سود بازار خودرو درجیب مافیا
روزنو :بعد از ۴۰ سال صنوف شاخ و برگ برای خود درست کرده‌اند اکنون صنعت خودرو گسترده شده؛ اما فراموش نکنیم که در دورانی که تحریم نبود، صنعت خودرو دومین صنعت کشور بود.
روزنو :نام‌گذاری سال در 5 سال گذشته از سوی رهبر انقلاب با محوریت تولید داخلی و اقتصاد نشان از اهمیت و حساسیت این موضوع در رشد شاخص‌ها دارد. به نظر کارشناسان اگر تولید در کشور نهادینه شود و به معنای واقعی کلمه محقق گردد، رشد اقتصادی هم جهش پیدا می‌کند. در این بين تولید خودرو یکی از معیارهای توسعه علمی و تجاری کشورها است متأسفانه خودروسازان در ایران در تولید محصولات خود همواره موردنقد بوده و هستند. تصادف زنجیره‌ای 59 خودرو در محور بهبهان - رامهرمز بهانه‌ای شد تا توجه‌ها به کیفیت نازل خودروهای تولیدشده در کشور جلب شود. مجلس برای ایجاد فضای رقابتی و به منظور افزایش کیفیت و کاهش قیمت خودرو، مصوبه واردات خودروهای خارجی را تصویب کرد؛ اما این مصوبه با مخالفت شورای نگهبان همراه شد. با اصرار نمایندگان این مصوبه به مجمع تشخیص مصلحت ارجاع شده است و سرنوشت ورود خودروهای خارجی به مصلحت واگذار شد. روزنامه ستاره صبح در سه گزارش متوالی با عنوان‌های، «ارابه مرگ»، «بمب‌های متحرک» و «جلوی خودروهای آدمکش را بگیرید» در روزهای اخیر نسبت به تولید خودرو بی‌کیفیت مطالبات مردم واکنش نشان داد. رهبر انقلاب در دیداری که روز یکشنبه با تولیدکنندگان داشتند به موضوع خودروهای بی‌کیفیت اشاره کردند و گفتند: «ما در برخی از محصولات داخلی متأسفانه شاهد این هستیم که به کیفیت توجه نمی‌شود این خیلی بد است، این همه حمایت در طول این سال‌ها از صنعت خودرو در کشور شده خب کیفیت خودرو خوب نیست، مردم ناراضی‌اند درست هم می‌گویند حق با مردم است، یعنی اعتراض مردم به جا است، زیرا این صنعت نتوانسته رضایت مشتری را جلب کند.» در این ارتباط ستاره صبح با «سپهر زنگنه» کارشناس حوزه خودرو گفتگویی انجام داده که در ادامه می‌خوانید:
به نظر شما آیا می‌توان گفت صنعت خودرو بخش اقتصادی ناموفق صنعتی ورشکسته است؟
اگر زیانی را که ایران‌خودرو و سایپا اعلام می‌کنند در نظر بگیریم با توجه به شرایط موجود صنعت خودرو، بله می‌توان گفت که این صنعت ورشکسته است؛ زیرا در دو سال اخیر این دو خودروساز بزرگ از صندوق توسعه ملی به آن‌ها پول پرداخت‌شده تا بتوانند حقوق پرداخت کنند و مطالبات قطعه سازان را نیز بدهند. ظاهر ماجرا این است که دخل‌وخرج ایران‌خودرو و سایپا باهم جور درنمی‌آیند.
بنابراین با صنعت ورشکسته خودرو روبرو هستیم پرسش این است، چطور مافیای مقتدرانه در مقابل تصمیمات اصلاحی مقاومت می‌کند؟
من نمی‌توانم به کسی اتهام بزنم و این موضوع نیاز به رسیدگی دارد نامی از فلان نفر یا فلان گروه ببریم ولی مجموعه‌ای از آدم‌ها و شخصیت‌ها در این قضیه دخیل هستند. بازار و اقتصادی وجود دارد که در آن ماشین و قطعه فروخته می‌شود و حدود چند هزار نفر در صافکاری، نقاشی و مکانیکی مشغول به کار هستند اگر بخواهیم نگاه کلان به این موضوع کنیم ماشین‌ها بی‌کیفیت، مشکل‌ساز و اشتغال کاذب ایجاد می‌کنند. البته بخش خصوصی پشت این صنعت است. شما فکر می‌کنید اگر به جای سمند و پژو در این مملکت بنز، بی ام دبلیو و تویوتا تولید می‌شد ما به این همه تعمیرکار و تراشکار و مکانیک نیاز داشتیم؟
صنعتی سربار، فشل شده که مسیر غلطی را در پیش‌گرفته چگونه قابل اصلاح است؟
بعد از ۴۰ سال صنوف شاخ و برگ برای خود درست کرده‌اند اکنون صنعت خودرو گسترده شده؛ اما فراموش نکنیم که در دورانی که تحریم نبود، صنعت خودرو دومین صنعت کشور بود. عده‌ای در دولت سازندگی می‌گفتند صنعت ساختمان دوم است و بعد عده‌ای دیگر صنعت خودرو را رتبه دوم نامیدند. سود نجومی که خودروسازان گردش مالی این بخش زیاد است. به جیب کسانی می‌رود که مخالف تغییر شرایط هستند. این طیف خودروساز یا قطعه سازان یا واسطه‌هایی که فعالیت می‌کنند.
