روزنو :اما نقش اول عزل و نصبهای وزارت بهداشت را محمد مخبر ایفا میکند. او بعد از ۱۴ سال از ستاد اجرایی فرمان امام که شاید لقب امپراتوری اقتصادی بهترین توصیف برای آن باشد، به عنوان معاون اول رییسجمهوری انتخاب و به پاستور رفت. تا پیش از مخبر هم اغلب معاونان اول رییسجمهوری نقش به سزایی در چینش کابینه و زیرمجموعههای آنها داشتهاند. البته اگر اسحاق جهانگیری در دولت حسن روحانی را نادیده بگیریم چرا که در دولت پیشین محمود واعظی، رییس دفتر رییسجمهوری نقش مهمتری ایفا میکرد.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به دلیل حوزه فراگیر مسوولیت که مرتبط به آحاد شهروندان است، علاه بر آن به دلیل موضوع فعالیت یعنی سیاستگذاری و مدیریت در حوزه سلامت، همواره از مهمترین وزارتخانهها بودهاست. شروع پاندومی کووید۱۹ منجر شد که کارکرد این دستگاه اجرایی در تمام دنیا و به تبع آن در ایران از اهمیتی بیش از پیش برخوردار شود. مدیریت کرونا که وزارت بهداشت از بازوان اصلی آن به حساب میآید و بسیاری از تصمیمگیریهای پرحاشیه در یک سال و اندی همهگیری این بیماری، باعث شد که عملکرد این وزارتخانه و حواشی مربوط به آن بیش از پیش به رسانهها راه پیدا کند. تعلل در واردات واکسن، اصرار و پافشاری بر تولید واکسن داخلی، ممنوعیت واردات برخی واکسنها، سیر صعودی تجویز بعضی داروها بر اساس دستورالعملهای صادر شده و بسیاری از اتفاقات ۲۰ ماه گذشته همواره بار اضافهای در دوران همهگیری کرونا بود و انتخاب وزیر بهداشت دولت سیزدهم را به یکی از مهمترین انتخابها تبدیل کرد. وزارتخانهای که شنیده میشود باند مخبر از پاستور و قالیباف از بهارستان رئوس اصلی نفوذ برای چیدمان نیروهای آن هستند. امری که نشان میدهد انتصابها و انتخابها بیش از آن که تخصصی و حرفهای باشد، سیاسی ست.
مسوولیتهای محول شده به وزارت بهداشت نشان میدهد که کارکرد آن باید غیرسیاسی و تخصصی باشد. بنابراین تاثیر روابط سیاسی و البته اقتصادی در عزل و نصبهای آن اهمیتی دوچندان پیدا خواهد کرد. خصوصا که در دوران شیوع کرونا هر تصمیم و تغییر در ساکنان ساختمان شهرک غرب میتواند تبعاتی جدی به دنبال داشتهباشد. مرداد امسال که یک چشم پزشک ۶۳ ساله به مجلس شورای اسلامی معرفی شد، توانست با رای اعتماد بالا از بهارستان به ساختمان وزارت بهداشت برود اما یکی دو ماه بیشتر از حضور بهرام عیناللهی بر مسند این وزارتخانه مهم نگذشته بود که حتی صدای اصولگرایان مجلس همسو هم درآمد. انتصابهای وزارتخانه باعث شد که زهرا شیخی، نماینده مردم اصفهان و سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان در توییتی علیه وزیر بهداشت بنویسد: «درجریان اخذ رای اعتماد مکرراً قول داده بودید که درانتصابات کلیدی وزارت بهداشت از اعمال نظر شخصی یا محفلی پرهیز خواهید کرد و بر اساس نظر متخصصین و دلسوزان، عناصر کلیدی رامنصوب میکنید. متاسفم که اینگونه نبود و افسوس که هزینه برخی انتخابها برای مردم خواهدبود.» پس از آن مسعود پزشکیان دیگر عضو کمیسیون بهداشت مجلس هم از طرح سوال از وزیر بهداشت و درمان در مجلس خبر داد و به «فارس» گفت «علت اصلی طرح سوال ما، انتخاب و انتصابهایی است که در حال حاضر توسط وزیر بهداشت و درمان صورت میگیرد.» نخ تسبیح همه اعتراضهای داخل و خارج از مجلس به عیناللهی «انتصابها»ی این وزارتخانه و آنچه پزشکیان بر آن تاکید دارد «تضاد منافع» است. اما چرا انتصابهای وزارت بهداشت اعتراضهایی به دنبال داشتهاست؟
رفتوآمد «داماد» وزیر بهداشت در ادامه انتصاب «دامادها و عروسها» در دولت سیزدهم، به سرعت در فضای مجازی حاشیهساز شد. رفتوآمد دکتر شاهد فدائیفرد، متخصص چشم پزشکی با شماره نظام پزشکی «۱۱۹۳۶۴» بعد از انتخاب پدر همسرش به عنوان وزیر بهداشت در وزارتخانه جدیتر شد تا اینکه برخی منابع خبری تایید کردند که فدائیفرد با نام مستعار حسینزاده به عنوان مشاور وزیر در دفتر عیناللهی مستقر شدهاست. این تمام ماجرا نبود چرا که گفته میشد داماد وزیر برای چیدن تیم وزارتخانه در دفتر مستقر شده و این مسوولیت را برعهده دارد. این موضوع از سوی وزارت بهداشت تکذیب شد اما همچنان منابع خبری «امتداد» در وزارت بهداشت تایید میکنند که فدائیفرد در این وزارتخانه حضور داشته و دارد. در صفحه مربوط به دکتر شاهد فدائیفرد در سایت سازمان نظام پزشکی ایران و در بخش «محلهای ارائه خدمت» هیچ محلی ثبت نشدهاست. پیش از این ماجرای دختر و داماد آقای وزیر برای انتقال به شهرستان دماوند نیز در جریان رای اعتماد حواشی ایجاد کردهبود.
