روزنو :رنگ طبیعی ادرار از زرد کمرنگ تا طلایی پر رنگ متغیر است.

ادرار برای دفع مواد زاید بدن بسیار مهم است. آزمایش ادرار بسیاری از بیماری های بدن را نشان می دهد. رنگ ادرار نشانه سلامت یا ناسالم بودن فرد است. هرقدر ادرار تیره تر باشد یعنی مواد چرب بیشتر مصرف شده است. در این مطلب می گوییم که تغییر رنگ ادرار نشانه چیست؟

رنگ طبیعی ادرار از زرد کمرنگ تا طلایی پر رنگ متغیر است. رنگ های نارنجی، قرمز، آبی، سبز و قهوه ای از جمله رنگ های غیر طبیعی برای ادرار محسوب می شوند. علل متعددی برای تغییر رنگ ادرار مطرح هستند. بعنوان مثال، مصرف داروها و موادغذایی خاص، برخی بیماری ها و نیز از دست دادن آب از جمله مواردی هستند که می توانند باعث تغییر رنگ ادرار شوند. اگر رنگ ادرارتان بدون علت واضحی تغییر پیدا کرد با پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری در مورد آن مشورت کنید چرا که در برخی موارد، تغییر رنگ ادرار ناشی از یکی بیماری زمینه ای جدی است که نیازمند درمان است.

علل تغییر رنگ ادرار

عوامل متعددی می توانند باعث تغییر رنگ ادرار شوند. برخی از آنها موقتی و بی خطر هستند. بعنوان مثال، مصرف برخی از داروها و مواد غذایی خاص می تواند باعث تغییر رنگ ادرار شود. این در حالی است که اگر این تغییر رنگ به دلیل عوامل دیگر باشد می تواند خطرناک‌ باشند. بعنوان مثال عفونت ها، آسیب ها و بیماری های زمینه ای از جمله عللی هستند که نیازمند درمان هستند.

ادرار زرد تیره

اگر ادرار تیره تر از حالت عادی شود می تواند نشان دهنده از دست دادن آب باشد. زمانی که فرد آب کافی نمی نوشد، ترکیبات موجود در ادرار غلیظ می شوند و این امر منجر به تیره تر شدن رنگ ادرار می شود.

ادرار قرمز یا صورتی رنگ

ادرار قرمز یا مایل به صورتی در موارد زیر دیده می شود:

مصرف مواد غذایی خاص نظیر چغندر قرمز، توت سیاه و ریواس

برخی داروها نظیر ریفامپین(Rifadin) ، فنازوپیریدین(Pyridium) و ملین های حاوی سنا (نوعی گیاه)

ورود خون به ادرار در اثر جراحت، انسداد مجاری ادراری، عفونت، بیماری کلیوی، پروستات بزرگ خوش خیم و یا سرطان

مسمومیت با سرب یا جیوه

آسیب شدید به عضلات

وجود خون در ادرار همواره نگران کننده است چرا که نشان دهنده بیماری جدی است و در نتیجه نیازمند توجه فوری می باشد.

ادرار نارنجی رنگ

ادرار نارنجی رنگ در اثر مصرف داروهای زیر ایجاد می شود:

ریفامپین

فنازوپیریدین

مسهل ها

سولفاسالازین (Azulfidine)

برخی داروهای شیمی درمانی

برخی بیماری ها نیز باعث نارنجی شدن رنگ ادرار می شوند. ادرار نارنجی رنگ می تواند نشان دهنده مشکلات کبد و مجاری صفراوی باشد مخصوصا زمانی که مدفوع نیز بی رنگ شده باشد. اگر برای بیماری کبدی تحت معالجه هستید و رنگ ادرار به تازگی تغییر کرده است با پزشک کلیه خود در مورد آن گفتگو کنید. گاهی مواقع نیز علت ادرار نارنجی رنگ، کمبود مایعات است.

