روز نو :توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته خلاف پادمان آژانس محسوب نمی‌شود و اقداماتی همچون اجرای پروتکل الحاقی را نیز ایران در راستای توافق برجام داوطلبانه پذیرفته بود که با خروج آمریکا از برجام و عدم پایبندی طرف‌های غربی به تعهدات خود درحال‌حاضر توافقی وجود ندارد که ایران خلاف آن عمل کرده باشد.

در آستانه سفر رافائل گروسی، دبیرکل آژانس بین‌المللی به تهران روز گذشته روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال خبری را علیه ایران مطرح کرد و در آن به نقل از آنچه منابع دیپلماتیک خود خوانده بود، مدعی شد: «ایران تولید سانتریفیوژهای پیشرفته در سایت کرج را که در حمله پهپادی منتسب به سازمان جاسوسی اسرائیل آسیب دیده بود، از سرگرفته است.»

فارغ از صحت یا عدم صحت این ادعا باید به این نکته اشاره کرد که توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته خلاف پادمان آژانس محسوب نمی‌شود و اقداماتی همچون اجرای پروتکل الحاقی را نیز ایران در راستای توافق برجام داوطلبانه پذیرفته بود که با خروج آمریکا از برجام و عدم پایبندی طرف‌های غربی به تعهدات خود درحال‌حاضر توافقی وجود ندارد که ایران خلاف آن عمل کرده باشد.

اهداف جوسازی رسانه‌ای

اهداف جوسازی رسانه‌ای علیه ایران در برهه زمانی کنونی از دو منظر قابل بررسی است. مطرح کردن ادعاهای اینچنینی علیه ایران در ایام سفر گروسی به تهران می‌تواند در راستای بهانه دادن به آژانس و تحت‌فشار قرار دادن ایران با بهانه‌جویی‌های اینچنینی موثر واقع شود. بهانه‌جویی‌ای که در سابقه بد موضع‌گیری‌های آژانس علیه ایران می‌شود موارد متعددی از آن را یافت.

همچنین با نزدیک شدن به ایام دور جدید مذاکرات وین که قرار است با هدف بازگشت طرفین به تعهدات برجامی خود از هشتم آذرماه آغاز شود، اتهام‌زنی به ایران این فرصت را برای اروپایی‌ها مهیا می‌کند تا با بهانه‌جویی و فرار روبه‌جلو از پاسخگویی درقبال عدم اجرای تعهدات خود طفره بروند. رویه‌ای که آمریکا به‌عنوان طرف برهم‌زننده برجام نیز با هدف مقصر و زیاده‌خواه جلوه‌دادن ایران و همچنین بازسازی وجهه منفی خود از آن بهره خواهد برد.

چگونه گزارش‌های محرمانه به رسانه‌ها می‌رسد

در پاسخ به این ابهام که چگونه رسانه‌ها به گزارش‌های آژانس دسترسی پیدا می‌کنند و قبل از اینکه آژانس موضعی بگیرد، آنها را منتشر می‌کنند، می‌توان دو حالت را متصور شد.

حالت خوشبینانه این است که رسانه‌های غربی بدون داشتن ادله و به نقل از منابع نامعتبر با هدف جوسازی سیاسی اطلاعاتی را منتشر کرده و ایران را به اهداف غیرصلح‌آمیز متهم می‌کنند. البته اقدامی که باعث ضریب دادن به این‌گونه ادعاهای بدون سند می‌شود، صحبت‌های مغرضانه و دوپهلو دبیرکل آژانس است.

در این رابطه می‌توان به گفت‌و‌گویی از رافائل گروسی که ۲۹ مهر، در وب‌سایت اندیشکده آمریکایی استیمسون منتشر شد، اشاره کرد.

او در این گفت‌و‌گو در پاسخ به سوالی درباره فعالیت‌های مخفیانه غنی‌سازی در ایران گفت، نه اطلاع دارد که ایران این کار را انجام نمی‌دهد و نه شواهدی دارد که آنها این کار را انجام می‌دهند.

حالت محتمل‌تر و بدبینانه در انتشار ادعاهای اینچنینی اما درز اطلاعات از آژانس یا ارائه گزارش‌های مخفی به برخی کشورهای عضو است. اتفاقی که تجربه آن در زمان دبیرکل اسبق آژانس یعنی یوکیا آمانو وجود دارد، حداقل یک‌بار علیه ایران رخ داد و فاش شدن این ماجرا اعتراض سایر کشورهای عضو شورای حکام ازجمله روسیه را نیز برانگیخت.

