به گزارش سایت روزنو ، نشریه "نشنال اینترست" در مقاله ای تحلیلی با اشاره به این که تصرف قدرت در افغانستان توسط طالبان به نظر می رسد باعث نگرانی مقام های ایرانی نشده اشاره می کند که واقعیت آن است که در بلند مدت طالبان تهدیدی امنیتی برای آن کشور خواهد بود.

این نشریه می نویسد:"تفسیر ایران و طالبان از اسلام متفاوت است. طالبان عقاید سلفی افراطی دارد و شیعیان را عناصر نامطلوب می داند و ایران نیز اصلی ترین نیرویی است که نماینده مسلمانان شیعه در جهان اسلام است.

شاید همین تفاوت فاحش بود که منجر به حمله طالبان به کنسولگری ایران در مزار شریف در 8 آگوست 1998 میلادی و جانباختن هشت دیپلمات ایرانی شد. این جنایت شوکی برای جامعه ایران بود و آن کشور را تا آستانه جنگ با طالبان کشاند. "حسین موسویان" مذاکره کننده ارشد سابق ایران می گوید:"در لحظه آخر این مقام عالی رهبری بودند که تصمیم شورای عالی امنیت ملی ایران برای حمله به افغانستان را رد کردند در چنین شرایطی ایران قطعا از حمله نظامی امریکا علیه افغانستان و حذف طالبان به عنوان چالشی برای امنیت ملی خود استقبال می کرد.

با این وجود، طالبان و ایران علیرغم اختلاف نظر در مورد بسیاری از مسائل در یک موضوع با یکدیگر توافق نظر داشتند: خصومت با امریکا. علاوه بر آن، دکترین امنیت ملی ایران خروج امریکا از منطقه است و از این رو ایران با قدرت گیری طالبان مخالفتی نکرده است.

با این وجود، مقام های ایرانی به روشنی اعلام نکرده اند که آیا از موضع ضد غربی طالبان استقبال می کنند یا خیر. ایران اصولا دولت اشرف غنی را دولتی دست نشانده امریکایی ها می دانست اما معمولا از عبدالله عبدالله که اصالتا تاجیک – پشتون است و در گذشته رقب سیاسی غنی و حامد کرزی رئیس جمهوری سابق افغانستان بود حمایت کرده بود.

با این وجود، نفوذ و کنترل بالای پشتون ها بر سیاست افغانستان عبدالله را به حاشیه راند. هم چنین، پس از ترور ژنرال سلیمانی گفته شد که نیروی هوایی امریکا در شرق افغانستان کار سوخت گیری هواپیماهایش را انجام می دهد.

این در حالی بود که غنی بر بیطرفی دولت افغانستان در مورد نزاع ایران و امریکا تاکید کرده بود. اکنون که نیروهای خارجی پس از قدرت گیری طالبان در افغانستان در حال خروج از آن کشور هستند این موضوع خبر خوبی برای ایران است اما آیا این بدان معناست که ایران در قدرت گیری طالبان نقش داشته است؟

شواهدی وجود دارند که نشان می دهند مقام های طالبان در سالیان اخیر به ایران سفر کرده و در گفتگو با مقام های ایران به تفاهم مشترکی دست یافته اند. هم چنین "اسماعیل قاانی" فرمانده فعلی نیروی قدس سپاه تخصص زیادی در امور افغانستان دارد و در تابستان 2018 میلادی به بامیان افغانستان سفر کرده بود و با والی آن ولایت دیدار کرد.

نقش قاانی در افغانستان زمانی آشکار می شود که به این موضوع توجه شود که نیروی قدس تیپ فاطمیون گروهی متشکل از 20 هزار جنگجوی شیعه افغان را برای مبارزه با داعش در سوریه سازماندهی کرده است. در لبنان و عراق رابطه ایران با نیروهای نیابتی خود براساس فداکار و اطاعت بوده اما در مورد افغانستان ایران رابطه ای برابر با طالبان دارد و هیچ تضمینی وجود ندارد که هر دو طرف در صورت خروج امریکایی ها از افغانستان به همکاری شان با یکدیگر ادامه دهند.

علاوه بر آن، ایران می تواند در غیاب امریکایی ها در افغانستان از تیپ فاطمیون به عنوان ابزاری موثر برای اجرای برنامه ها در دوره تغییر در آن کشور استفاده کند. در همین حال، غنی فردی وابسته به امریکا بود و ادامه زمامداری اش به نفع ایران نبود. اکنون رسانه های دولتی ایران تلاش می کنند تا تصویری سفید را از طالبان ارائه دهند.

