در این میان اما جزئیات توافق 25ساله با چین همچنان نامعلوم است و همین امر منتقدان داخلی بی‌شماری را از بین ناظران سیاسی و افکار عمومی گرد هم آورده است. دراین‌بین، بسیاری از کارشناسان و فعالان سیاسی و اقتصادی و رسانه‌ای ایرانی به انتقاد از امضای سند همکاری این کشور با چین از زاویه‌های مختلف، به‌ویژه عدم شفافیت متن، موقعیت زمانی و نبود ضمانت اجرایی برای آن پرداخته‌اند.
پیشتر محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق ایران اعلام کرده بود که دولت ایران مخفیانه در حال امضای قراردادی 25ساله با یک دولت خارجی است. او اشاره‌کرده بود که هر قراردادی که مخفیانه و بدون در نظر گرفتن خواست و اراده ملت ایران با طرف‌های خارجی منعقد شود و برخلاف منافع کشور و ملت باشد، معتبر نیست و ملت ایران آن را به رسمیت نخواهد شناخت. در این میان، نکته مهم و اصلی، چیستی و عنوان دقیق سند مذکور است. در این زمینه، علیرضا صلواتی، تحلیلگر اقتصاد سیاسی و فارغ‌التحصیل رشته مدیریت از دانشگاه آنکارا در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی اظهار کرد: «از لحاظ حقوقی، یک سند، معانی متعددی دارد. هنوز مشخص نیست که این سند، توافقنامه، تفاهم‌نامه یا قرارداد است، اما از محتوای اظهارات مسئولان ایران می‌توان فهمید که چیزی در حد یادداشت تفاهم است و قراردادی دارای ضمانت اجرایی که طبق قانون باید به تأیید مجلس برسد، به شمار نمی‌رود.»مسئله بی‌اطلاعی افکار عمومی از متن البته با واکنش بسیاری از صاحب‌نظران مواجه شده است. صلواتی در این زمینه نیز توضیح داد: «اگر شایعاتی که مطرح‌شده است صحت داشته باشد، تمام بندهای موجود در این سند، مشکل قانون اساسی پیدا می‌کند. در این صورت، حتی مجلس ایران نیز اختیار لازم را برای تصویب امتیازاتی که قرار است طبق این سند به چین داده شود ندارد. محرمانه بودن متن سند نگرانی را تشدید کرده است. این نگرانی در واکنش شهروندان ایران مشهود است.»
جواد رحیم‌پور، تحلیلگر مسائل سیاسی در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی، پیرامون نگرانی افکار عمومی ایران نسبت به امضای سند مزبور گفت: «قرارداد 25ساله راهبردی ایران و چین با مخالفت وسیع نخبگان خارج از قدرت در جمهوری اسلامی روبه‌رو شده است. اگرچه امکان نظرسنجی دقیق راجع به این قرارداد در ایران متأسفانه وجود ندارد، اما شواهد میدانی نشان می‌دهد که مردم و نخبگان از تعبیر فروختن ایران به چین یاد می‌کنند.»
او اضافه کرد: «در شرایط کنونی رابطه بلندمدت ایران با چین فاقد رضایت افکار عمومی است. حامیانِ‌ امضای این قرارداد می‌گویند که مخالفان این سند، بدون دیدن متن آن به قضاوت زودهنگام می‌پردازند. بندهای این قرارداد به اطلاع مردم نرسیده است. حتی پیشتر محمدجواد ظریف نیز که در زمان مسئولیت خود و برای این امر در مجلس حاضر شد، توضیح روشنی در رابطه با ماهیت این قرارداد نداد و تنها آن را یک امر حکومتی و برای سازمان‌دهی جدید سیاست خارجی ایران توصیف کرد.»
در همین راستا، شخصیت‌های مطرحی مانند علی مطهری، افشار سلیمانی (دیپلمات و سفیر سابق)، محمد نوری (سردبیر پیشین روزنامه ایران)، محمدحسین غیاثی (فعال اصلاح‌طلب)، داود سوری (استاد اقتصاد)، اکبر اعلمی (نماینده پیشین تبریز در مجلس) و غیره از دیگر کسانی هستند که در گفت‌وگو با رسانه‌های مختلف یا در صفحات اجتماعی خود به انتقاد از پنهان‌کاری در زمینه متن سند مذکور پرداخته‌اند. بسیاری از تحلیلگران ایرانی نیز با اشاره به موقعیت نابرابر چین و ایران، از لحاظ توان سیاسی و اقتصادی، امضای سند مذکور در وضعیت کنونی را به نفع کشورشان ندانسته‌اند. به‌عنوان‌مثال مطهری در توییتر خود، با اشاره عدم اطلاع مردم و نمایندگان مجلس نسبت به متن این سند گفته است: «این نگرانی وجود دارد که ما به خاطر نیاز اقتصادی به چین دست پایین‌تر در این سند داشته باشیم.»
