حاشیههای سامانه یاران رئیسی
روز نو :ابراهیم رئیسی در اولین نشست پرسش و پاسخ با رسانهها، از راهاندازی یک سایت برای معرفی وزرا و معاونین و مدیران شایسته از طرف مردم و نخبگان، برای حضور درکابینهاش خبر داد. این سامانه چه بود و ماحصلش چه شد؟
این سامانه یازدهم تیر ماه با عنوان یاران رئیسی راهاندازی شد. در صفحه اصلی این سایت آمده است:«با حمد و ثنای الهی و ضمن تشکر و قدردانی مجدد از یکایک ملت بزرگ ایران جهت خلق حماسه باشکوه انتخابات ریاست جمهوری و حسن اعتماد به این بنده خدا و خادم مردم، آنگونه که قبلا نیز بیان کردم اعضای دولت و همکاران بنده بر مبنای شایستهسالاری و براساس شاخصهایی نظیر «کارآمدی»، « فسادستیزی»، « روحیه انقلابی» و «مردمی بودن» انتخاب خواهند شد. ازآنجا که عمیقا بر این باورم «هرجا زمینه مشارکت مردم در تصمیم سازیها و تصمیم گیریها فراهم شود نرخ موفقیت بالاتر میرود»، و همانگونه که وعده داده بودم سامانهای جهت مشارکت مردم در معرفی اعضای دولت آماده شده است. از همه نخبگان، فرهیختگان، گروهها، احزاب، تشکلها و آحاد مردم تقاضا دارم چنانچه فردی با شاخصهای فوقالذکر و در تراز دولت مردمی میشناسند نسبت به معرفی وی در سامانه اقدام نمایند. امیدوارم به لطف و مدد خداوند متعال و پشتوانه مردم تمام ظرفیتهای دولت را برای ایجاد نهضت بزرگ خدمت به ایرانیان عزیز به کار بندم.» در مورد سازوکار این سامانه هم در خود سایت آمده که مراجعان ابتدا ثبت نام و اطلاعات اولیه خود را وارد میکنند و سپس وارد بخشی با عنوان «پیشنهاد جهت معرفی مدیر» میشوند و در آنجا اطلاعات افراد مورد نظر خود را وارد میکنند، بعد از آن به منظور دعوت از مدیر معرفی شده، پیامکی برای ورود به سامانه و تکمیل اطلاعات فردی، به ایشان ارسال میشود. ضمناً کسانی که خود را شایسته حضور در سمتهای اجرایی و مدیریتی میدانند هم میتوانند به صورت مستقیم، در بخش «تکمیل اطلاعات و رزومه فردی» نسبت به تکمیل فرمها و اطلاعات مربوطه اقدام کنند. البته اگر الان به این سامانه مراجعه کنید هیچ کدام از این کارها را نمیتوانید انجام دهید چون با پیغام پایان یافتن مهلت پیشنهاد و معرفی وزرا و معاونین مواجه میشوید. 21 تیرماه بود که خبرگزاری صدا و سیما گزارشی از نتایج مشارکت مردم در این سامانه ارائه داد. طبق این گزارش مشارکت خوبی از طرف نخبگان و سایر اقشار در ارائه پیشنهاد انجام شده بود. طبق آماری که این خبرگزاری منتشر کرد، ۳۶درصد از معرفی کنندگان که از این سامانه برای ارائه پیشنهادها خود استفاده کردهاند، دارای مدرک دکتری بودند. ۳۴۰ نفر از معرفی کنندگان، وزیر، معاون وزیر یا معادل آن بوده و ۱۱۳۵ نفر هم از اعضای هیات علمی دانشگاهها بودند. ۴۲۵۱نفر از معرفی کنندگان از معلمان و 925 نفر هم از صنعتگران بودند. ضمناً استانهای تهران، خوزستان، فارس و خراسان رضوی بیشترین مشارکت در معرفی را داشتند. در ادامه گزارش آمده: «تاکنون ۲۲۵۰ نفر از معرفیشدگان و به تعبیری گزینههای پیشنهادی به سامانه معرفی مدیران را اعضای هیات علمی دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی و نیز ۲۳۰ نفر را وزرای سابق، معاونان پیشین ریاست جمهوری و معادل آن تشکیل میدهند. در این میان ۷۸۰ نفر نیز با سابقه معاونت وزیر و معادل آن به سامانه معرفی مدیران معرفی شدهاند. بیش از ۵۵ درصد از معرفیشدگان نیز دارای مدرک دکترای تخصصی بوده و بیش از ۳۶ درصد آنها نیز در بازه سنی بین ۴۰ تا ۵۰ سال قرار دارند. 2526نفر در این میان توسط گروههای تخصصی مثل تشکلها و انجمنهای علمی معرفی شدهاند. دو عدد قابل توجه دیگر هم درباره سن و سابقه کار و تجربه گزینههای پیشنهادی وجود دارد: جوانترین مدیران پیشنهادی مربوط به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده و بالاترین سطح سابقه مدیران پیشنهادی نیز مربوط به وزارت امور خارجه میباشد.»
