سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا پس از اعلام گزارش ها درباره اینکه سه کشور آلمان، فرانسه و بریتانیا پیش نویس قطعنامه علیه ایران را که اوایل هفته جاری در اختیار اعضای شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار داده بودند، پس گرفته‌اند، بر این باور بود که تروئیکای اروپا با حمایت کامل آمریکا به این نتیجه رسیدند که بهترین راه حمایت از روند فعالیت‌های آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی و خودداری از پیش برد پیش‌نویس‌ آن قطعنامه بود و مدعی شد که با تمایلی زیاد به خواست ایران برای همکاری به محوری که منجر به پیشرفتی معتبر و عینی شود، امیدوار خواهیم بود. این مقام آمریکایی در خصوص نحوه تعامل ایالات متحده با ایران در آینده نیز گفته است که آماده مشارکت در گفتمانی سازنده هستیم و این پیشنهادی است که روی میز بوده است. اظهارات پرایس درباره پیش نویس این قطعنامه اروپایی در پی این مطرح می‌شود که تروئیکای اروپا در حمایت از طرح آمریکا علیه ایران، پیش نویس یک قطعنامه را به شورای حکام آژانس ارائه دادند که در آن نسبت به آنچه عدم شفافیت هسته‌ای از سوی ایران عنوان شده، به شدت ابراز نگرانی شده بود و به این سمت حرکت می‌کردند تا بار دیگر ایران را در شورای حکام محکوم کنند. در این میان مقامات روسیه ارائه پیش نویس این قطعنامه را احمقانه و یک اقدام سیاسی خطرناک توصیف کرده و خواستار رفتار مسئولانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درقبال برجام شده‌اند. موضع گیری که باز هم اما و اگرهایی را در ذهن ایجاد می‌کند. در راستای بررسی این مساله  گفت و گویی با حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل داشته است که در ادامه می‌خوانید.

پس گرفتن پیش نویس علیه ایران در شورای حکام توسط کشورهای غربی، حاوی چه پیام‌هایی است؟
باید توجه داشت که این اتفاق با مدیریت ایالات متحده انجام شد و بنیانگذار مطرح شدن پیش نویس علیه ایران، ایالات متحده بود و آنها راسا نیز این پیش نویس را پس گرفتند. اروپا نیز به دنبال نزدیکی روابطی که صورت گرفته است از این پیش نویس حمایت می‌کردند تا همگی به ایران فشار وارد کنند. دلیل اصلی این اقدام کشورهای غربی و خودداری از محکوم کردن ایران، هشدارهایی بود که مقامات ایرانی دادند. این هشدار به این گونه بود که توافق اخیر با آژانس ملغی شده و ترتیبات اجرائی پادمان هسته‌ای که مربوط به NPT است، آن را اجرائی خواهد کرد و پروتکل الحاقی را از دستور کار خارج خواهد کرد. این هشدار سبب شد که غربی‌ها تامل کرده و به دنبال راه‌حلی باشند که شاید بتوانند ایران را راضی کنند. نباید فراموش کرد که مخالفت روسیه و چین نیز در این امر موثر بوده است. در گذشته روسیه و چین نیز مخالفت کرده بودند اما ایران یک مرتبه در ماه‌های پیشین محکوم شده بود. مجموعا در رایزنی‌های که انجام داده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که از اقدامات شدیدتر خودداری کنند تا گروسی بار دیگر به تهران بیاید و دور بعدی مذاکرات انجام شود.

این سفر با چه اهدافی صورت می‌گیرد؟

آژانس مدعی شده که به برخی از سوالات آنها پاسخ داده نشده و ایران به صورت کامل همکاری نکرده است و به همین علت قصد محکوم کردن ایران را داشتند. شروع مذاکرات جدیدی مطرح نیست که بگوییم موضوع جدیدی در دستور کار است. همچنان همان گره هفته‌های اخیر باز نشده و ایران می‌خواهد در ابتدا آن کسی که برجام را برهم زده است، به تعهدات خود عمل کند تا در ادامه بتوان در خصوص برجام و تعهدات ایران نیز مذاکره کرد. پس گرفتن پیش نویس ضد ایرانی سبب شد تا این گره کورتر نشود و بحران تشدید نشود. امروز به این امید بسته‌اند که در سفر بعدی گروسی به تهران یک راهکار جدید به دست آید تا طرفین به توافق برسند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و در راس آن گروسی یک سفر دو منظوره سیاسی و فنی را به تهران خواهد داشت.

