روزنو :در شرایطی که مذاکرات برای احیای برجام ۲۰۱۵ میلادی در معرض خطر شکست قرار دارد دولت بایدن با این چشم‌انداز مواجه شده که برای پایان دادن به بن بست هسته‌ای با ایران مجبور است به روسیه و چین دو رقیب بزرگ بین المللی امریکا تکیه کند.

روزنامه «وال استریت ژورنال» در گزارشی اشاره کرده حتی در شرایطی که تنش میان امریکا با روسیه بر سر اوکراین و با چین بر سر تایوان و سایر مسائل افزایش می‌یابد مقام‌های غربی اذعان می‌کنند که سریع‌ترین مسیر برای افزایش فشار اقتصادی و سیاسی بر ایران از طریق مسکو و به ویژه پکن می‌گذرد.

، این روزنامه می‌نویسد: «پس از اعمال محدودیت‌های تحریمی امریکا در سال ۲۰۱۸ میلادی، چین به ایران کمک کرد تا اقتصاد خود را ثبات بخشد. چین در ماه‌های اخیر روزانه ۷۰۰ هزار بشکه نفت از ایران وارد کرده است. هم چنین، چین از طریق شبکه‌های طراحی شده توسط ایران برای دور زدن تحریم‌ها به منظور انجام سایر امور تجاری از قطعات خودرو تا ساخت راه آهن استفاده کرده است.»

هفته‌ها پس از انتخاب رئیسی به عنوان رئیس جمهوری تازه ایران در ماه ژوئن، روسیه و چین به تهران یک جایزه دیپلماتیک اعطا کردند: پذیرش عضویت ایران در سازمان همکاری شانگ‌های یک محفل سیاسی و اقتصادی تحت رهبری چین که هند و کشور‌های آسیای مرکزی را نیز شامل می‌شود. مقام‌های امریکایی و اروپایی معتقدند هر دو کشور چین و روسیه آماده اعمال فشار فزاینده بر ایران هستند چرا که هر دو به خطرات شکست دیپلماتیک اذعان کرده اند. با این وجود، وارد کردن روسیه و چین به کارزار فشار چند جانبه تازه و هماهنگ علیه ایران احتمالا کند و دشوار خواهد بود.

تحولات ژئوپولیتیک اخیر ممکن است چین و روسیه را وادار کند که محکم‌تر از گذشته در کنار ایران بایستند به ویژه اگر به این نتیجه برسند که مانع تراشی در اهداف امریکا و اروپا بر جلوگیری از منازعات منطقه‌ای یا اشاعه تسلیحات هسته‌ای اولویت دارد. برای دیپلمات‌های چینی معامله با ایران مجموعه فوق العاده پیچیده‌ای از منافع ملی از جمله امنیت انرژی، عدم اشاعه تسلیحات هسته ای، روابط پکن با امریکا و روابط با دیگر قدرت‌های رقیب در خلیج فارس را در بر می‌گیرد.

چین در ماه مارس پیمان امنیتی و اقتصادی ۲۵ساله را با ایران امضا کرد، اما کماکان روابط خود را با دشمنان منطقه‌ای ایران از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی که صادرکنندگان بزرگ نفت هستند حفظ کرده است. امارات تبدیل به دروازه‌ای حیاتی برای صادرات چین به خاورمیانه شده است. «دانیل راسل» دیپلمات ارشد وزارت خارجه امریکا در امور شرق آسیا در دوران اوباما به «وال استریت ژورنال» می‌گوید: «انتظار این که چین به سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ میلادی بازگردد و با آن نگاه در مذاکرات وین حضور داشته باشد خیال بافی است. فکر می‌کنم آن روز‌ها به پایان رسیده است».

دیپلمات‌ها می‌گویند چین به جای عقب نشینی از موضع خود در مذاکرات وین قاطع‌تر شده است و روابط اقتصادی چین با تهران به آن کشور اهرم فشاری بخشیده است. «جان آلترمن» مدیر برنامه خاورمیانه مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی به «وال استریت ژورنال» می‌گوید: «این لحظه‌ای است که در آن چینی‌ها صرفا از دعوت شدن به یک مهمانی خوشحال نیستند بلکه در حال محاسبه هستند که چگونه برای پیشبرد منافع خود کار کنند. آنان به دنبال کسب منافع بلند مدت هستند. برای مثال، هر چه از حضور امریکا در خاورمیانه کاسته شود آن کشور کم‌تر می‌تواند بر ایجاد اتحاد برای مقابله با نفوذ چین در سراسر آسیا تمرکز کند. به نظر می‌رسد از زمان روی کار آمدن بایدن و تعهد او به احیای توافق هسته‌ای منافع چین عملی شده است».

یک مقام ارشد دیپلماتیک، اما می‌گوید چین و روسیه از پیشنهادات ایران حیرت زده شده اند. او می‌گوید این دو کشور با غربی‌ها کاملا موافق نیستند، اما آنان نیز در نوعی احساس ناامیدی نسبت به امکان موفقیت دیپلماسی و نسبت به تصمیمات ایران در ماه‌های اخیر قرار دارند.

در حالی که ممکن است متقاعد کردن چین برای توقف واردات نفت از ایران در دوران بحران انرژی هدفی قابل دستیابی نباشد برخی از دپیلمات‌های سابق نزدیک به مذاکرات می‌گویند اگر ایران رویکرد خود را در مذاکرات تغییر ندهد دولت بایدن ممکن است سخت گیری بیش‌تری در قبال واردات نفت چین از ایران از طریق محدود کردن حساب‌های بانکی متعلق به چین انجام دهد.

در این میان، مقام‌های روسیه نیز ناامیدی خود را از تاخیر طولانی مدت ایران در از سرگیری مذاکرات وین ابراز کرده اند. «هنری روم» کارشناس گروه اوراسیا می‌گوید: «من فکر می‌کنم ناامیدی روسیه از ایران در حال افزایش است. پکن بسیار مایل به سرپیچی از تحریم‌های ایالات متحده و ارائه پوشش دیپلماتیک به ایران است. با این وجود، در مقطعی، چین صبر خود را در برابر ناسازگاری‌های ایران از دست خواهد داد البته ما هنوز به آن مرحله نرسیده ایم».