هم چنین، با قدرت گیری طالبان دولت ایران می تواند با هشدار دادن به ایرانیان بگوید امنیت بر آزادی ارجحیت دارد و در غیر این صورت ایران تبدیل به افغانستان خواهد شد. آنان این استدلال را مطرح می کنند که اگرچه وضعیت اقتصادی خوب نیست و آزادی ها محدود است اما دست کم ایران در منطقه ای پرآشوب از امنیت برخوردار است.

هم چنین، علیرغم اصرار طالبان بر پذیرش عملگرایی آن گروه هنوز می تواند به دلیل دیدگاه سلفی و نزدیکی به عربستان سعودی برای ایران دردسرساز باشد. ریاض اکنون می تواند به قدرت گیری طالبان به مثابه نزدیک شدن به مرز ایران نگاه کند و افغانستان می تواند به میدان نبرد تهران و ریاض برای حل اختلافات تبدیل شود و سعودی ها می توانند بر روندهای سیاسی و امنیتی ایران از طریق مرز مشترک آن کشور با افغانستان تاثیرگذار باشد.

نباید درباره نقش ایران در تحولات اخیر افغانستان که به دلیل خروج امریکایی ها رخ داده مبالغه کرد. ایران از طریق تعامل با طالبان تصور می کند این سیاست نتایج مطلوبی برای آن کشور خواهد داشت اما زمان مشخص خواهد کرد که آیا افغانستان در آینده نزدیک تبدیل به یک چالش بزرگ امنیتی برای ایران خواهد شد یا خیر".

روزنامه "وال استریت ژورنال" نیز در گزارشی تحلیلی به فرصت ها و پیامدهای احتمالی قدرت گیری طالبان برای ایران پرداخته است. این روزنامه می نویسد:"شکاف عمیق مذهبی ایران و گروه شورشی طالبان را از یکدیگر جدا می کند اما تهران به دنبال یافتن راهی برای دفاع از منافع اقتصادی خود است. ایران دو هدف را در مورد افغانستان دنبال می کند.

اطمینان از استمرار روابط امنیتی و اقتصادی میان دو کشور که شرکای تجاری مهمی برای یکدیگر هستند و دوم جلوگیری از سیل پناهجویان افغان به درون مرز ایران. این چالش در شرایطی ایجاد می شود که سایر قدرت ها از جمله چین، پاکستان و روسیه نیز می توانند در موقعیت مناسبی برای گسترش نفوذ خود در افغانستان با خروج امریکایی ها قرار گیرند.

اما پرسش بزرگ آن است که آیا طالبان به گروه های تروریستی سنی افراطی اجازه می دهند در افغانستان رشد کنند یا خیر؟ اگر طالبان این اجازه را صادر کند تهدیدی جدی برای ایران و شیعیان خواهد بود. پیش از حمله امریکا علیه افغانستان در سال 2001 میلادی، حکومت طالبان و ایران دشمنان یکدیگر بودند.

ایران در سرنگونی طالبان با امریکا همکاری کرد و دو کشور اطلاعات مربوط به مکان های طالبان و القاعده را با یکدیگر در میان گذاشتند. تهران معتقد است نشانه های امیدوارکننده از رفتار مداراجویانه تر طالبان در مزار شریف نسبت به شیعیان دیده شده و طالبان اجازه برگزاری مراسم عزاداری عاشورا را به شیعیان دادند.

با این وجود، طالبان مجسمه "عبدالعلی مزاری" رهبر اقلیت هزاره که در سال 1995 میلادی فوت کرد را تخریب کرده اند. این تهدیدی از سوی طالبان علیه هزاره ها است. ایران به دلیل همسایگی با افغانستان خواستار راه حل سیاسی برای حل بحران در آن کشور است. ایران نمی خواهد طالبان به تنهایی بر افغانستان حکومت کند.

مقام های ایران از امریکا خواسته بودند نیروهای امریکایی ها مسئولانه تر عقب نشینی کنند. ایران از بروز تحولات مشابه دهه 90 میلادی نگران است. ایران نگران چگونگی توسعه افغانستان است و نسبت به سقوط اقتصادی آن کشور نگران است چرا که باعث ورود موج مهاجران افغان به ایران خواهد شد.

هم چنین، ایران بزرگترین شریک تجاری افغانستان است و سالانه حدود دو میلیارد دلار تجارت دوجانبه با آن کشور دارد که تقریبا یک سوم کل حجم تجارت افغانستان را تشکیل می دهد. هم چنین، ایران و طالبان سابقه درگیری با یکدیگر بر سر بحران آب و جریان آب رودخانه هلمند را نیز از سال 1998 تا 2001 میلادی داشته اند زمانی که طالبان جریان این رودخانه به سوی ایران را قطع کرد و ممکن است آن بحران بار دیگر تکرار شود".