آیا در پشت صحنه صنعت خودرو با یک بازار کاذب روبه‌رو هستیم که مقابل رشد و بالندگی صنعت خودرو مقاومت می‌کند؟
دقیقاً چنین حالتی اتفاق افتاده همین حالت است اگر به صنعت خودروسازی نگاه کنید تمام کشورهای اطراف، چه کشورهای عربی که ثروتمندند و چه افغانستان و عراق و آذربایجان و ترکمنستان، ترکیه صنعت خودروسازی مستقلی ندارند. روسیه با آن عظمت درنهایت با شرکت‌های «فیات» و «رنو» به صورت مشارکتی کار می‌کند. ما در ایران آکواریومی درست‌شده و اجازه داده می‌شود حضور دارند. در آن و باعث نشده که صنعت خودرو پیشرفت کند، باعث شده است که متأسفانه در جا بزنند و این حواشی و پول‌های نه‌چندان تمیز در آن بیشتر شده و گسترش پیداکرده است. امروز دو نفر از قطعه سازان مهم کشور پرونده دارند و پرونده‌های آنان در جریان است. اگر اینان تمیزکار می‌کردند کار به اینجا نمی‌رسید. اگر به گزارش‌ها نگاه کنید یکی از آن‌ها به خاطر رشوه به گمرک و قاچاق گران‌فروشی قطعه، پرونده در جریان دارد.
طرح واردات خودرو به مجلس می‌رود و برمی‌گردد. امروز این طرح واردات در مجموعه تشخیص مصلحت نظام است. اگر احیاناً این طرح تصویب شود، اجرای طرح را در بالا رفتن کیفیت خودرو ساخت داخل و ایجاد فضایی رقابتی، مفید می‌دانید یا خیر؟
بستگی به جزئیات طرح دارد. بحث واردات به‌طورکلی در سال‌های ۸۴ یا ۸۳، در دولت خاتمی مطرح بود؛ اما عملاً لابی خودروسازان آن‌قدر قوی بود که آن موضوع متوقف شد. وقتی حاشیه امن برای این طیف ایجاد شد کیفیت خودروها تأثیر نمی‌گذارد و بیش‌ترین تأثیر این طرح برای خودروسازان چینی است. تا قبل از سال 97 شرایط این‌گونه بود که آن‌هایی که ماشین چینی مونتاژ می‌کردند حد وسط بودند؛ یعنی از نظر قیمت نه آن‌قدر ارزان بودند نه گران. از نظر کیفیت هم همین طور. نه بی‌کیفیت و نه باکیفیت. طرح روی خودروسازان چینی بیشتر شد. این فرآیند هم برای ایران‌خودرو و سایپا و ماشین‌های ارزان اتفاقی نمی‌افتد. قیمت خودروهای وارداتی یک و نیم میلیارد شد و واردات تأثیری بر بازار «پراید»، «تیبا» و «پژو 2۰۶» نداشت. از نظر کیفیت تنها چیزی که می‌توانست تأثیر مستقیم بر بازار خودرو بگذارد، مجوز واردات خودرو دست دوم بود که کنسل شد؛ یعنی کار به مجمع تشخیص مصلحت و حتی شورای نگهبان نرسید. در خود مجلس بحثی شد و صرفاً برای اینکه مجوز بگیرند و طرح را در صحنه علنی مطرح کنند، بند واردات خودرو دست دوم را حذف کردند؛ یعنی اصل ماجرای حذف شد. درحالی‌که در عراق و دوبی ماشین‌ها دست دوم هستند. در افغانستان که ماشین‌ها بیشتر ژاپنی است و در کشورهایی که اقتصاد ضعیف دارند، از خودروهای دست دو استفاده می‌کنند. وقتی درآمد افراد پایین باشد، آن‌ها به سمت ماشین دست دوم و موتورسیکلت می‌روند. بهتر است ماشین دست دوم خارجی وارد کشور بشود و مردم حق انتخاب داشته باشند. الآن توان مردم همین است؛ و شاید اگر این طرح تصویب می‌شد واردات خودرو دست دوم خارجی بازار انحصاری خودرو داخل را نابود می‌کرد. «تویوتا کرولا» نماد ماشین‌های دنیاست و اقتصادی هم هست، شمار جهانی آن سالی دو و نیم میلیون است؛ یعنی فقط شمار یک مدل ماشین ژاپنی دو برابر کل تولید صنعت خودرو در ایران است. ممکن است هر کدام را با 500 دلار سود بفروشند و به پول ما می‌شود حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیون سود. ولی ایران‌خودرو و سایپا، چون شمار کمی دارند و از فناوری عقب هستند و کارگر اضافه دارند و مالیات هم می‌دهند، توان تولید خودرو و اقتصادی در شمار بالا ندارند.
آیا می‌توان گفت هزینه اشتباهات صنعت خودرو و تصمیم گیران این بخش توسط مردم و مصرف‌کننده داخلی پرداخت می‌شود!
البته در صنعت خودرو مسائل سیاسی مطرح بوده و هست بنابراین مشکل خودروسازی در داخل نمی‌توان ۱۰۰ درصد به تصمیم مدیران صنعت ارتباط داد. در دولت آقای احمدی‌نژاد به صنعت تأکید شد که سایت خارجی، هزینه بالایی داشت بزنند. یا اینکه گفتند با آلمانی‌ها کار نکنند و با فرانسوی‌ها کار کنند. یا اینکه به رنو کارخانه نمی‌دادند. از طرفی درجایی که پول زیادی باشد، فساد هم زیاد است. متأسفانه در صنعت خودرو پول زیاد است و مسئله موضوع ابعاد اجتماعی پیدا می‌کند و گفته می‌شود عزت ایرانی اجازه نمی‌دهد ایرانی‌ها سوار شوند. این در حالی است که ذائقه مردم سوارشدن بر خودرو خوب است، این خودرو می‌تواند نو باشد یا دست دوم.
