روز نو :منطقه خاورمیانه همواره آبستن حوادث و تنش‌های گوناگون بوده و همین مساله نیز باعث شده تا کشورهای فرامنطقه‌ای به بهانه استقرار امنیت و کمک به صلح و ثبات در منطقه حاضر و در امور کشورها دخالت کنند. این در حالی است که برخی معتقدند با روند سازنده مذاکرات ایران و عربستان و احیای روابط دیپلماتیک میان دو کشور؛ منطقه نیز می‌تواند از ثمرات توافق ایران و عربستان بهره‌مند شود و پای کشورهای فرامنطقه‌ای نیز از خاورمیانه بریده شود. در این خصوص برای بررسی مذاکرات میان ایران و عربستان، حملات اخیر داعش به مسجد شیعیان افغانستان و سفرهای اخیر وزیر خارجه کشورمان به کشورهای منطقه  با حسن هانی زاده تحلیلگر مسائل خاورمیانه و جهان عرب به گفت و گو پرداخته است که می‌خوانید.

حمله تروریستی شامگاه جمعه داعش به مسجد شیعیان در قندوز افغانستان با چه اهداف و نیاتی انجام شد؟
اتفاقاتی که در مسجد سید آباد در ولایت قندوز رخ داد نتیجه وجود یک سناریوی از پیش طراحی شده برای ایجاد نا امنی در منطقه و انتقال این نا امنی به داخل مرزهای ایران است. برآیند گزارش‌ها نشان می‌دهد که از مدت‌ها پیش عوامل موساد با استقرار در جنوب قفقاز و در منطقه مرزی شمال غربی ایران در آذربایجان تلاششان بر این بوده است که یک سناریوی از پیش تعیین شده با شرکت آذربایجان، پاکستان، ترکیه و آمریکا را برای ضربه زدن به کشورهای مستقل منطقه مخصوصا ایران که به عنوان محوری‌ترین کشور منطقه تلقی می‌شود برای ایجاد جنگ مذهبی در افغانستان ایجاد کنند. لذا خروج شتاب زده نیروهای آمریکایی در این چارچوب قابل تعریف است. به دلیل اینکه آمریکایی‌ها قدرت را به طالبان دادند در حالی که 20 سال با طالبان جنگیدند و سپردن قدرت به طالبان نیز نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها قصد ندارند که افغانستان به یک مرحله از ثبات و استقرار برسد. فلذا همزمان با خروج آمریکایی‌ها از افغانستان عوامل موساد نسبت به انتقال داعش از سوریه و عراق به افغانستان تلاش کردند و موفق شدند تا گروهک‌های تروریستی از جمله داعش را در مناطق شمالی که عمدتا شیعیان در آنجا قرار دارند منتقل کند. انتقال داعش موجب شده که این ناامنی‌ها در افغانستان پس از خروج آمریکایی‌ها گسترش پیدا کند و این عملیات انتحاری و تروریستی که در مسجد شیعیان واقع در قندوز شکل گرفت مقدمه‌ای برای ایجاد جنگ داخلی و انتقال نا امنی و ناآرامی‌ها به مرزهای شرقی ایران است. فلذا یک سناریوی خطرناک با حضور موساد و اسرائیل در آذربایجان همین نا امن کردن منطقه است که ممکن است جنوب قفقاز را هم در بر بگیرد. لذا جمهوری اسلامی ایران با قدرت و هوشمندی بالا باید تمام تحرکات اسرائیل و تمام همپیمانانش را زیر نظر بگیرد. رزمایش اخیری که در شمال غرب ایران تحت عنوان فاتحان خیبر صورت گرفت نیز طبعیتا در پاسخ به حضور اسرائیل در کنار مرزهای ایران است. در نتیجه از این دست اتفاقات یعنی انفجارها و نا امنی‌ها در آینده علیه شیعیان افغانستان رخ خواهد داد که ایران باید با همکاری کشورهای دوست منطقه و از جمله هوشمندی و تعامل سازنده با برخی نیروهای موجود در افغانستان مانع از گسترش حضور داعش در افغانستان بشود.

