«340 مگاوات از خاموشی معابر صرفه‌جویی کردیم»، این جمله وزیر نیرو در یک برنامه تلویزیونی است که روز گذشته، به عنوان یکی از دستاوردهای سکانداران این وزارتخانه، در زمینه صرفه‌جویی در مصرف انرژی در روزهای سرد زمستان، مطرح شد.

رضا اردکانیان، در لابه‌لای صحبت‌های خود از رسانه ملی در زمینه تدوین لایحه جامع آب، گذری هم به وضعیت تولید برق در کشور زد و با ارائه آماری درباره میزان مصرف انرژی در بخش‌های خانگی و صنعت، گفت: «به منظور صرفه‌جویی برق، حدود ۳۴۰ مگاوات از محل معابری که خاموشی آن‌ها ایجاد دردسر و ناامنی نمی‌کرد، وصول شده و این میزان وصول انرژی با خاموشی کامل یا کم کردن حجم چراغ‌ها به دست آمده است». وزیر نیرو اگرچه از خاموشی کامل یا کم‌کردن چراغ معابری سخن می‌گوید که قطعی برق در آن‌ها بدون دردسر و ناامنی تلقی می‌شود، اما واقعیت این است که بر اساس گزارش‌های میدانی و غیررسمی زیادی که از سوی شهروندخبرنگاران در توئیتر یا سایر شبکه‌های مجازی منتشر شده، بسیاری از معابر پایتخت شب‌ها در خاموشی مطلق به سر می‌برند. بر اساس ویدئوهای کوتاه منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، این خاموشی‌های مطلق و شب‌های ظلمانی حتی در اصلی‌ترین اتوبان‌های پایتخت نیز طی ماه‌های اخیر دردسرهای فراوانی را ایجاد کرده است؛ «اینجا اتوبان امام علی، جنوب به شمال، ساعت 9 شب به تاریخ یکم بهمن 99 است، همانطور که می‌بینید اداره برق کل برق اتوبان را خاموش کرده، دو روز پیش اداره بیمه از پلیس و اداره برق شکایت کرده که از زمان قطعی برق این اتوبان، 47درصد فوتی عابر پیاده و موتورسیلکت گزارش شده»، «اینجا بلوار کشاورز، مقابل بیمارستان ساسان، یکشنبه، 28 دی سال 99، بلوار کاملا خاموش است»؛ «ساعت 9 شب به بعد قانون منع تردد در پایتخت اجرا می‌شود، حالا چرا برق معابر و میادین را قبل از ساعت 9 شب خاموش می‌کنند و کلانشهر تهران در خاموشی کامل فرو می‌رود؟ آیا مسئولین نمی‌دانند خاموشی برق باعث رخ دادن حوادثی تلخ و غیرقابل جبران برای شهروندان می‌شود؟» و ...، بر اساس مشاهدات میدانی و البته گزارش‌های غیررسمی دیگر، بسیاری از اتوبان‌های تهران از ساعت 8 و 9 به بعد شب، در خاموشی مطلق به سرمی‌برند. این خاموشی‌ها در حالی همچنان ادامه دارد که چند وقت پیش رئیس پلیس پایتخت در واکنش به این قطعی‌های آزاردهنده گفته بود: «به شدت با خاموشی معابر مخالفیم». هر چه که هست جدای از تبعات اجتماعی این خاموشی‌ها، آنچه که از نظر اقتصادی در زمینه این صرفه‌جویی قابل‌توجه است، فعالیت رمزارزها از سوی نه تنها افراد کار بلد داخلی است، که گفته می‌شود چینی‌ها نیز در این زمینه دستی دارند. نکته قابل‌توجه این است که سکانداران وزارت‌ نیرو گویا خود نیز از این موضوع آگاهی کامل دارند، اما همچنان ترجیح می‌دهند تا با قطعی برق معابر در مصرف برق صرفه‌جویی کنند. 23 دی همین امسال بود که اردکانیان در حاشیه آیین آبرسانی به 100 روستا در چهار استان در جمع خبرنگاران گفت: «چینی‌ها در زمینه استخراج رمزارزها در کشورمان فعالیت دارند و خاموشی‌های اخیر ناشی از آن است». آمار دقیقی از میزان فعالیت ماینرها در کشور و در نتیجه میزان فشاری به شبکه برق وارد می‌شود، وجود ندارد، چرا که فعالیت بسیاری از مزارع استخراج ‌بیت‌کوین، زیرزمینی است و بیشتر فعالان این حوزه در فضای بیرون از شهرها و با استفاده از برق موجود برای فعالیت کارخانه‌ها یا شرکت‌ها، سرگرم ماین‌کردن هستند. این در حالی است که با هر بار قطعی برق، خیلی‌ها با این سوال درگیرند که آیا ماینرها متهم اصلی قطعی برق هستند؟ اگرچه به باور بسیاری از کارشناسان، نمی‌توان قطعی برق را به صنعت ماینینگ ربط داد و دلیل آن در جای دیگری مثل کمبود گاز در کشور، توزیع نامتوازن نفت، گاز و ممنوعیت استفاده از مازوت در برخی از نیروگاه‌هاست، اما با این همه برخی دیگر از تحلیل‌گران نیز میزان مصرف هر چند ناچیز برق توسط فعالان این حوزه را یکی از عوامل اصلی خاموشی‌های پایتخت عنوان می‌کنند؛ مخصوصا وقتی این فعالیت تنها توسط ‌بیت‌کوین بازان داخلی صورت نمی‌گیرد و خارجی‌ها نیز برای ماین‌کردن با استفاده از برق داخلی، وسوسه شده‌اند. بر اساس آمار، ماینینگ حتی با احتساب دستگاه‌های استخراج غیرمجاز، زیر ۶۰۰ مگاوات برق صرف ماینینگ می‌شود؛ این در حالی است که مصرف سراسری در کل کشور روزانه نزدیک به 40هزار مگاوات است. با این همه بسیاری از آگاهان اقتصادی بر این باورند که ماین‌کردن بی‌ربط با قطعی‌های برق این‌روزها و در نتیجه خاموشی معابر نیست. چند وقت پیش، مسئول کمیته رمزارزهای اتاق بازرگانی ایران گفته بود: «یکی از دلایل اصلی خاموشی‌های این‌روزها می‌تواند فعالیت ماینرها باشد». این صحبت‌ها در حالی است که چند وقت پیش شرکت برق ایران از کشف 45 هزار دستگاه غیرقانونی استخراج ارز دیجیتال در کشور خبر داد. کشف این تعداد دستگاه در حالی است که به باور کارشناسان میزان مصرف برق دستگاه‌های ماینینگ یکی از کلیدی‌ترین نکاتی است که قبل از ورود به دنیای ارزهای دیجیتال باید در نظر گرفت و گفته می‌شود که دستگاه‌های ماینر یا همان استخراج‌کننده ‌بیت‌کوین و دیگر پول‌های دیجیتالی، برق بسیار زیادی مصرف می‌کنند. بر اساس برآوردها، میزان مصرف برق دستگاه‌های ماینینگ بیت کوین اکنون برابر 20 هزار گیگاوات ساعت در هر سال است. نباید فراموش کرد این عدد فقط مربوط به ماینرهای بیت کوین به عنوان محبوب‌ترین و پراستفاده‌ترین ارز الکترونیکی است و نمی‌توان از ماینرهای صدها پول دیجیتالی دیگر غافل شد. 20هزار گیگاوات ساعت یاد شده برابر 0.1 درصد برق تولید شده در سراسر دنیا و انرژی الکتریکی مصرف شده در کشوری همچون ایرلند است. به عبارتی میزان مصرف برق دستگاه‌های ماینینگ ‌بیت‌کوین در سراسر دنیا، با میزان مصرف برق یک کشور برابری می‌کند، هر چند آن کشور چندان بزرگ نیست. هر چه که هست، استخراج ارزهای مجازی با توجه به پایین بودن نرخ برق در کشورمان و افزایش نرخ جهانی آن جذابیت زیادی برای استخراج‌کنندگان دارد، به گونه‌ای که این روزها تعداد استخراج کنندگان (مجاز و غیرمجاز) ارزهای دیجیتال افزایش یافته که همین امر به مصرف بیشتر برق منجر شده است. بالا رفتن شمار استخراج‌کنندگان ارزهای دیجیتال در کشور حتی اگر مصرف برق آن‌ها در حد قابل‌توجهی نباشد، نباید مورد بی‌توجهی مسئولان قرار بگیرد و برای مدیریت آن از خاموشی برق معابر که هزاران اتفاق تلخ در پی آن وجود دارد، بهره برد.