روز نو :اصلاح‌طلبان در یک موقعیت دشوار به سر می‌برند. این جریان سیاسی هم از سوی مردم طرد شده است و هم از سوی حاکمیت. بسیاری از چهره‌های شاخص این جریان معتقد هستند که این جریان سیاسی باید تغییرات اساسی را دنبال کند تا به این ترتیب بتواند سرمایه اجتماعی خود را بازسازی کند. این ایده از قبل از انتخابات خرداد 1400 مطرح بود، اما به دلیل گرم شدن فضای سیاسی انتخابات و تمرکز بر رقابت انتخاباتی به حاشیه رانده شد. حالا با گذر از روزهای ملتهب انتخابات دوباره این بحث داغ شده است. اما سوال این است که آیا ‌اصلاح‌طلبان می‌توانند در فضای دولت جدید فعالیت کنند و به بازسازی سرمایه اجتماعی خود بپردازند؟ بر اساس تجربیات گذشته این سوال مطرح شده است. چرا که در دولت‌های محمود احمدی‌نژاد بخصوص در دولت دوم او فضای مناسبی برای فعالیت سیاسی وجود نداشت و حالا با توجه به حضور چهره‌های احمدی‌نژادی در کابینه رئیسی این بیم وجود دارد که فضا مانند آن سال‌ها بار دیگر برای فعالیت سیاسی مسدود شود و اصلاح‌طلبان نتوانند با فعالیت مناسب به عرصه بازگردند.

درباره این که آیا ‌اصلاح‌طلبان می‌توانند به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه دهند یا نه، اما و اگرهای زیادی وجود دارد. غلامحسین کرباسچی از اعضای ارشد حزب کارگزاران سازندگی در مواجهه با این پرسش که آیا احتمال دارد جریان اصلاحات با دولت سیزدهم و وزرای پیشنهادی وارد فاز تعامل شود؟ به خبرآنلاین توضیح داده: «شرایط کنونی در کشور به گونه‌ای رقم خورده که هیچ فردی به خود اجازه کارشکنی در راه دولت جدید نمی‌دهد. از همین جهت ‌اصلاح‌طلبان نیز این آمادگی را دارند تا در مسیر حل مشکلات کنونی قدم بردارند. به نظر نمی‌رسد کابینه پیشنهادی آقای رئیسی به مجلس، به خصوص افرادی که در دولت محمود احمدی‌نژاد حضور داشتند؛ زمینه تعامل با ‌اصلاح‌طلبان را ایجاد کنند. زیرا این افراد تنها با مجموعه‌های نزدیک به تفکر خود کار می‌کنند.»

به نظر می‌رسد که بخشی از ‌اصلاح‌طلبان به این باور رسیده‌‌اند که در دولت جدید فضا مناسب فعالیت‌های سیاسی نیست یا حداقل می‌توان گفت که مانند سال‌های دولت روحانی فضا برای آنان مناسب نیست و آنان‌‌ نمی‌توانند از در تعامل با دولت وارد شوند. هرچند که آنان اراده‌‌‌ای برای این کار داشته باشند، هم واقعیت این است که دولت احتمالا روی خوشی به آنان نشان ندهد. هرچند که رئیسی روزهای ابتدایی کار خود را با یک نظرسنجی تلفنی از برخی از فعالان سیاسی ‌اصلاح‌طلب شروع کرد.

با این حال نظرات مختلفی درباره فعالیت سیاسی احزاب در این دوره وجود دارد. هدایت آقایی از فعالان سیاسی در گفت وگو با برنا در این باره معتقد است: «در جامعه ما اگرچه احزاب در قانون اساسی به رسمیت شناخته شده‌‌اند ولی جریاناتی که در قدرت هستند اساسا مخالف تشکل‌ها هستند و این ‌‌‌مسئله در کشور ما به یک ارزش تبدیل شده است و کسی که در یک جبهه سیاسی نباشد، این شرایط را یک افتخار می‌داند در حالی که این شانه خالی کردن از مسئولیت است. پس دولت در سایه با روح وضعیت فعلی کشور همخوانی ندارد و بیشتر یک مشغولیت داخلی است تا کاری که بتواند تاثیر خود را بگذارد. ما زیاد دیده‌ایم که تشکیل کابینه یک رئیس جمهور خارج از کسانی است که او را حمایت می‌کردند و از این رو پاسخگویی حزب به مردم وجود ندارد.»
او گفت: «ما توقعی نداریم که آقای رئیسی بتواند معجزه‌‌‌ای انجام بدهد یا پاسخگوی بخشی از خواسته‌های ‌اصلاح‌طلبان از یک رئیس جمهور باشد. ایشان تحت تاثیر جریان‌های داخلی اصول‌گرایان قرار دارد و‌‌ نمی‌توان‌ توقع زیادی از ایشان داشت. آقای رئیسی به اجرای حتی بخش ظاهری قانون اساسی کمک کند و قانون ماده ده احزاب را فعال نگه دارد. حداقل احزاب را درون جبهه خودشان به رسمیت بشناسد و در درون جبهه اصول‌گرا احزاب را تقویت کند و این به تقویت احزاب در جبهه ‌اصلاح‌طلبی نیز می‌انجامد.»

در این شرایط اما و اگرهای زیادی برای فعالیت و آینده سیاسی ‌اصلاح‌طلبان به وجود آمده است که تا الان بسیاری از تشکل‌های ‌اصلاح‌طلب درباره آن سکوت کرده‌‌اند. محمدرضا خباز در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان در پایان درباره برنامه اصلاح‌طلبان برای آینده سیاسی خود گفت: «بنده از تصمیمات جزئی ‌اصلاح‌طلبان خبری ندارم، اما از نظر علوم سیاسی و کسی که علوم سیاسی خوانده ‌اصلاح‌طلبان نباید تماشاچی باشند و انزوا را سر لوحه کار خود قرار دهند. اصلاح‌طلبان اگر پوست‌‌اندازی کنند و برنامه‌های اجرایی و عملیاتی ارائه دهند می‌توانند دوباره خود را مورد قبول مردم واقع کنند.»

از زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری تاکنون احزاب ‌اصلاح‌طلب به حاشیه رفته‌‌اند. اکثر آنان در روزهای منتهی به انتخابات فعال شده بودند، ولی حالا سکوت اختیار کرده‌‌اند. هرچند که این شیوه فعالیت مختص به شب انتخابات در سال‌های گذشته بارها تکرار شده است، اما این بار با توجه به پیروزی رئیسی به نظر می‌رسد که این سکوت احزاب ‌اصلاح‌طلب ادامه‌دار خواهد بود، بخصوص آن که مردم نیز خیلی اقبالی نسبت به آنان ندارند. این موضوع در ماه‌های منتهی به انتخابات هم ثابت شد چرا که برنامه‌های آنان به طور کلی در فضای عمومی مورد توجه مردم قرار نگرفت.