ارائه اطلاعات کشورهای عضو آژانس به سایر اعضا که مطابق قوانین آژانس خلاف عدالت تلقی می‌شود و زمانی قبح زیادی داشت و اعتراض سایر کشورهای عضو را برمی‌انگیخت، اقدامی است که رافائل گروسی به‌صورت آشکار آن را انجام می‌دهد.

گروسی اخیرا در گفت‌و‌گو با بلومبرگ در اظهارنظری عجیب گفته است: «بدون درنظر گرفتن اینکه چه کسی در کاخ سفید است، ما باید اطلاعات بدهیم. ما یک کار بزرگ برای انجام بازرسی در جهان، به‌ویژه در ایران داریم. ما گزارش‌های فصلی را داریم و همچنین اگر اتفاق مهمی افتاد ‌باید کشورهای عضو (آژانس) را مطلع کنیم تا شاید آنها بخواهند موضعی اتخاذ کنند.»

چون ایران اقدامی خلاف پادمان آژانس انجام نداده، آژانس دستاویزی قانونی برای برخورد با ایران ندارد؛ اما همان‌طور که گفته شد، ارائه اطلاعات ایران به کشورهای غربی طرف مذاکره با تهران دستاویز خوبی برای بهانه‌جویی آنها فراهم آورد.

کنش‌های رافائل گروسی صرفا به ارائه گزارش علیه ایران به کاخ سفید خلاصه نمی‌شود. او چند روز قبل در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه مدعی شده بود آژانس هیچ تماسی با دولت جدید ایران برای گفت‌وگو درباره برخی مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران نداشته و این مساله را «حیرت‌انگیز» توصیف کرده بود.

این اظهارنظر درحالی صورت می‌گیرد که گروسی علاوه‌بر اینکه طی سه ماه گذشته با نماینده دائم جمهوری اسلامی نزد سازمان‌های بین‌المللی در ارتباط بوده و خود نیز به آن معترف است، در شهریورماه سال جاری طی سفر به تهران با محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار داشته است.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین قرار است دوشنبه اول آذرماه در فاصله کمتر از یک هفته‌ تا زمان آغاز مذاکرات وین در تهران با رئیس سازمان انرژی اتمی و وزیرخارجه کشورمان کند.

می‌شود گفت آنچه منظور گروسی از بیان ارتباط نداشتن با دولت جدید ایران بوده، عدم دیدار وی با سیدابراهیم رئیسی است. دیداری که پیش از این تمایلش را برای آن اعلام کرده بود.

دیدار با رئیسی که گروسی مطالبه آن را دارد، اقدامی نیست که ایران در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان ملزم به پذیرش آن باشد.

و انتظار گروسی برای ملاقات با مقامات ایرانی به غیر از رئیس سازمان انرژی اتمی آن هم در شرایطی که کمترین حسن‌نیتی از خود نشان نداده، کاملا بی‌جا و غیرمنطقی است.

برخورد دوگانه

آنچه به‌عنوان فضاسازی دبیرکل آژانس علیه ایران مطرح می‌شود، می‌توان از سیاست‌های دوگانه او در برخورد با مسائل مختلف مشاهده کرد.

به‌طور مثال او که درخصوص خرابکاری در تاسیسات هسته‌ای ایران هیچ مقصری را معرفی و محکوم نکرده و گفته بود «این وظیفه من نیست یک تفسیر سیاسی درباره عاملان یک اقدام خرابکارانه ارائه دهم. من چنین توانایی ندارم که تحقیقات انجام دهم و بدانم چه اتفاقی احتمالا افتاده است»، در گفت‌وگو با نشریه فایننشال‌تایمز خواستار ملاقات با حسین‌امیر عبداللهیان، وزیر امورخارجه ایران شد: «من به این تماس در سطح سیاسی نیاز دارم. این (درخواست) اجتناب‌ناپذیر است، چون بدون آن نمی‌توانیم یکدیگر را درک کنیم.»

اینکه گروسی در تقابل با ایران از درخواست‌های سیاسی ابایی ندارد اما در مساله‌ای مثل حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران ارائه تفسیر سیاسی را وظیفه خود نمی‌داند، نمونه‌ای واضح از برخوردهای دوگانه دبیرکل آژانس است.