با این حال به نظر میرسد عیناللهی و حتی دامادش هم توفیق چندانی نداشتهاند. گفته میشود عیناللهی چندان نیروی تشکیلاتی برای کرسیهای وزارتخانه ندارد. این موضوع و دخالتهای سیاسی در امر انتصابها که البته سویه سیاسی و منافع اقتصادی هم دارد باعث شده که جریان نزدیک به محمد مخبر عملا وزارتخانه را اداره کند و نظر معاون اول رییسجمهوری در امور این وزارتخانه صائب باشد.
آنطور که منابع خبری داخل وزارتخانه میگویند گرچه مخبر دست بالا را در عزل و نصبها دارد اما قالیباف، رییس مجلس نیز از این تغییر و تحولات بینصیب نماندهاست و در این شرایط چه سهمی بهتر از معاونت پارلمانی وزارتخانه؟! اوایل آبان دکتر حسنعلی غفاری به عنوان معاون حقوقی و امور مجلس وزارت بهداشت منصوب شد. او فارغ التحصیل دکترای حرفهای در رشته دندان پزشکی و متخصص ارتودنسی است. غفاری از زمان شهرداری با قالیباف همراه بودهاست. در سوابق آن دبیری شورای عالی سامانه مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) شهرداری در سال ۱۳۸۸ و مدیرعاملی شرکت شهر سالم تا سال ۱۳۹۶، مسوول بهداشت و درمان کارمندان و بیماران صعب العلاج شهرداری تهران، عضو کمیسیون پزشکی شهرداری تهران و همچنین عضویت در شورای درمان شهرداری دیده میشود. او پیش از آن که در وزارت بهداشت حکم بگیرد، با حکم قالیباف به عنوان معاون اجرایی مجلس معرفی و مشغول به کار بود. خرداد ۱۳۹۹ حمید اصلانی به عنوان معاون اجرایی مجلس انتخاب شدهبود اما تنها چند ماه بعد غفاری در این جایگاه نشست. دکتر حسنعلی غفاری از زمان شهرداری همراه قالیباف بوده، پس از آن هم معاون اجرایی و مشاور قالیباف در مجلس میشود. اخیرا هم با فشار قالیباف معاون پارلمانی وزیر بهداشت شدهاست.
اما نقش اول عزل و نصبهای وزارت بهداشت را محمد مخبر ایفا میکند. او بعد از ۱۴ سال از ستاد اجرایی فرمان امام که شاید لقب امپراتوری اقتصادی بهترین توصیف برای آن باشد، به عنوان معاون اول رییسجمهوری انتخاب و به پاستور رفت. تا پیش از مخبر هم اغلب معاونان اول رییسجمهوری نقش به سزایی در چینش کابینه و زیرمجموعههای آنها داشتهاند. البته اگر اسحاق جهانگیری در دولت حسن روحانی را نادیده بگیریم چرا که در دولت پیشین محمود واعظی، رییس دفتر رییسجمهوری نقش مهمتری ایفا میکرد.
فشارهای مخبر اما از طریق جمشیدی مدیریت میشود. اما حمیدرضا جمشیدی کیست؟ حمیدرضا جمشیدی از اوایل سال ۱۳۹۸ به عنوان مشاور سعید نمکی در امور دارویی و دبیر ستاد تدابیر ویژه وزارت بهداشت انتخاب شد. پس از آن در اسفند سال ۹۸ و در آغاز شیوع کرونا با حکم نمکی، وزیر بهداشت وقت دبیر ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا شد. او رابطه نزدیکی با مخبر دارد چرا که مدیر عامل شرکت گروه دارویی برکت از زیر مجموعههای ستاد اجرایی فرمان امام هم بودهاست. جمشیدی از جمله چهرههای کلیدی در فرآیند به تعویق افتادن واردات واکسن بود که گفته میشد مسیر واردات واکسن را به امید تولید واکسن میلیونها دوز واکسن برکت تغییر داد. منابع داخلی وزارت بهداشت میگویند که مخبر از طریق جمشیدی نقش اصلی در انتصابهای وزارت بهداشت را ایفا میکند. جمشیدی در واقع از چهرههای نزدیک به مخبر و پشت پرده بسیاری از تصمیمگیریها به خصوص در حوزه واکسن بودهاست.