قرار است کارگروهی که در این زمینه فعال است، در هر پست لیست چند برابر ظرفیت را به همراه برنامههایشان و نتایج ارزیابیهای تخصصی، به ابراهیم رئیسی عرضه کنند تا در نهایت با انتخاب ایشان، برای کسب رأی اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی شوند.
معیارها، ابهامات و چالشهای این طرح
چنان که در سایت آمده و همانطور که ابراهیم رئیسی گفت معرفی و پیشنهادات باید بر اساس شاخصهایی که اعلام شده باشد. این شاخصها خود یکی از ابهامات ماجراست؛ چرا که معیارهای نام برده، از جانب افراد تفسیر میشود و از کجا معلوم فردی که از نظر من و شما کارآمد است از نظر آقای رئیسی کارآمد باشد یا شاید کارآمد باشد، اما به قول آقایان «انقلابی» نباشد. آن هم در شرایطی که در میان مسئولان با سابقه نظام هم برخی دیگری را به انقلابی نبودن متهم میکنند. به عنوان شاهد مثال میتوان به حرفهای علی لاریجانی در همین زمینه، در زمان انتخابات اشاره کرد. ایشان با تأکید بر اینکه دوگانه انقلابی- غیرانقلابی تقسیمبندی معوجی است، گفته بود:«یک عدهای حالا آمدهاند قبای انقلابی برای خودشان درست کردهاند و بقیه را خارج از انقلاب میدانند؛ چه ویژگیای شما دارید که میگویید بقیه انقلابی نیستند؟ این از اساس به ضرر انقلاب است.»
معرفی سامانه تلاشی بود از جانب ابراهیم رئیسی برای اینکه ثابت کند کابینهاش مردمی است و نه سفارشی، ولی پر واضح هست که به مذاق عدهای خوش نیامده.
نقوی حسینی نماینده سابق مجلس و مبدع شعار هر خانه یک ستاد در جهت حمایت از ابراهیم رئیسی در انتخابات 1400، چندی پیش در مورد این سامانه گفت: «هدف از ايجاد اين سامانه معرفي مديران شناخته شده نيست. انگيزه از راهاندازي پايگاه، معرفي و شناسايي افراد توانمندي است كه به دلايل مختلف علاقهاي براي نشان دادن خود ندارند. بنابراين طبيعي است كه بعضي اشخاص از اقدام آقاي رئيسي نگران شوند چراكه رقبا در عرصه مديريت زياد خواهد شد. البته چنين مسالهاي به اين معنا نيست كه رئيسجمهوري منتخب به ستادهاي خود بيتوجه باشد؛ قطعا در بين نيروهاي ستادي افراد انقلابي، توانمند و مدير نيز وجود داشته است.»
اما این تمام ماجرا نیست. طبق سازوکاری که در همین سایت درباره معرفی افراد نوشته شده، اینطور برداشت میشود اگر یک نام توسط افراد زیادی پیشنهاد شده باشد پس قاعدتاً باید شانس بالایی در انتخاب شدن توسط رئیس جمهور یا کارگروه تعیین شده داشته باشد. ابوالفضل فخرالاسلام سخنگوی شورای وحدت استان مرکزی در گفتوگو با خبرگزاری فارس از حاشیهسازی سامانه معرفی مدیران ابراهیم رئیسی خبر داد و مدعی شد عدهای با دادن پول شماره ملی افراد را میخرند تا آنها را در سامانه تهیه شده به عنوان مدیر لایق معرفی کنند و پست دریافت کنند. او با بیان اینکه با این تمهیدات موجود در سامانه اکثر مدیران ناکارآمد و فشل و مغضوب مردم، دوباره برای گرفتن پستها به صف شدهاند مدعی شد:«حتی شنیدهها حاکی از آن است که برخی از آنها با صرف و پرداخت پولهایی به افراد و گرفتن شماره تلفن و کارت ملی نسبت به معرفی خودشان برای کسب منصب اقدام میکنند.»
در کارآمد بودن این سامانه تردید وجود دارد و عدهای آن را امری نمایشی و بیشتر پوپولیستی میدانند، اما به هرحال چند هفته دیگر کابینه ابراهیم رئیسی معرفی میشود، ولی نمیدانیم که با مردم در میان گذاشته میشود که چه تعداد از اعضای کابینه آینده به پیشنهاد مردم و نخبگان بوده یا نه.