منتقدان این توافق بر این باورند که ایران با حذف رقبا در بازار، یک موقعیت انحصاری به چین می‌دهد. در این میان اگرچه با توجه به اینکه چین در ترکیه، اسرائیل، عربستان سعودی و انگلستان سرمایه‌گذاری گسترده دارد، امضای یک سند جامع با دومین اقتصاد بزرگ جهان می‌تواند دستاوردی بزرگ برای ایران به شمار آید، اما ایران با امضای این سند رقبا را حذف کرده است و در نتیجه از لحاظ شرایط رقابتی برای جذب سرمایه خارجی محدود می‌شود.
در این زمینه نظرات بسیار متفاوت هستند. درحالی‌که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس ایران در توییتر خود، امضای سند راهبردی با چین را یک عنصر مهم تولید قدرت در چارچوب نگاه به آسیا واوراسیا با رویکرد سیاست خارجی متوازن و اقتصادمحور، دانسته است؛ مهدی محمدی، مشاور او در امور راهبردی و عضو تیم سابق مذاکرات هسته‌ای، این سند را غیر مؤثر توصیف و تصریح کرده است: «توافق راهبردی با چین مهم، مفید و‌ آینده‌نگرانه است اما دیرهنگام، غیرموثر و با نگاه کوتاه‌مدت امضا شد.»
رویا خالقی، تحلیلگر حوزه انرژی هم نوشته است: «تاریخ چهل سال اخیر ایران پر از تفاهم‌نامه‌ و قراردادهای بی‌نتیجه با چین است؛ از تفاهم‌نامه 25ساله برای خرید ال.‌ان.‌جی و آمادگی برای مشارکت در خط لوله صلح تا امضای قرارداد توسعه آزادگان جنوبی و فاز11 پارس‌جنوبی.» مریم شکرانی، خبرنگار اقتصادی نیز گفته است: «سابقه حضور چینی‌ها در خلیج‌فارس، پول‌های بلوکه در چین، خروج بلافاصله آن‌ها از ایران بعد از تحریم، تعرفه‌های سنگین برای کالاهای صادراتی ما و غیره، گویای عزتمندی ایران در مراودات تجاری با کشور اژدهاست.» دیاکو حسینی، مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری ایران نیز در توییترش نوشته است: «موفقیت قرارداد 25ساله ایران و چین به دو عامل بستگی دارد؛ لغو قطعی تحریم اقتصادی ایران و یا تشدید جنگ سرد با آمریکا و افزایش ریسک‌پذیری پکن. در غیر این صورت و بنا به تجربه اخیر، چین 600میلیارد دلار تجارت سالانه با آمریکا را پای 400میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در طول یک دهه در ایران قربانی نمی‌کند.»در همین حال، اکثر صاحب‌نظران ایران امضای این سند را اهرمی برای فشار به دولت آمریکا جهت بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها علیه کشورشان می‌دانند تا یک اقدام اقتصادی. وبسایتِ دیپلماسی ایرانی از زبان دکتر نوذر شفیعی، کارشناس مسائل بین‌الملل، سند 25ساله ایران و چین را تکه مهم پازل بازی قدرت پکن در برابر واشنگتن توصیف کرده است. صلواتی در این زمینه نیز به آناتولی گفت: «این سند موضوع جدی اقتصادی نیست، بلکه یک اقدام پلتیک در سیاست خارجی ایران است تا غربی‌ها را نسبت به افزایش حوزه نفوذ چین در منطقه نگران کند و موجب شود که دست نیروهای حامی بازگشت به برجام در آمریکا و اروپا پرتر شود و بگویند ببینید ایران دارد به سمت چین یک حرکت بزرگ و انقلابی انجام می‌دهد، پس بهتر است که به برجام بازگردیم و از این طریق جلو نفوذ چین را بگیریم؛ بنابراین با توجه به تحریم‌های آمریکا بعید است گشایش و اتفاق بزرگی در روابط ایران و چین رخ دهد. حداقل در حال حاضر شرایط برای این اتفاق مهیا نیست.»