روزنو :به دنبال آغاز دور تازه مذاکرات احیای توافق هسته‌ای میان ایران و 1+4 و به طور غیرمستقیم با ایالات متحده، کارشناسان غربی، چهار سناریوی: شکست کامل مذاکرات، توافق موقت، احیای بی‌کم و زیاد برجام و برجام پلاس را مطرح می‌کنند.

پس از وقفه‌ای تقریباً پنج‌ماهه، مذاکرات برای بیرون آوردن توافق برجام از کما آغاز شده است، تفاوتی که تنها به دلیل اصرار طرف اروپایی و صبر استراتژیک ایران، به‌طور رسمی وجود دارد. اما مذاکرات جدید در فضایی مملو از بی‌اعتمادی، بدبینی و خواسته‌های حداکثری آغاز شده است. در یک سو، ایران به دنبال گرفتن تضمین عدم خروج دوباره ایالات متحده و دریافت غرامت است و در سوی دیگر، ایالات متحده به دنبال دستیابی به توافقی محدودکننده‌تر و طولانی‌تر است. گذشت زمان نیز موضوع را هر روز پیچیده‌تر از قبل می‌کند، زیرا با توجه به سرعت پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران، ممکن است غرب به این نتیجه برسد که احیای برجام دیگر چندان فایده‌ای هم ندارد. به همه اینها باید خرابکاری‌های ادامه‌دار اسرائیل و جنگ سایبری این کشور علیه ایران را هم اضافه کرد.

اگر ایران بر توقعات حداکثری‌اش به عنوان خطوط قرمز مذاکرات اصرار ورزد، تقریباً می‌توان گفت که هیچ شانسی برای موفقیت این دور گفت‌وگوها وجود ندارد؛ اما اگر ایران در پاسخ به مشوق‌های طرف‌های اروپایی و آمریکایی، انعطاف نشان دهد، آن وقت می‌توان به آینده مذاکرات خوش‌بین بود. این مشوق‌ها می‌توانند شامل اقداماتی ازجمله آزادسازی فوری منابع مالی ایران و رفع محدودیت‌های فروش نفت و گاز این کشور توسط طرف آمریکایی و ارائه کمک‌های سریع در جهت مقابله با همه‌گیری از سوی اروپا و همچنین حمایت اتحادیه اروپا از شرکت‌های مایل به تجارت با ایران از طریق خطوط اعتباری تجاری باشد.

به رغم همه این حدس و گمان‌ها اما چهار سناریو برای مذاکرات جاری قابل‌تصور است:

1) شکست مذاکرات: شکست مذاکرات برجامی می‌تواند در نتیجه دو عامل عدم توافق طرفین و یا بی‌فایده شدن توافق در نتیجه طولانی شدن روند مذاکرات باشد. در صورت شکست مذاکرات، فشار اقتصادی همه‌جانبه به ایران افزایش خواهد یافت و اسرائیل در همکاری با کشوری چون عربستان سعودی رهبری حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران را به دست خواهد گرفت. این راهبرد البته با مخالفت چین و روسیه روبه‌رو خواهد شد، اما مشخص نیست که این دو کشور تا کجا از ایران حمایت خواهند کرد. در مقابل، ایران نیز به اقدامات تلافی‌جویانه دست خواهد زد و این خطر ورود ایالات متحده به درگیری را در پی خواهد داشت.

2) توافق محدود موقت: این سناریو با توجه به عدم تمایل جناح محافظه‌کار در قدرت ایران به ادغام در اقتصاد جهانی محتمل است و می‌تواند شامل تعلیق در برخی فعالیت‌های هسته‌ای ایران در ازای رفع برخی تحریم‌ها باشد.

3) احیای بی‌کم و زیاد برجام: چنین احتمالی با توجه به پیشرفت‌های برگشت‌ناپذیر هسته‌ای ایران و اصرار طرف آمریکایی به وضع محدودیت‌های بیشتر و طولانی‌تر، چندان محتمل به نظر نمی‌رسد.

4) توافق بر سر برجام پلاس: چنین توافقی، محدودیت‌های گسترده و طولانی را بر برنامه هسته‌ای ایران تحمیل خواهد کرد و در ازای آن، بسیاری تحریم‌های اعمالی علیه ایران برداشته خواهند شد. در صورت به دست آمدن چنین توافقی، ایران قادر به عادی‌سازی روابط اقتصادی خود با غرب خواهد بود و گزینه‌هایش تنها به چین و روسیه محدود نخواهد شد؛ اما امضای این توافق در حکم امضای توافق آتش‌بس میان ایران و آمریکا خواهد بود، توافقی که با توجه به رویکرد دو طرف، احتمال به دست آمدن آن بسیار اندک است.