روز نو :زمان ازسرگیری مذاکرات احیای برجام یا آن‌گونه که مذاکره‌کننده ارشد ایران می‌گوید مذاکرات رفع تحریم، سرانجام مشخص شده؛ اما نکته آشنایی که مدتی از آن غفلت شده، چالشی است که رئیس‌جمهور دموکرات فعلی از رئیس‌جمهور دموکرات قبلی به ارث برده است: مخالفت در کنگره؛ مخالفت جمهوری‌خواهان به شکل کلی و البته مخالفت بخش نه‌چندان کوچکی در میان دموکرات‌ها. بخش مهمی از ساختار قدرت سیاسی در آمریکا اساسا با ذات مذاکرات و توافق با ایران و پذیرش برنامه هسته‌ای در این کشور مشکل بنیادین دارند و این مشکل در روزهای گذشته و با جدی‌شدن چشم‌انداز گفت‌وگوی هسته‌ای، بار دیگر خود را نمایان کرده است.

نامه جمهوری‌خواهان به بایدن: مذاکره را کنار بگذار

واشنگتن‌فری‌بیکن، رسانه راست‌گرای آمریکایی، خبر داد ١٧ عضو جمهوری‌خواه کنگره آمریکا در نامه‌ای به کاخ سفید از جو بایدن، رئیس‌جمهوری کشورشان خواستند تا دیپلماسی با تهران را کنار بگذارد. این قانون‌گذاران به رهبری برایان استیل، نماینده جمهوری‌خواه ایالت ویسکانسین، بایدن را به نادیده‌گرفتن آنچه حملات خصمانه ایران علیه آمریکا و متحدانش در منطقه خوانده‌اند، متهم کرده‌اند و گفته‌اند بایدن این کار را با هدف احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ انجام می‌دهد. آنها در نامه خود آورده‌اند: «در زمانی که تنش‌ها در خاورمیانه شدت یافته است، این اقدام، پیام خطرناکی به دوستان و دشمنان ما مبنی بر این ارسال می‌کند که ما به برداشتن تحریم‌ها و مذاکره با بزرگ‌ترین کشور حامی تروریسم می‌پردازیم، در‌حالی‌که آنها به ما حمله می‌کنند». آنها همچنین نوشتند: «این حمله [پهپادی] یادآوری دیگری از این است که دولت شما با اولویت‌های اشتباهی برای ورود مجدد به توافق هسته‌ای با ایران تنظیم شده است. اگر ایران تمایل دارد در شرایطی که مذاکرات در حال انجام است، این‌گونه رفتار کند، احترامی را که آنها برای هر توافقی که حاصل شود، زمانی که جوهر آن خشک می‌شود، تصور کنید». این نمایندگان در ادامه مدعی شدند ایران به نیروهای آمریکایی و متحدان آن در خاورمیانه حمله می‌کند و در عین حال، فعالیت‌های هسته‌ای خود را افزایش می‌دهد. آنها در نامه خود آورده‌اند: «این تهدیدات ادامه دارد و دولت شما به تضعیف توانایی ما برای مبارزه با ایران از طریق برداشتن تحریم‌های آمریکا ادامه می‌دهد».

جدل کروز با خطیب‌زاده

این نامه البته تنها نمونه اخیر از این مخالفت‌ها نیست؛ به‌تازگی تد کروز، سناتور مطرح جمهوری‌خواه که در سال ۲۰۱۶ از آخرین رقبای دونالد ترامپ در جدال کسب نامزدی حزبش برای ریاست‌جمهوری هم بود، مستقیم با سخنگوی وزارت خارجه ایران طرف بحث و جدل توییتری شد. او البته از هم‌حزبی‌های نامه‌نویسش فراتر رفت و به جای درخواست از بایدن، خطاب به طرف ایرانی گفت هر توافقی با ایران در صورت خروج دولت از دست دموکرات‌ها، باز هم از سوی جمهوری‌خواهان پاره خواهد شد. کروز مطلبی از وب‌سایت گاردین نقل کرد با این تیتر که «بایدن قول می‌دهد، ایالات متحده تنها زمانی از توافق [هسته‌ای با ایران] خارج خواهد شد که ایران از تعهداتش تخطی کند». کروز نوشت: «خیر؛ بایدن هیچ اختیاری از قانون اساسی ندارد که چنین تعهدی بدهد. هر‌گونه توافق با ایران، مگر اینکه از سوی سنا به‌عنوان یک معاهده تصویب شود که بایدن می‌داند هرگز چنین نخواهد شد، صد درصد اطمینان وجود دارد که هر رئیس‌جمهور جمهوری‌خواهی در آینده آن را پاره خواهد کرد، دوباره». سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران، با نقل این توییت در پاسخ به آن نوشت: «دنیا به‌خوبی به آنچه آقای کروز به آن اعتراف می‌کند آگاه است که رژیم‌های واشنگتن یاغی هستند. این بر عهده رئیس‌جمهور آمریکاست که جامعه جهانی را شامل همه اعضای برجام، قانع کند که امضای او معنایی دارد. برای این کار، «تضمین‌های عینی» لازم است. هیچ‌کس کمتر از این را قبول نخواهد کرد». کروز البته پاسخ دوباره‌ای به خطیب‌زاده داد و با ادبیات تندی اتهاماتی به ایران نسبت داد و نوشت: «البته که زبان رژیم تروریست ایران فکر می‌کند تبعیت از قانون اساسی، آمریکا را یک رژیم یاغی می‌کند، اما رئیس‌جمهور ما آن آیت‌الله نیست. او نمی‌تواند مخالفان سیاسی را بکشد یا زندانی کند و بله، یک رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه در آینده هر توافقی با ایران را که معاهده نباشد، پاره خواهد کرد».

