اعتراض ردشدگان، اختلاف ردكنندگان
انتخابات شوراهاي اسلامي شهر و روستا رسما وارد حاشيههاي فراواني شده است. از يكسو احزاب مختلف و چهرههايي كه براي اين انتخابات نامنويسي كرده بودند، نسبت به روند بررسي صلاحيت كانديداها معترض هستند، از سوي ديگر پاسخي كه نسبت به اين اعتراضها بيان ميشود نيز واكنش منفي افكار عمومي و فعالان سياسي اجتماعي را برانگيخته است. اما حاشيهها فقط به اعتراض درباره رد صلاحيت كانديداها محدود نميشود بلكه حالا مشخص شده اعضاي هيات مركزي نظارت بر انتخابات هم با يكديگر اختلافنظر جدي دارند تا آنجا كه يك عده از آنان بيانيه صادر ميكنند و عدهاي ديگر ميگويند اين بيانيه نظر شخصي برخي از اعضاي هيات نظارت است.
طي 48 ساعت گذشته بسياري از احزاب اصلاحطلب نسبت به روند بررسي صلاحيت نامزدهاي انتخابات شوراها معترض شدند. به غير از تهران در شهرهاي ديگر ايران نيز گزارشهاي متعددي منتشر شد كه نشان ميداد رسيدگي به صلاحيت كانديداها وضعيت مشابهي دارد و حتي بسياري از اعضاي فعلي شوراها بدون داشتن سابقه كيفري موثر رد صلاحيت شدهاند. در واكنش به اين اعتراضات روز سهشنبه خبري منتشر شد مبني بر اينكه وزير كشور و رييس مجلس شوراي اسلامي درباره موضوع بررسي صلاحيت كانديداها تشيل جلسه دادند.
اين خبر كه به نقل از بابك نگاهداري، مشاور محمدباقر قاليباف منتشر شد، نشان ميدهد كه محور جلسه وزير كشور با قاليباف مساله رد صلاحيت كانديداها بوده و نتيجه آن هم اين شده كه در بررسي صلاحيت نامزدهاي انتخابات شوراي شهر، صلاحيت افرادي كه استعلام آنها از كليه مراجع نظارتي مثبت است، با امعان نظر از سوي هيات نظارت مورد تاييد قرار گيرد. همين خبر باعث اميدواري در بين نامزدهاي انتخابات شوراها شد. اما روز گذشته شرايط تغيير كرد.
هيات مركزي نظارت بر انتخابات دوباره با صدور اطلاعيهاي اعلام كرد اين جلسه كه روز يكشنبه۱۲ ارديبهشتماه در دفتر رييس مجلس شوراي اسلامي برگزار شد، جلسهاي از قبل تعيينشده نبود، بلكه با عنوان استماع گزارش وزير كشور و معاونان ايشان تشكيل شد و تنها چند ساعت قبل از برگزاري، برخي از اعضاي هيات مركزي نظارت بر انتخابات شوراها نيز به آن دعوت شدند.
در بخش ديگري از اين اطلاعيه به موضوع مصاحبه نگاهداري اشاره شده و آمده است: «رييس دفتر رياست محترم مجلس در مصاحبه خود بيان داشتهاند كه «در جلسه روز گذشته با همين رويكرد و با نظر رياست مجلس و اعضاي هيات نظارت، پس از مباحثات صورتگرفته تصميم بر آن شد كه در بررسي صلاحيت نامزدهاي انتخابات شوراي شهر، صلاحيت افرادي كه استعلام آنها از كليه مراجع نظارتي مثبت است، با امعاننظر از سوي هيات نظارت مورد تاييد قرار گيرد. اين در حالي است كه تاكنون در هيچيك از جلسات رسمي هيات نظارت چنين تصميمي اتخاذ نشده و جلسه مذكور نيز -همانطوركه بيان شد- فاقد رسميت لازم براي اتخاذ تصميم به عنوان هيات نظارت است. البته در صورتي كه رياست محترم مجلس نظري در اين باره داشته باشند، از طريق رييس هيات نظارت در دستور كار قرار ميگيرد و به عنوان مصوبه هيات، رسميت مييابد و ملاك عمل قانوني قرار خواهد گرفت.»
اين بيانيه نشان ميدهد كه هيات مركزي نظارت بر انتخابات از شكافي عميق رنج ميبرد و درحالي كه برخي اعضا منتقد عملكرد اين هيات هستند، بخشي از اين هيات همچنان بر همين شيوه رد صلاحيت كانديداها اصرار ميكند و مانع هرگونه رايزني و مذاكره براي تغيير وضع موجود ميشود.