دولت سیزدهم همواره به مساله توجه به همسایگان و کشـــورهای منطقه تاکید داشته و در همین راستــا نیز اخیرا وزیر امور خارجه سفرهایی به بـرخی کشورهای منطقه داشته است؛ سفرهای آقای امیر عبداللهیان را چگونه تحلیل می‌کنید؟

سفـــرهای آقــای حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه ایران به روسیه، لبنان و سوریه در چارچوب تلاش دولت سیزدهم برای ایجاد همفکری و همگرایی در بین کشورهای تاثیر گذار منطقه قرار دارد. روسیه یکی از همپیمانان قدرتمند ایران است که تعامل نسبتا سازنده‌ای با ایران در حوزه‌‌های سیاسی، امنیتی و مخصوصا در حوزه برجام دارد و لذا سفر به مسکو در چارچوب تلاش ایران برای بازگشت مجدد به میز مذاکره در وین است و روسیه نیز اصرار دارد که ایران هر چه سریعتر به مذاکرات وین بازگردد و تحریم‌ها هرچه زودتر برداشته شود. در سفر به لبنان آقای امیر عبداللهیان مساله کمک به ملت لبنان را مدنظر داشته مخصوصا اکنون که لبنان شاهد بحران سوخت است و ایران این آمادگی را دارد که به دولت و ملت لبنان کمک کند. هر چند قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای هم بر روی برخی جریان‌های سیاسی لبنان تاثیر دارند. در سفر به سوریه نیز آخرین رایزنی‌ها برای پاکسازی این کشور از گروهک‌های تروریستی صورت گرفت. دیدار آقای امیر عبداللهیان با آقای فیصل مقداد و وزیر خارجه و بشار اسد رئیس جمهور سوریه می‌تواند فضای تعامل بیشتری میان ایران و سوریه مخصوصا در حوزه محور مقاومت به وجود آورد و ایران این آمادگی را دارد که پس از بحران سوریه در بازسازی این کشور مشارکت فعالی داشته باشد.

مذاکرات میان ایــران و عربستان به گفته طرفین روند مثبت و سازنده‌ای داشته و وزیر خارجه کشورمان نیز از به توافق رسیدن این دو کشور در برخی موضوعات خبر داده؛ اساسا روند مذاکرات میان تهران و ریاض را چگونه می‌بینید؟

مذاکرات ایران و عربستان از شش ماه گذشته در بغداد آغاز شده که البته این مذاکرات بسیار طولانی، فشرده و نفسگیر است. به دلیل اینکه مشکلاتی که بین عربستان و ایران وجود دارد مشکلات کاملا کهنه و قدیمی است و باید از رهگذر مذاکرات این مشکلات حل شود. برخی از مشکلات موجود بین ایران و عربستان در این مذاکرات به یک خروجی مثبت و قابل قبولی رسیده اما در خصوص مساله پایان دادن به جنگ یمن و اینکه باید حوثی‌ها و انصارا... در ساختار سیاسی یمن مشارکت داشته باشند و انتخاباتی آزاد با شرکت همه طیف‌های سیاسی در یمن برگزار شود یکسری دیدگاه‌های مختلفی میان دو تیم ایران و عربستان وجود دارد که هنوز به یک نقطه قابل اتکایی نرسیده است. پیش بینی می‌شود که طی هفته‌های آینده سفارت عربستان در تهران و همچنین سفارت ایران در ریاض بازگشایی شود و تبادل هیأت‌های دیپلماتیک نیز از سر گرفته شود. مسائل دیگری هم وجود دارد که به تدریج حل و فصل می‌شود و این نشان می‌دهد که ایران برای همکاری و همگرایی با کشورهای حوزه خلیج فارس کاملا جدی است.

تاثیر توافق ایران و عربستان را در تحولات منطقه‌ای و ایجاد آرامــش احتمالی در برخی کشورها مثل یمن و ... را چگونه تبیین می‌کنید؟

طبیعی است که همکاری ایران و عربستان می‌تواند در کاهش تنش‌های منطقه‌ای موثر باشد. عربستان در طول ده سال گذشته نقشی تخریبی در عراق، سوریه، لبنان و حتی در افغانستان ایفا کرده و تلاش کرده جبهه مشترکی با شرکت برخی رژیم‌های مرتجع و حتی با آمریکا و رژیم صهیونیستی ایجاد کند. اما تغییراتی که در کاخ سفید رخ داد و شکست دونالد ترامپ در ریاست جمهوری 2020 باعث شده تا فضای جدیدی بر جامعه جهانی حاکم شده و تیم جو بایدن خیلی نگاه مثبتی نسبت به عربستان نداشته باشد و به همین دلیل عربستان الان احساس انزوای شدید می‌کند و راه برون رفت از این انزوا همکاری با ایران است. خود عربستان هم تمایل دارد تا در سیاست‌های گذشته خود تجدید نظر کند و به‌نظر می‌رسد با توجه به تاثیری که عربستان بر روی کشورهای عرب منطقه مخصوصا کشورهای خلیح فارس و جامعه اسلامی دارد ایران و عربستان می‌توانند در آینده از رهگذر همکاری و تبادل نظر تنش‌ها و بحران‌های منطقه‌ای را کاهش دهند و به سمت یک وفاق‌، استقرار، آرامش و توسعه پایدار حرکت کنند.