند و این رشد متأثر از کاهش ارزش پول ملی و تورم باشد، قیمت سهام هم مانند سایر بازارها و کالاهای داخل کشور، رشد می‌کند؛ اما اگر کاهش ارزش دلار متأثر از سیگنال‌های مثبت سیاسی، توافق سیاسی، کاهش تنش و ثبات سیاسی شکل بگیرد و گشایش‌های اقتصادی را در پی داشته باشد، شرایط فرق خواهد کرد.»

وی ادامه داد: «درواقع باید دید وقتی تحریم‌های سیاسی برداشته شود و بتوانیم نفت بفروشیم و ارز وارد کشور کنیم، چه اثرات سیاسی را در پی خواهد داشت. شرایط شرکت‌ها در شرایط تحریم بسیار وخیم است. برای مثال به‌صورت غیررسمی شنیده می‌شد که یک زیرمجموعه تاپیکو، مجبور بود به دلیل شرایط تحریم، محصولات خود را تا ۲۰درصد زیر قیمت منطقی صادر کند. یا شرکت‌های بزرگ دیگر برای اینکه بتوانند ارز خود را وارد کشور کنند، هزینه پول می‌دهند.»

این تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه همه این موضوعات عواقب تحریم سنگینی بوده که روی ایران است، اظهار کرد: «نتیجه این موضوعات شرایط بد اقتصادی برای شرکت‌ها است. نرخ استهلاک از تشکیل سرمایه ثابت افزایش‌یافته بود؛ یعنی شرکت‌ها بیشتر از اینکه برای ایجاد ارزش‌افزوده، سرمایه‌گذاری مجدد کنند مستهلک شده‌اند و این زنگ خطر بسیار بزرگی است.» شریعتی با اشاره به اخباری که در مورد احتمال توافقات هسته‌ای منتشرشده است، عنوان کرد: «مذاکرات جدی است و سیگنال‌های توافق به گوش می‌رسد. حتی صحبت از این می‌شود که کنار رفتن دو عضو مذاکره‌کننده امریکا به دلیل درخواست ایران بوده است. گفته می‌شود ۱۰میلیارد دلار از پول ایران آزاد خواهد شد و معافیت‌هایی صورت خواهد گرفت. تأثیر این اخبار را می‌توان روی قیمت ارز در بازار آزاد هم مشاهده کرد که به محدوده ۲۶هزار و ۵۰۰تومان رسیده است.»

وی با تأکید بر اینکه متغیرهای زیادی روی بازار سرمایه تأثیر می‌گذارد، گفت: «زمانی که ثبات سیاسی وجود داشته باشد و چشم‌انداز آینده روشن باشد، بازارهای مالی ازجمله بازار سرمایه P/E می‌گیرند. چراکه شرکتی که در دوره تحریم ۱۰۰۰تومان سود می‌سازد، بعد از توافق می‌تواند ۱۵۰۰تومان سود بسازد و سال بعدی هم با چند کشور اروپایی قرارداد ببندد و میزان سودی که می‌سازد به ۲۵۰۰تومان برسد.»

این تحلیلگر بازار سرمایه ادامه داد: «چند صنعت به‌صورت سنتی در کشور ما متأثر از این نگاه هستند که مورد اقبال واقع می‌شود. این صنایع عبارت‌اند از صنعت خودرو، بانک، بیمه و لیزینگ. همچنین گشایش‌های اقتصادی در صنایع پتروشیمی و فلزی و معدنی می‌تواند منجر به این شود که این صنایع زیر قیمت تعادلی نفروشند.»
شریعتی در ادامه با اشاره به شرایط کنونی بازار سرمایه، عنوان کرد: «بازار از یک فرازونشیب بسیار سنگینی بیرون آمده است و با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند. دولت به دلیل کسری بودجه عملاً در جیب شرکت‌ها دست می‌کند. نرخ مالیات را دست‌کاری می‌کند و محصولاتی را نیمه‌خام و خام اعلام می‌کند که قابل‌پذیرش نیست. نرخ گاز را خلاف منطق بالا می‌بیند. همه این موضوعات به بازار سرمایه آسیب‌زده، بازار را دچار تنش کرده و اطمینان‌ها از بین رفته است و این اطمینان به این سادگی نمی‌تواند ترمیم شود.»

وی ادامه داد: «در برخی زیرمجموعه‌های ایمیدرو سفارش‌های حمایتی جهت اعتمادسازی روی تابلو گذاشته می‌شود که اگر این اتفاق مستمر و مداوم باشد می‌تواند در بازگرداندن اعتماد مؤثر باشد. باید خیال بازار و سرمایه‌گذار راحت باشد که نگاه سهامدار عمده و دولت این نیست که سهم را به مردم بفروشد و پول را از بازار خارج کند. این نگاه بیشترین آسیب را به بازار زده است.»

این تحلیلگر بازار سرمایه ادامه داد: «این نگاه باید برعکس باشد و طوری از این بازار مالی حمایت شود که به شریان اصلی اقتصاد کشور تبدیل شود. نه اینکه صحبت از مالیات‌های سنگین برای شرکت‌ها کنیم و معافیت‌های مالیاتی صادراتی را حذف کنیم و از آن‌طرف معافیت مالیاتی ملک را از ۱۰میلیارد تومان به بالای ۲۰میلیارد ببریم! این اتفاق شبهاتی را در ذهن سرمایه‌گذار ایجاد می‌کند. اینکه چرا یک نفر با ۲۵میلیارد تومان ملک باید سالانه پنج میلیون تومان مالیات بپردازد اما یک شرکت ۱۵برابر نرخ گاز به روسیه به دولت پول گاز پرداخت کند.»