نوبت به نامزدهای انصراف داده رسید

روز نو :سعید محمد، طی حکمی از جانب سیداحسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی، به سمت دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی منصوب شد.به این ترتیب یکی دیگر از ‌اصول‌گرایانی که در انتخابات ریاست جمهوری در ابتدا خود جزو نامزدهای مدعی بود، ولی بعد به علت رد صلاحیت یا انصراف، کنار کشید و از ابراهیم رئیسی حمایت کرد به یکی‌ از سمت‌‌های مهم دولتی دست پیدا کرد؛ انتصابی که ظاهراً حواشی و مخالفت‌‌هایی از درون دولت را با خود همراه داشته است.

مناطق آزاد به همان میزان که در اقتصاد کشور مهم و تاثیرگذار هستند، ظرفیت بسیاری برای تبدیل شدن به روابط مبهم مالی دارند. شاید به همین دلیل باشد که بسیاری از روسای دولت یا وزیران اقتصاد افراد نزدیک یا مورد اعتماد خود را به این سمت منصوب‌‌ می‌کنند. سعید محمد جایگزین حمیدرضا مومنی شد.‌ پیش از مومنی مرتضی بانک از مشاوران حسن روحانی در این سمت قرار داشت. پیشتر هم اکبر ترکان از افراد نزدیک به روحانی و مرحوم ‌‌هاشمی برای مدتی در این سمت بود.

دبیر شورای مناطق آزاد یا عضویت در هیأت مدیره مناطق آزاد از جمله جایگاه‌های مورد علاقه بسیاری از سیاسیون یا افراد نزدیک به دولت‌‌هاست. در گذشته هم افرادی مثل محمد مخبر، مهر علیزاده، شمخانی و جهانگیری که هرکدام افراد شناخته شده‌‌‌ای در جمهوری اسلامی هستند، سابقه عضویت در ‌‌‌هیأت مدیره برخی مناطق آزاد را دارند.

بحث درباره دلایل اقتصادی که سبب شده مناطق آزاد ایران به جای تبدیل شدن به قطب‌‌های اقتصادی کشور، به محل رانت و رانت‌خواری و زمین‌خواری تبدیل شوند یا دربهترین حالت در جا بزنند و پیشرفتی در وضع زندگی بومیان منطقه ایجاد نکنند، در این مقال نمی‌گنجد، اما به نظر می‌رسد عزل و نصب‌‌ها در این زمینه بسیار موثر بوده است. گویا نگاه سیاسی حاکم بر عزل و نصب مدیران این مناطق خود در تبدیل مناطق آزاد به مناطق رانت‌‌‌‌خواری یا ویژه‌‌‌‌خواری‌‌‌‌ بی‌اثر نباشد. چندی پیش معین سعیدالدین، نماینده مردم چابهار و نایب رئیس فراکسیون مناطق آزاد مجلس در ‌‌‌‌گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت در مورد انتخاب‌‌ها و انتصاب‌‌ها در این مناطق گفته بود: نمایندگان از ‌‌‌‌این‌که مناطق آزاد تجاری - صنعتی کشور بعد از گذشت سه دهه با چشم‌اندازی که قانونگذار تعریف کرده، فاصله بسیار زیادی دارند، انتقاد دارند. از طرفی انتخاب مدیر عامل، هیات مدیره و حتی تدوین اساسنامه مناطق آزاد تجاری باید بدون نگاه سیاسی و صرفا بر اساس صلاحیت‌های فنی و تخصصی باشد، ضمن ‌‌‌‌این‌که مزیت‌های هر منطقه در تدوین اساسنامه حتما باید رعایت شود.

در ابتدای سال هم ابراهیم رضایی، نماینده مردم دشستان در مجلس، درمورد منطقه آزاد بوشهر، ضمن مخالفت با احداث آن گفته بود: «فقط افراد محدود و مطرود و ثروتمندی از مزایای این منطقه بهره‌مند می‌شوند، این منطقه فقط به نفع یک جمعیت کمتر از یک درصد است که پر اشتها هستند و منافع خود را دنبال می‌کنند.» وی همچنین با اشاره به عدم شفافیت در این مناطق تصریح کرده بود: «مناطق آزاد به محلی برای قاچاق و رانت و فساد تبدیل شده‌اند. این مناطق هیچ توفیقی در توسعه تولید نداشته‌اند و محلی برای واردات بی‌رویه و قاچاق شده است.»

البته یکی از مشکلات دبیران و روسای مناطق آزاد ایستادگی در مقابل درخواست‌‌های غیرقانونی همین نمایندگان بوده است.

احسان خاندوزی زمانی که هنوز نماینده مجلس بود در‌ حاشیه طرح اصلاح قانون مناطق آزاد گفته بود: «نباید منطقه‌ای به عنوان مناطق آزاد صرفا با فشار نماینده یا اقناع فرماندار و دستگاه دولتی اضافه شود و باید شفافیت در مناطق آزاد وجود داشته و افزایش یابد.» ولی در حکمی که ایشان در مقام وزیر اقتصاد برای سعید محمد صادر کرده بدون اشاره مستقیم به وجود فساد و رانت‌‌‌‌خواری در این مناطق صرفا با اشاره کوتاهی به عزل و نصب مدیران شایسته برای مناطق و شفافیت عملکرد مالی برای سازمان مناطق، از این موضوع گذر کرده.

شایعه مخالفت با سعید محمد در دولت

بعد از انتخاب سعید محمد به دبیری شورای مناطق آزاد که با استقبال هواداران او درفضای مجازی همراه شد، برخی از هواداران و فعالان رسانه‌‌‌ای پیرو اخباری که زمان انتخابات و بعد از اعلام نتایج انتخابات مبنی بر اظهار مخالفت نزدیکان قالیباف با پست گرفتن سعید محمد در دولت و شهرداری شایع شده بود؛ باز هم اشارات و کدهایی را در این مورد در توئیتر منتشر کردند که نشان از مخالفت‌‌ها و موانعی از داخل دولت و مجلس در به‌کارگیری ایشان داشت. برای نمونه سیدمحمد حسین طباطبایی، روزنامه‌نگار در توئیتر نوشت:هرچند معتقدم سعید محمد لیاقتش بیش از مناطق آزاد بود، اما مناطق آزاد هم جایگاه ویژه‌‌‌ای دارد و امیدوارم همان طور که ایشان جلوی فساد نزدیکان قالیباف ایستاد جلوی این مافیای بزرگ در مناطق آزاد نیز ایستادگی کند.

یا اکانت دیگری منصوب به هواداران سعید محمد از مخالفت محمد مخبر معاون اول ابراهیم رئیسی با انتصاب سعید محمد در این جایگاه در توئیت نوشت: «آقای مخبر به چه علتی از ریاست ستاد اجرایی فرمان حضرت امام استعفا نمی‌دهند؟ و چرا اصرار دارند رضا رحمانی یکی از وزرای‌‌‌‌ بی‌کفایت روحانی را به‌جای دکتر سعید محمد دبیر شورای عالی مناطق آزاد کنند؟ همه این حرکت‌‌ها خلاف شرع و مخالفت با خواست مردم و رهبری نیست؟»

با این اوصاف به نظر‌‌ می‌رسد سعید محمد کار سختی در سمت جدید خود دارد. این‌طور که پیداست انتخاب او به عنوان یک نظامی که سابقه پر رنگی در فعالیت‌‌های عمرانی دارد، بیش از آنکه متوجه نگاه تولید محور داشته باشد، ناظر بر روحیه فسادستیزی و عدالت‌محوری ایشان است که البته این مهم در آینده قابل قضاوت خواهد بود.