به گزارش سایت روزنو ، ایران و طالبان سابقه دشمنی طولانی مدتی با یکدیگر دارند. با این وجود، نفرت متقابل آنان از امریکا زخم های شان را التیام می بخشد.

به نظر نمی رسد علیرغم رقابت میان شیعه و سنی تهران از بازگشت گروه شبه نظامی سنی طالبان به قدرت در افغانستان ناراحت باشد. ایران هم مرز با افغانستان است و مهاجران غیر قانونی افغان از مرز افغانستان وارد ایران می شوند.

ایران اما در حال حاضر به دنبال تبدیل یک بحران فرامرزی به فرصتی برای بازسازی افغانستان پس از جنگ و بحران است و این کار را با توافق نامه های متعدد تجاری، امنیتی، انرژی و حمل و نقل انجام خواهد داد.

تجارت دوجانبه ایران و افغانستان سالانه به ارزش 2 میلیارد دلار است و ایران را به بزرگترین شریک تجاری افغانستان تبدیل کرده است.

براساس داده های بانک جهانی ایران در سال 2019 میلادی برترین شریک تجاری افغانستان بود و بیش از 40 درصد نفت مورد نیاز افغانستان از مرز ایران عبور کرده است.

روابط دو کشورعمیق تر است چرا که بسیاری از شخصیت های بانفوذ افغانستان در ایران تحصیل کرده اند. سالانه نزدیک به یک میلیون افغان در شهرهای مقدس مشهد و قم در ایران به زیارت اماکن مقدس می روند. با این وجود، روابط میان ایران و افغانستان به همان اندازه متناقض است.

ایران و طالبان در سال 1998 میلادی پس از کشته شدن دیپلمات های ایرانی توسط طالبان در مزار شریف تا آستانه بروز جنگ با یکدیگر پیش رفتند. جنگ تنها زمانی در نگرفت که طالبان تحت فشار سازمان ملل متحد اجساد دیپلمات های جانباخته را به ایران بازگرداند و 50 ایرانی به گروگان گرفته شده را آزاد کرد.

ایران پس از حملات یازدهم سپتامبر در امریکا با امریکایی ها هماهنگ شد تا رژیم طالبان در افغانستان ساقط شود. همکاری امریکا و ایران برای سرنگونی طالبان یکی از موارد نادر تعامل تهران و واشنگتن پس از سال ها قطع روابط دیپلماتیک میان دو کشور بود.

کمک های دیپلماتیک ایران به امریکا در جریان مذاکرات نه روزه تحت حمایت سازمان ملل متحد در آلمان که با امضای توافق نامه در مورد تشکیل دولت موقت در کابل به پایان رسید برای جهان موضوعی مهم و چشمگیر بود. با این وجود، این تلاش های دیپلماتیک زمانی متوقف شد که "جورج دابلیو بوش" رئیس جمهوری وقت امریکا در سخنرانی خود در سال 2002 میلادی ایران را در کنار کره شمالی و عراق در محور شرارت قرار داد.

مقام های ایرانی این اقدام را اعلان جنگی از سوی امریکا علیه خود قلمداد کردند. زمانی که بوش در سال 2003 میلادی به عراق حمله کرد ایران نگران بود که اقدام مشابهی برای تغییر نظام سیاسی در تهران از سوی امریکا صورت گیرد.

از آن زمان به این سو، رویکرد ضد امریکایی در ایران تقویت شد و تهران در مورد نحوه تعامل اش با طالبان تجدیدنظر کرد. در طول سالیان گذشته بیزاری طالبان از شیعیان هزاره فروکش نکرده است.

با این وجود، به نظر می رسد ایران ماموریت ایدئولوژیک مهم تری را برای خود در نظر گرفته است: همکاری با گروه های ضد امریکایی از جمله طالبان. ایران و طالبان هر دو امریکا را دشمن قسم خورده خود می دانند.

از نظر تهران، خروج آشفته امریکا از افغانستان تحقق رویای آن کشور است و می تواند مسیر تقویت جبهه ضد امریکایی در منطقه را هموار سازد.

کارشناسان می گویند در این راستا، ایران و طالبان از سیاست "دشمن دشمن من دوست من است" پیروی می کنند.

رویکرد ضد امریکایی ایران و طالبان صرفا مربوط به ایدئولوژی نیست بلکه بازتاب نگرانی ها و نیازهای آنان است. این اولویتی استراتژیک برای آنان است.

هر چه امریکا در زمینه برنامه هسته ای بر ایران بیش تر فشار اعمال کند احتمال بیشتری وجود دارد که ایران با بازیگران دولتی وغیر دولتی ضد امریکایی بدون توجه به ایدئولوژی و سوابق حقوق بشری آنان همکاری کند.

تلاش طیف هایی در ایران به خصوص از طریق صداوسیما برای تحریف و تغییر تاریخ و سفید ساختن سابقه خشونت طالبان علیه اقلیت ها، زنان و دیپلمات های ایرانی می تواند زمینه را برای برسمیت شناختن حکومت تحت رهبری طالبان در کابل فراهم سازد.

صداوسیما تا جایی پیش رفته که در مستندی مدعی شده افراد حمله کننده به دیپلمات های ایرانی در مزار شریف طالبان واقعی نبودند بلکه افرادی بوده اند که در نقش طالبان ظاهر شده بودند".

"اسفندیار میر" کارشناس مسائل جنوب آسیا در مرکز امنیت و همکاری بین المللی دانشگاه استنفورد به "آسیا تایمز" می گوید:"موضوع پیچیده ای است. به نظر می رسد ایران از قدرت های بزرگی چون چین و روسیه خط می گیرد.

با توجه به نگرانی درباره امنیت جمعیت هزاره در افغانستان، ایران منتظر وضوح بیش تری در مورد رویکرد طالبان در قبال اقلیت های مذهبی خواهد ماند.

در این میان، دولت ایران به محافظت از خود ادامه داده به طالبان نزدیک می شود اما گزینه های دیگر را نیز برای خود حفظ خواهد کرد". برخی از کارشناسان معتقدند در حال حاضر که ایران توسط بسیاری از کشورهای غربی منزوی شده چندان برایش مهم نخواهد بود که با گروهی چون طالبان که برچسب تروریستی خورده تعامل داشته باشد.

"اشوک سواین" استاد پژوهش های صلح و منازعات در دانشگاه اوپسالا معتقد است طالبان دیگر مانند دهه 90 میلادی در سطح بین المللی منزوی نیست بلکه حمایت چین و روسیه را با خود به همراه دارد.

او می افزاید:"طالبان علاوه بر حمایت پاکستان از حمایت کشورهای حوزه خلیج فارس و حتی ترکیه نیز برخوردار است.

بنابراین، حمایت ایران از طالبان در افغانستان برخلاف حمایت پاکستان از آن گروه در دهه 90 میلادی مورد انتقاد گسترده بین المللی قرار نخواهد گرفت".

"عمر کریم" تحلیلگر سیاسی می گوید:"اگرچه طالبان و نظام سیاسی ایران از نظر فرقه ای متفاوت از یکدیگر هستند و دارای اختلاف نظر بوده اند با این وجود، از نظر الهیاتی در مورد یک دولت اسلامی نظرات مشابهی دارند و از لحاظ نظری ایران مایل است طالبان بتواند یک حکومت اسلامی فراگیر را در افغانستان تشکیل دهد".