تاثیر مخبر و جمشیدی در یکی از مهمترین انتصابات وزارت بهداشت را میتوان در سازمان غذا و دارو و هلال احمر دید. یکی از جدیترین گزینهها برای ریاست سازمان غذا و دارو دکتر رضا مسائلی بود. کسی که در دوران وزارت سید حسن قاضیزاده هاشمی مدیر کل تجهیزات پزشکی بود اما در نهایت با فشار مخبر و جمشیدی این انتصاب لغو شد. اوایل آبان بهرام عین اللهی در حکمی دکتر بهرام دارایی را به عنوان معاون وزیر و رییس سازمان غذا و دارو منصوب کرد. نکته جالب در رزومه او نیز معاونت توسعه کسب و کار گروه دارویی برکت و ریاست هیاتمدیره شرکت داروسازی البرز داروی برکت است. آنچه در مورد انتصاب رییس سازمان غذا و دارو اهمیت دارد کارکرد این سازمان است. در واقع نظارت بر تولید، کنترل، صدور مجوزهای بهداشتی محصولات غذایی و آشامیدنی، آرایش و بهداشتی تولید داخل و وارداتی بهمنظور اطمینان از کیفیت و ایمنی و سلامت محصول مطابق با معیارهای ملی مصوب و ضوابط جاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مسوولیت این سازمان است که در دوران کرونا اهمیت بیشتری هم پیدا کرد. حواشی مربوط به واردات برخی داروها از جمله رمدیسیویر از جمله حواشی مربوط به این سازمان بود.
برکت نیز در انتخاب رییس احتمالی هلال احمر نیز بیتاثیر نبود. سوم آبان خبر استعفای دکتر کریم همتی، رییس سازمان هلال احمر منتشر شد. پس از آن عیناللهی و حتی رییسی به دنبال حضور دکتر عباس مسجدی آرانی، رییس پزشکی قانونی کشور یا دکتر محمدرضا سعیدی رییس بیمارستان عدل قوه قضاییه و قبلا هم مدیر کل بهداشت و درمان آستان قدس رضوی به عنوان افراد نزدیک به رییسی برای ریاست بر هلالاحمر بودند اما به نظر میرسد که تیم مخبر برنده این کشمکش باشد و احتمالا پیرحسین کولیوند از سوی رییسجمهوری به عنوان رییس جمعیت هلال احمر انتخاب شود. کولیوند چند روز قبل از رای اعتماد به عیناللهی استعفا کرده و از آن زمان در حال سرمایهگذاری و لابی برای حضور بر مسند ریاست هلال احمر بود که البته از سوی دفتر مخبر هم حمایت میشد. چندی پیش خبر انتصاب کولیوند به عنوان رییس سازمان هلال احمر که این سازمان هم دستی در واردات واکسن دارد، منتشر شد اما بعد از مدتی مشخص شد که این حکم، رسمی و از سوی رییسجمهوری نبوده و صرفا برخی پایگاههای خبری یک باره بازنشر داده شدهاست!
البته نفوذ برکت در وزارت بهداشت عیناللهی با همان انتصاب اول مشخص شد. همان زمان که سید محمد پورحسینی، مدیرعامل شرکت «برکتتل» وابسته به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) در شهریور سال جاری به عنوان مشاور وزیر و مدیرکل حوزه وزارتی منصوب شد. انتصابی که نشان داد پیشبینیها در مورد سلطه برکت یا به عبارتی ستاد اجرایی فرمان امام بر وزارت بهداشت درست بودهاست.
به نظر میرسد نقشی که اسفندیار رحیممشایی در دولت محمود احمدینژاد داشت در این دولت مخبر بر عهده دارد البته با یک تفاوت. اسفندیار رحیممشایی چهره سیاسی مقبول و محبوبی در ساختار حاکمیت نبود اما مخبر با سابقه ۱۴ سال ریاست بر یکی از مهمترین بنگاههای اقتصادی جمهوری اسلامی جز معتمدین نظام به حساب میآید. گویا قرار است همه مهرههای اصلی حوزه بهداشت و درمان ارتباطی با شرکت دارویی برکت و محمد مخبر داشتهباشند.بنابراین میتوان گفت که انتصابها در این وزارتخانه مهم بیش از آنکه حرفهای و تخصصی باشند، سیاسی و با نگاهی به منافع اقتصادی صورت گرفتهاند.