در خصوص نقش‌آفرینی روسیه و چین در روزهای اخیر صحبت‌هایی را مطرح کردید، برخی با این امر مخالف هستند و بر این باورند که این دو کشور تمایلی به لغو تحریم‌های ایران ندارند، نظر شما در این خصوص چیست؟
برخی ایرانی‌ها یک عادت بد دارند و آن این است که یک باور را ایجاد می‌کنند و خود نیز به نقد آن می‌پردازند. اینکه گفته می‌شود روسیه و چین تمایل دارند که تحریم‌ها علیه ایران ادامه داشته باشد، ساخته و پرداخته خود ایرانی‌هاست و این به قدری نشر شده که عده زیادی آن را باور کرده‌اند. یکی از اشکالاتی که بر این تحلیل وجود دارد این است که چین بازار خوبی در ایران دارد و زمانی که تحریم‌ها لغو شود، چین با صادرات خود به ایران سود زیادی را به دست خواهد آورد. غالب تجارت و مبادلات ایران و چین امروز به علت همین تحریم‌ها مختل شده است. چین در راستای دورز زدن تحریم‌ها با ایران همکاری می‌کند و منافعی را نیز به دست می‌آورد اما این در نظر گرفته نمی‌شود که اگر تحریم‌ها لغو شود، مبادلات ایران و چین چندین برابر می‌شود و سود بیشتری نصیب طرفین می‌شود، زیرا چین مصرف کننده انرژی است و ایران نیز تولید کننده انرژی است. ثانیا ایران یکی از مهم‌ترین مشتریان کالاهای چینی است، بنابراین این حرف که چین و روسیه خواهان تحریم ایران هستند، ساخته و پرداخته ذهن داخلی‌هاست و این مسائل نیز متاسفانه تکرار می‌شود.

این تحلیل غلط در خصوص سایر کشورها و سازمان‌ها نیز وجود دارد؟

بله این تحلیل غلط در خصوص ایالات متحده و برخی سازمان‌های بین‌المللی نیز وجود دارد. خودمان می‌سازیم و خودمان آنها را رد می‌کنیم. باید مطلب را فهمید، تحلیل کرد و در ادامه رد یا تایید کرد و متاسفانه این اتفاق در محافل داخلی رخ نمی‌دهد. در همین اواخر عنوان می‌شد که روسیه ایران را در سوریه تنها خواهد گذاشت و با غرب معامله خواهد کرد تا منافع بیشتری از اوکراین نصیب خود کند. آن تحلیل‌ها کجا رفت؟ هیچ کدام محقق نشد. نباید بر باورهای اشتباه تاکید کرد. از سوی دیگر نیز شاهد هستیم که عنوان می‌شود، سازمان ملل در اختیار آمریکا و عامل آمریکاست. در همین سازمان ملل و در شورای امنیت 13 کشور در مقابل آمریکا ایستادند و همین چند ماه پیش آمریکا در همین سازمان ملل شکست خورد. فقط آمریکا و جمهوری دومینیکن در آن جلسه از قطعنامه ترامپ حمایت کردند و یک شکست بزرگ متوجه آمریکا شد. اینها نشان می‌دهد که چنین تحلیل‌هایی درست نیست. ما اسیر بعضی جریان سازی‌ها شده‌ایم. مگر می‌شود سازمان ملل با این بزرگی را نوکر آمریکا تصور کرد که هرچه او می‌گوید را اجرائی می‌کند؟ همین چند وقت پیش یک رای دیوان بین‌المللی لاهه صادر کرد مبنی بر اینکه این دادگاه صاحب صلاحیت در رسیدگی به اختلافات ایران و آمریکا است زیرا درست است که ایالات متحده از پیمان مودت بین ایران و آمریکا که در سال 1955 منعقد شد، خارج شده است اما این اختلاف مربوط به قبل از خروج آمریکا از پیمان است. نکته جالب این جا است که از 15 قاضی دیوان عالی لاهه یک نفر اهل ایالات متحده بود و او نیز علیه آمریکا رای داده بود و به نفع ایران. این هم نشان داد که دیوان بین‌المللی لاهه نیز استقلال دارد و در اختیار آمریکا نیست. باید واقع بینانه به مسائل نگاه کرد. هیچ وقت نمی‌توانیم بگوییم که در این مجامع بین‌المللی همه چیز خوب است اما نمی‌توان همیشه نیز آنها را متهم کرد. باید امر واقع را همانگونه که است مشاهده کرد، سپس تحلیل کرد و در انتها نیز در خصوص آن تصمیم گیری کرد.

