افزایش پناه‌جویان ایرانی

روز نو :انسان‌ها در تلاش هستند که موانع رسیدن به خواسته‌های خود را کنار بزنند. در این مسیر از ابزارهای زیادی استفاده می‌کنند که مهاجرت یکی از آن‌ها است. در واقع مهاجرت جست‌وجویی برای افزایش کیفیت زندگی است. گاهی یک مسیر برای رسیدن به آرزویی است که در محل فعلی زندگی یک فرد دسترسی به آن دشوار است. در این میان برخی کشورها هستند که مهاجرپذیرند. آن‌ها شهروندان سایر کشورها را برای تامین نیروی انسانی خود به‌عنوان مهاجر پذیرش می‌کنند. از همین روی بسیاری از متخصصان و افراد دارای توانمندی‌های علمی، هنری، موسیقیایی که در کشور خودشان امکان پیشرفت و حتی فعالیت ندارند عازم کشورهای مهاجرپذیر می‌شوند.

این گروه از افراد اصطلاحاً نخبه هستند. حتماً جمله فرار مغزها را بارها شنیده‌ایم. وضعیتی که درباره کشوری مانند ایران بارها تکرار می‌شود. مثلاً تعداد زیادی از رتبه‌های برتر کنکور در سال‌های گذشته یا فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های مطرح ایران در فرصتی مناسب به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند. مقصد می‌تواند ایالات متحده، کشورهای اروپایی، آسیای شرقی و در برخی موارد همین همسایگان ایران باشد. به‌هرصورت این گروه افراد با تخصص و توانایی خود به‌شکل قانونی با درخواست‌های مکرر و برنامه‌ریزی‌های انجام شده سعی می‌کنند سفره زندگی خود را جایی دیگر پهن کنند. با این وجود از سال‌های گذشته مسئله‌ای که دارد پدیدار می‌شود این است که تمایل به مهاجرت از سطح نخبگی عبور کرده و حالا این خواسته به لایه‌های دیگر جامعه نفوذ پیدا کرده است. اما از آن‌جایی کشورهای مقصد جز در مواردی برای تامین نیروی کار با تقاضای مهاجرت قانونی این گروه از افراد موافقت نمی‌کنند شاهد افزایش مهاجرت غیرقانونی هستیم. چیزی‌که از آن به‌عنوان پناه‌جو یاد می‌شود. مسئله‌ای که در سال‌های اخیر به‌ویژه با افزایش شیوع کرونا و مشکلات اقتصادی در ایران بیشتر شده و حالا دارد چهره عریان‌تری به‌خود می‌گیرد. دراین‌باره بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت ایران که زیر مجموعه دانشگاه شریف است، به همشهری‌آنلاین توضیح داده «در دوران کرونا، مهاجرت‌های کاری و تحصیلی ایرانیان کمتر شده، اما در عوض مهاجرت از نوع پناهجویی افزایش یافته است. مهاجرت‌هایی که به قصد پناهجویی انجام می‌شود، عمدتا از جنس غیررسمی و غیرقانونی انجام می‌شود و مقصد بیشتر افراد در این نوع مهاجرت اروپا از مسیر ترکیه است.»

به گفته وی «درحالی‌که در کشور میان میل به مهاجرت و تصمیم به مهاجرت در میان اقشار مختلف اجتماعی همچنان فاصله وجود دارد، اما پیمایش‌های اخیر رصدخانه مهاجرت حاکی از آن است که میل به مهاجرت در کشور به‌خصوص در ۲سال اخیر به‌شکل نگران‌کننده‌ای در حال افزایش است و تراز شاخص تصمیم به مهاجرت با سرعت در حال نزدیک شدن به میل به مهاجرت است و این خبر خوشایندی برای دولت آینده نیست. نزدیک شدن این دو شاخص به‌معنای کاهش امید و مشارکت اقتصادی و اجتماعی در داخل و احتمالاً امید به شرایط بهتر زندگی در خارج است. درحالی‌که به دلایل مختلف اقتصادی و اجتماعی شرایط داخل کشور جذابیت خود را برای حفظ و نگهداشت جوانان از دست می‌دهد و همزمان در برابر آن کشورهای همسایه و منطقه و جهان در حال ارائه مشوق‌های مختلف تحصیلی، کاری و سرمایه‌گذاری، ورزشی و هنری بسیار جذاب برای جذب سرمایه‌های انسانی و مالی هستند، باید پرسید که آیا سیاست و برنامه مشخصی برای کاهش نیروهای دافعه و افزایش نیروهای جاذبه داخلی در برابر نیروهای قدرتمند کششی خارج از کشور درنظر گرفته شده است؟»
گفتنی‌ست افزایش میل به مهاجرت آن هم با ایده پناهجویی در بسیاری از موارد همراه با خطر است. غرق شدن خانواده ایران‌نژاد در کانال مانش که منجر به مرگ همه اعضای 5نفره خانواده آن‌ها شد درکنار مرگ مهری نبی‌نژاد که به همراه دو فرزند و همسر خود قصد عبور از ترکیه و یونان به سمت اروپا را داشتند جزو مواردی بود که درباره پناهجویان ایرانی رسانه‌ای شد. سالانه تعداد زیادی از پناهجویان در سراسر جهان به‌قصد رسیدن به اروپا جان خود را از دست می‌دهند.