ادرار آبی یا سبز

ادرار آبی یا سبز رنگ در اثر عوامل زیر بوجود می آید:

رنگ های خوراکی

رنگ های مورد استفاده در تصویربرداری از مثانه و کلیه ها

برخی داروها و مکمل های خاص نظیر ایندومتاسین ، آمی تریپتیلین، پروپوفول و برخی مولتی ویتامین ها

در موارد نادر ادرار آبی یا سبز رنگ در اثر عوامل زیر بوجود می آید:

عفونت مجاری ادراری با سودوموناس آئروژینوزا

هایپرکلسمی خانوادگی خوش خیم ( یک بیماری ارثی نادر )

ادرار قهوه ای

ادرار قهوه ای رنگ در اثر علل زیر بوجود می آید:

برخی مواد غذایی خاص نظیر باقلا، صمغ ها و ریواس

برخی داروهای خاص نظیر پریماکین، کلروکین، نیتروفورانتوئین(Macrobid)، مترونیدازول (Flagyl)، متوکاربامول(Robaxin) و مسهل های حاوی کاسکارا و سنا

برخی عفونت های مجاری ادراری و اختلالات کبدی و کلیوی

آسیب شدید به عضلات
چه زمانی باید به دنبال درمان بود؟

اگر رنگ ادرار بدون دلیل مشخصی، مثلا در اثر مصرف دارو یا ماده غذایی خاص یا کم آبی، تغییر کرده است با پزشک مجاری ادراری خود تماس بگیرید.

برخی از علل ادرار با رنگ غیر طبیعی یا تیره، بی خطر هستند در حالیکه به علل دیگر ناشی از بیماری جدی بوده و نیازمند درمان هستند. پزشک می تواند علت رنگ غیر طبیعی ادرار را تشخیص دهد. ملاقات با پزشک بویژه زمانی حائز اهمیت است که ادرار خونی شده باشد. اگر رنگ ادرارتان به قهوه ای تیره تبدیل و همزمان مدفوع تان بی رنگ شده است و یا در پوست و چشم خود احساس زردی می کنید حتما با پزشک دیدار کنید.
پزشک چگونه علت تغییر رنگ ادرار را تشخیص می دهد؟

پزشک احتمالا در مورد ادرار سوالاتی مطرح خواهد کرد. آنها می خواهند بدانند:

تغییر رنگ ادرار از چه زمانی آغاز شده است؟

آیا بوی غیر طبیعی احساس کرده اید؟

آیا متوجه لخته های خونی در ادرار خود شده اید؟

پزشک متخصص کلیه همچنین ممکن است در مورد احساس درد در هنگام دفع ادرار نیز سوال بپرسد. داروهای مصرفی از جمله دیگر مواردی هستند که پزشک در مورد آن ها سوالاتی خواهد پرسید. بسیار حائز اهمیت است که مصرف هر گونه مکمل، داروی گیاهی و یا دیگر داروهای بدون نسخه را به پزشک تان اطلاع دهید. بسته به رنگ ادرار و دیگر علایم، پزشک یک یا تعدادی آزمایش درخواست خواهد کرد. بعنوان مثال ممکن است پزشک نمونه ادرار را جمع آوری نموده و آن را از نظر عفونت و دیگر ناهنجاری ها بررسی کند.

تغییر رنگ ادرار

همچنین ممکن است نیاز باشد تا به منظور بررسی فعالیت کبد و کلیه نمونه خون گرفته شود. گاهی مواقع پزشک با استفاده از امواج فراصوت اقدام به سونوگرافی کلیه ها و مثانه می نماید. این روش تصویربرداری با استفاده از امواج فراصوت تصاویری از ارگان های داخلی بدن تهیه می نماید. از دیگر روش های تصویربرداری، سی تی اسکن شکم و لگن است که می تواند به شناسایی سنگ های ادراری کمک کند. روش های تصویربرداری در صورت نیاز این امکان را فراهم می کنند تا نقایص ساختاری موجود در مجاری ادراری شناسایی شوند.

روند درمان

برنامه درمانی پزشک متخصص اورولوژی بستگی به رنگ ادرار دارد. در مورد تشخیص، گزینه های درمانی و دوره درمان بیماری خود را با پزشک مطرح کنید. در برخی موارد ، تغییرات ساده در سبک زندگی کافی هستند. اگر تغییر رنگ ادرار ناشی از کم آبی باشد، باید از مایعات بیشتری استفاده کنید و اگر ناشی از برخی مواد غذایی است، مصرف آنها را کاهش دهید.