پس از تحولات اخیر، سیاست طرفین درگیر در برجام به چه شکلی خواهد بود و آیا شاهد کاهش تنش‌ها خواهیم بود؟

ایالات متحده و دولت جو بایدن یک سیاست گام به گام را در پیش گرفته است. ایالات متحده همچنان می‌خواهد با خونسردی به کارهای خود ادامه دهد و تلقین کند که هیچ عجله‌ای برای انجام اقدامات بیشتر ندارد. تا این لحظه ایران به سیاست‌های طرف مقابل تن نداده و باید منتظر روزهای آینده و سفر آتی گروسی به تهران بود. دولت بایدن به این شکل می‌خواهد عمل کند که یک تحریم را لغو کرده و یا یک فشار را از روی ایران بردارد و ایران نیز به یک تعهد خود عمل کند. آنها چنین رویه‌ای را در دستور کار خود قرار داده‌اند. اگر در این راستا قصد دارند که موفق شوند باید این مورد را که چه کسی در ابتدا شروع کننده باشد باید کنار گذاشته، آمریکا این موارد را می‌خواهد اما شرایط برای تحقق آن فراهم نیست و دولت بایدن بعید به نظر می‌رسد به تمام آنچه که می‌خواهد برسد. ایران نیز نشان داده که بر لغو تحریم‌ها اصرار دارد. ایران نیز به صراحت گفته است که خواهان بازگشت به شرایط اردیبهشت 97 است و در این صورت به تمام تعهدات خود عمل می‌کند.

واکنش ایران در قبال اقدامات غرب در هفته‌های اخیر تا به امروز را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
زمانی که توافق حاصل می‌شود، این گونه نیست که طرف مقابل رفتار این چنینی داشته باشد. وقتی کسی کار خوبی انجام می‌دهد،‌ شما هم باید در مقابل کار خوبی انجام بدهید تا آنها ترغیب به مذاکره و گفت و گو شوند. اگر در مقابل کار خوبی که ایران انجام می‌دهد آنها به دنبال قطعنامه ای تند علیه ایران باشند، نشان می‌دهد که می‌خواهند از قوای قهریه شورای حکام علیه ایران استفاده کنید. البته تا اینجا که جلوی این امر به خاطر هشدار ایران و مخالفت روسیه و چین گرفته شده اما این به معنای پایان ماجرا نیست و باید دید که به دنبال چه چیزی هستند. به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها هنوز به دنبال این هستند که از راه‌های مختلف ایران را مرعوب کرده یا مجبور کنند تا مسیر فعلی را کنار گذارد. آنها به راحتی می‌توانند گره‌ها را باز کنند. آنها می‌توانند بیایند و تحریم‌ها به ویژه در بخش نفت و بانک را به حالت تعلیق در آورده یا یک اقدام مثبتی از خود بروز دهند تا دریچه گفت و گو و مذاکرات برای چگونگی بازگشت دو طرف به تعهدات توافق هسته‌ای فراهم شود اما همچنان به دنبال امتیازگیری بیشتر هستند. ایران در این زمینه بسیار زیرکانه عمل کرده و باید در ادامه نیز هوشیار باشد تا در تله‌های چیده شده گرفتار نشود.

منبع:آرمان ملی