تكذيب بيانيه
اين موضوع اختلافنظر زماني آشكارتر شد كه ديروز يك عضو هيات مركزي نظارت بر انتخابات شوراهاي اسلامي كشور درباره اطلاعيه اخير اين هيات رسما آن را نه بيانيه رسمي هيات نظارت بلكه بيانيه چند تن از اعضاي اين هيات توصيف كرد. محسن پيرهادي كه از قضا ازجمله نمايندگان نزديك به رييس مجلس نيز هست، البته از ردصلاحيت كانديداها دفاع كرد اما با تكذيب بيانيه نشان داد كه اختلافنظر در اين هيات جدي است. او در اين باره گفت: «اين متني كه منتشر شد، صرفا نظر شخصي بعضي از اعضاي هيات نظارت بود وگرنه چنانچه بيانيهاي بخواهد از سوي هيات نظارت صادر شود، بايد با نظر جمعي و هماهنگي باشد.»
محسن پيرهادي، با اشاره به اينكه حدود ۵۰ درصد ردصلاحيت داوطلبان ششمين دوره انتخابات شوراهاي شهر از سوي هياتهاي اجرايي و نيم ديگر از جانب هياتهاي نظارت شهرستان صورت گرفته در اين رابطه توضيح داد: «بهطور دقيقتر۵۰۸۲ نفر در هيات اجرايي و ۶۳۱۸ توسط هيات نظارت از مجموع ۵۱۱۹۷ داوطلب ردصلاحيت شدهاند. از آنجا كه اين رد صلاحيت براساس گزارشهاي مستند و رسمي مراجع استعلامي بوده عجيب است كه برخي به جاي انتقاد از عملكرد دولت در اين ميدان هدف انتقاداتشان را مجلس قرار دادهاند. متاسفانه وراي برخورد هيجاني و انتخاباتي طيفي كه احراز صلاحيت نشدهاند، برخي مسوولان كه وظيفه مديريت و نظارت بر روند را دارند نقش خود را در اين ميدان فراموش كردهاند و روند صورتگرفته را سياسي نشان ميدهند و حتي ميخواهند عملكردشان را پاي مجلس و بهطور مشخص رييس مجلس بنويسند.»
شايد بتوان گفت اعضاي هيات نظارت بر انتخابات شوراها در هر موضوعي با يكديگر اختلاف نظر داشته باشند، در موضوع ردصلاحيت نامزدهاي اصلاحطلب تاحدودي همنظرند چرا كه به هرحال اعضاي اين شورا ديروز تلاش كردند در پاسخ به اعتراضها از ردصلاحيت كانديداها دفاع كنند.
محمدصالح جوكار، سخنگوي هيات مركزي نظارت بر انتخابات شوراهاي اسلامي شهر و روستا، با اشاره به اخبار منتشرشده درباره رد صلاحيت گسترده نامزدهاي اين انتخابات، گفته است: «آمارهايي كه از رد صلاحيتها ارايه شده قطعي نيست و همچنان روند بررسي صلاحيتها ادامه دارد. طبق قانون، بررسي صلاحيت نامزدهاي شوراهاي اسلامي در اختيار مجلس است و هياتهاي نظارت كه مركب از نمايندگان مجلس هستند تنها بر اساس استعلام از مراجع چهارگانه تصميمگيري ميكنند. اگر خداي ناكرده فردي تاييد صلاحيت شود كه شايسته نباشد، قطعا در آينده مشكلاتي را ايجاد ميكند كه به حقوق عامه مردم ضربه وارد ميكند.»
انتقاد ردصلاحيتشدگان از ردصلاحيت
در همين حال اعتراضات نسبت به عملكرد هيات نظارت و ردصلاحيتها همچنان ادامه دارد. روز گذشته محمدجواد حقشناس، عضو شوراي شهر تهران، درباره رد صلاحيت برخي از اعضاي شوراي شهر تهران به پايگاه خبري- تحليلي مدارا گفت: «فكر ميكنم نوع نگرشي كه دوستان هيات نظارت دارند بايد آموزش ميديدند يا قيودي كه بايد خود را مقيد به رعايت قانون و اخلاق و شرع و انسانيت كنند، هيچيك از اينها در قاموس دوستان نبوده كه چنين اتهامات واهي را در ماه مبارك رمضان ابلاغ كردند. عملا فضايي است كه دوستان در موضع رقابت هستند و اين سوال ايجاد ميشود كه حذف رقيب به هر قيمت و به هر شكلي و به هر صورتي ارزش دارد كه اين اقدامات انجام شود؟ عملا اين بدين معنا است كه رقابت سياسي را در فضاي رقابت به رسميت نميشناسند و احساس ميكنند شايد همان اتفاقي كه سال ۹۶ افتاد در رقابت پاياپاي باختند، اتفاق بيفتد. با توجه به وضعيتي كه وجود دارد آنها دارند در اصلاحطلبان نسلكشي ميكنند كه كار درستي نيست.»
گزارشهاي مختلف نشان ميدهد كه با وجود ردصلاحيت گسترده كانديداها احتمالا در برخي شهرها انتخابات شوراها عملا بدون رقابت خاصي برگزار شود. هرچند همچنان عدهاي از فعالان سياسي ميگويند اميدوارند كه اين شيوه بررسي صلاحيت كانديداها تغيير كند و دستكم چهرههاي شاخص به صحنه رقابت بازگردند.