مسئله بایدن، مسئله اوباما

کروز البته به‌دنبال دعوای خود با دموکرات‌ها و دشمنی‌اش با ایران است، اما نکته‌ای که او به آن اشاره می‌کند، در عمل واقعیت دارد و چنان که پیش‌تر اتفاق افتاد، باز هم امکان وقوع دارد. مسئله‌ای که الان بایدن با آن مواجه است، همان مشکلی است که باراک اوباما، رئیس‌جمهور دموکرات پیشین نیز داشت و به همین خاطر کار به اقدام دونالد ترامپ کشید. برای بایدن ممکن نیست که بتواند توافق با ایران را از کنگره عبور دهد؛ چون حزب جمهوری‌خواه از طرفی با هیچ اقدامی از سوی دولت بایدن همراهی نمی‌کند و از طرفی به‌طور خاص، در مخالفت با توافق با ایران و رویکرد منفی نسبت به ایران به‌طورکلی عملا یکدست است. علاوه‌ بر این، اکثریت مویین دموکرات‌ها در کنگره نیز به کار بایدن نخواهد آمد؛ چون در میان دموکرات‌ها این موضوع محل اتفاق‌نظر نیست و چهره‌های برجسته این حزب مثل سناتور چاک شومر، رهبر اکثریت دموکرات در سنا و سناتور باب منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سنا، همان زمان مذاکرات برجام از منتقدان تعامل اوباما با ایران بودند. ازاین‌رو این پرونده در دولت بایدن نیز با همان مسیری طی خواهد شد که در دولت اوباما شد؛ یعنی با استفاده بایدن از اختیارات ریاست‌جمهوری که در مقابل تصمیمات دولت احتمالی بعدی آسیب‌پذیر است.

دردسر تعامل با ایران

این البته تنها مشکل بایدن در این زمینه نیست. مخالفت گسترده جمهوری‌خواهان با تعامل با ایران و انتقادهای بخش کوچک و البته قدرتمندی از دموکرات‌ها در این زمینه، باعث می‌شود تلاش دولت بایدن و تیمش در این زمینه کم‌وبیش مانند تلاش تیم اوباما، با فشار و انتقادهای فراوانی همراه باشد و این یعنی دولت بایدن در پیگیری پرونده برجام ناچار به هزینه سرمایه سیاسی خواهد شد. این در حالی اهمیت می‌یابد که دموکرات‌ها همین حالا هم دچار چالش انتخاباتی هستند و انتظار می‌رود در انتخابات آینده، راه سختی برای حفظ قدرت داشته باشند. در انتخابات ۲۰۲۰ البته اتفاقات بزرگی که در صحنه سیاست داخلی آمریکا افتاد، بازی را به گونه‌ای چید که جای چندانی برای بحث درباره ایران نباشد و این موضوع که در اوایل رقابت نسبتا برجسته‌تر بود، اواخر ماجرا به صف‌های عقب‌تر رانده شود. پس از انتخابات نیز بحث‌های داخلی ادامه پیدا کرد و البته تا مدت‌ها، خبر چندانی هم از مذاکرات برجامی نبود. همین حالا هم هنوز قرار نیست ایران و آمریکا مثل زمان امضای برجام، دو طرف یک میز بنشینند. بااین‌حال، اصلا بعید نیست در ادامه راه و با بازگشت دولت بایدن به برجام، جمهوری‌خواهان دوباره این مسئله را به سوژه‌ای در بحث انتخابات تبدیل کنند و برای بایدن مشکل‌آفرین شوند؛ به‌خصوص در شرایطی که تمامی حزب دموکرات آماده دفاع همه‌جانبه از این پرونده خاص نخواهد بود.
در دوران انتخابات ۲۰۲۰ درباره بایدن گفته می‌شد یکی از دلایل تمایل او و بخش بزرگی از حزبش به احیای برجام، احیای میراث دیپلماتیک مهم آخرین رئیس‌جمهور دموکرات خواهد بود؛ اما حالا خروج آمریکا از برجام نیز میراث آخرین رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه شده است و به همان نسبت که دموکرات‌ها بابت خروج از این توافق به مخالفت با ترامپ و سرزنش او پرداختند، جمهوری‌خواهان، به‌خصوص در شرایطی که هنوز سایه ترامپ بر انتخابات آینده سنگینی می‌کند و نام او قدرت زیادی در بدنه حزب دارد، به دنبال حفاظت از میراث او خواهند بود و این نسخه پیشرفته‌ای خواهد شد از همان چالشی که اوباما در مسئله ایران داشت؛ هزینه دیپلماسی با ایران در واشنگتن.