در این میان اما آنچه بیشتر از همه توجه کارشناسان سیاسی را به خود جلب کرده است، واکاویِ جزییاتِ‌ توافق شده بین چین و ایران است. سال گذشته، پیش از مطرح‌شدن تصویب این برنامه، اخباری درباره سرمایه‌گذاری ۴۰۰میلیارد دلاری چین در بخش انرژی ایران منتشر شد، هرچند مقام‎های ایران به‌طور رسمی چیزی دراین‌باره نگفته بودند. نشریه پترولیوم اکونومیست چاپ بریتانیا در مطلبی در سوم سپتامبر ۲۰۱۹ مدعی شد که در سفر جواد ظریف به چین، قراردادی بین دو طرف امضاشده که مفاد آن از عموم پنهان نگه‌داشته شده است. در مطلب پترولیوم اکونومیست ادعاشده بود که بر اساس این قرارداد، چین در طول چند سال و به‌طور عمده در پنج سال اول ۲۸۰میلیارد دلار در بخش انرژی، نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و ۱۲۰میلیارد دلار هم در بخش زیرساخت‌های حمل‌ونقل و جاده‌ها سرمایه‌گذاری خواهد کرد. این شامل حضور پنج هزار متخصص و کارگر چینی در ایران است و همچنین نفت و گاز ایران به‌طور توافقی از قبل به چین فروخته می‌شود ضمن آنکه چین می‌تواند پول محصولات خریداری‌شده را با دو سال تأخیر پرداخت کند؛ اما محمدجواد ظریف، در مصاحبه با ایرنا، این ادعاها را تکذیب کرد و گفت توافقی در کار نیست که بندهایی داشته باشد.به‌هرروی برنامه بلندمدت همکاری‌های ایران و چین که دولت حسن روحانی آن را سند راهبردی، دولت رئیسی آن را زمینه‌ساز تحولی اساسی و مخالفان آن را قرارداد ترکمن‌چایِ دیگری خوانده‌اند، این ‌روزها موضوع یکی از داغ‌ترین بحث‌ها شده است و در این میان، مشخص نبودن جزییات این توافق بر دامنه شائبه‌ها افزوده است. بااین‌وجود رضا نصری در گفت‌وگو با خبرآنلاین در مورد عدم انتشار مفاد این توافق می‌گوید: «انتشار متن کامل یک توافق راهبردی و کلان این‌چنینی به نفع هیچ‌یک از دو کشور نیست. اینکه رقبای ایران، به‌ویژه ایالات‌متحده آمریکا در مورد عمق و گستردگی و دامنه همکاری‌ها میان ایران و چین در بُهت و ابهام بمانند، قطعاً نکته مثبتی است و دست ایران را در مذاکرات با آن‌ها بازتر کرده و طرف مقابل را بیش‌ازپیش مستعد امتیازدهی خواهد ساخت.» او ادامه داده است: «تجربه هر دو کشور ایران و چین در سال‌های اخیر نشان داده هرچه جزییات یک پروژه برای دولت آمریکا آشکارتر باشد، در کارشکنی و ممانعت از تحقق آن پروژه توفیق بیش‌تری خواهد داشت.»به‌هرروی، چند روز پیش و ساعاتی پس از سفر حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران به چین، از آغاز مرحله اجرایی تفاهم همکاری‌های ۲۵ساله دو کشور خبر داده شد و دولت چین هم شروع اجرای این توافق را تأیید کرد. ایران به‌صراحت اعلام کرده است که مفاد این توافق به درخواست چین، محرمانه است. از سوی دیگر، درحالی‌که چین از تحریم‌های واشنگتن علیه ایران انتقاد می‌کند و هر سه کشور در قالب مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین در حال گفت‌وگو برای رفع تحریم‌های آمریکا و اعمال مجدد محدودیت در برنامه اتمی ایران هستند، چین اعلام کرد که اجرای توافق راهبردی با ایران و تقویت همکاری‌های اقتصادی و سیاسی بین دو کشور را آغاز خواهد کرد.چین توافق با جمهوری اسلامی برای شروع اجرای این سند را رویدادی مهم و زمینه‌ساز تحول اساسی در روابط دو کشور خوانده است. وانگ یی، وزیر امور خارجه چین و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت ایران اوایل سال جاری شمسی در تهران سند همکاری ۲۵ساله ایران و چین را امضا کرده بودند. ایران در روابط خارجی خود در سال‌های اخیر وابستگی آشکاری به چین و روسیه پیدا کرده است.