نهاد اجماع ساز اصلاح طلبان اعضای حقیقی و حقوقی خود را شناخت. نهادی که تشکیل آن با توجه به جایگاه ضعیف احزاب در ایران، گریزناپذیر به نظر می‌رسید اما با تمام حمایت‌ها، انتقادات و ابهامات پیرامون آن، می‌تواند فعالیت‌های انتخاباتی اصلاح طلبان را سامان دهد.

به گزارش روز نو، انتظارها برای تعیین اعضا و چارچوب نهاد جدید اصلاحات روز پنجم بهمن ماه، به سر آمد و شخصیت‌های حقیقی ائتلاف جدید اصلاح‌طلبان مشخص شدند. به این ترتیب برای انتخابات، ۴۶ چهره اصلاح طلب تصمیم خواهند گرفت. ۳۱ نفر از این افراد نماینده تشکل و حزب خود هستند و ۱۵ عضو باقی مانده، شخصیت‌های فراحزبی و شناخته شده اصلاحات است. به نظر می‌رسد اجماعی نسبی بر سر این نام‌ها میان اصلاح طلبان وجود دارد اما انتقادات وارد شده به این نهاد تازه هم در رسانه‌ها بازتاب یافته و حضور و غیبت برخی از شخصیت‌ها ابهام برانگیز شده است. این گام نخست انتخاباتی جریان چپ سیاسی ایران است که می توان برداشته شدن آن را زمینه ساز تعیین استراتژی انتخاباتی، برنامه‌ها و در نهایت نامزد دانست. برای رسیدن به این مهم اصلاح طلبان پنج ماه پیش رو یعنی تا ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ را فرصت دارند.

گام انتخاباتی مهم اصلاح طلبان

دبیران کل یا نمایندگان تام الاختیار ۳۱ حزب عضو شورای هماهنگی جبهه اصلاحات در کنار ۱۵ نفر از اشخاص حقیقی از میان شخصیت‌های متنفذ این جریان، سرانجام شاکله نهاد اجماع ساز اصلاح طلبان را تشکیل دادند. بهزاد نبوی، سید حسین مرعشی، محسن امین‌زاده، محمد رضا جلایی پور، سید حسن رسولی، سید سراج الدین موسوی، محسن میردامادی، سید معروف صمدی، حسن صادقی، فخرالسادات محتشمی پور، علیرضا علوی‌تبار، عماد بهاور، اسماعیل گرامی مقدم، فاطمه سعیدی و بدرالسادات مفیدی، این ۱۵ شخصیت اصلاح طلب ملی و فراجناحی هستند که با انتخاب آنها در عمل نهاد جدید اجماع ساز کار خود را آغاز کرد. این نهاد در نخستین روزهای تشکیل به دیدار «سید محمد خاتمی» رییس دولت اصلاحات رفت و او توصیه‌هایی برای ادامه راه ارائه و تاکید کرد که «پراکندگی و از هم گسیختگی میان جمع‌های اصلاح طلب سم مهلک است. هرچند اختلاف نظر و رویکردها و سلیقه‌ها و رفتارهای متفاوت و متنوع وجود دارد و بجای خود مفید هم هست ولی با توجه به وحدت هدف می توان و باید در عمل با تدبیر راه هم گرائی و ائتلاف را پیمود.»

نهاد اجماع ساز جدید اعضای حقیقی خود را طی هفته‌های گذشته و با بررسی در کارگروهی شناخت و مهم‌ترین معیارهای تعیین این افراد حقیقی از سوی کارگروه، دارا بودن دانش و بینش اداره امور عمومی و خط مشی‌گذاری عمومی، سازماندهی، تشکیلات و مدیریت فعالیت‌های جمعی و طراحی و ارزیابی راهبردها و خط مشی‌های سیاسی است.

واکنش ها به نهاد جدید اجماع ساز

مهمترین واکنش ها به نهاد جدید اجماع ساز در کنار استقبال‌ها از آن، انتقاد از پیشینه حزبی برخی از نام‌هایی است که در گروه شخصیت های حقیقی این سازوکار قرار می گیرند. منتقدان معتقدند این موضوع وزن برخی احزاب را در جریان تصمیم گیری افزایش می‌دهد و به این ترتیب احزاب کوچک‌تر در اقلیت قرار می‌گیرند. در پاسخ به این انتقاد؛ رییس دوره ای شورای هماهنگی جبهه اصلاحات معتقد است در انتخاب اعضای این نهاد جدید هیچ نگاهی به جایگاه حزبی آنها نشده است و شخصیت‌هایی چون بهزاد نبوی در هیچ تشکل‌ اصلاح‌طلب عضو نیست. «فرج کمیجانی» در تبیین نحوه تشکیل این نهاد گفته است: «انتخاب هر کدام از این افراد فلسفه‌ای دارد و به هیچ عنوان بحث وزن‌کشی مطرح نبوده؛ ما اگر ۱۵ نفر دیگر را انتخاب می‌کردیم باز یکسری انتقادات مطرح می‌شد بنابراین سعی کردیم با نگاه کلی افرادی را انتخاب کنیم تا این نهاد جدیدالتاسیس، جریان اصلاحات را نمایندگی کند.»

دیگر انتقاد مطرح شده در انتخاب اعضای حقیقی، متفاوت بودن تجربه سیاسی آنها بود. منتقدان برخی از اعضای این گروه را دارای وزن سیاسی بیشتر و برخی را کمتر می دانند. در پاسخ به این موضوع «جواد امام» یکی از افراد کارگروه تعیین اعضای حقیقی؛ تاکید کرده است: «قطعا یکی از پیام‌های ما در این انتخاب، بحث انتقال تجربیات بینا نسلی بوده که باید در این نهاد لحاظ می‌شد. جالب است! اگر جوانان را مدنظر قرار ندهیم، می‌گویند که نسبت به نیروی جوان بی‌توجهی کردید! ما باید به همه اشخاص تاثیرگذار ازجمله زنان و جوانان توجه کنیم.» «حسن رسولی» از دیگر اعضای این نهاد جدید، ایجاد آن را در شرایطی که احزاب جایگاه چندانی ندارند، گریزناپذیر دانسته و گفته است که «اعضای دیگر نهاد اجماع ساز از ظرفیت‌های ارزشمند جریان اصلاح طلب هستند و این نهاد در واقع کار شورای عالی سیاست گذاری را انجام می دهد و هم سویی لازم را ایجاد می‌کند.»

«حسین مرعشی»، سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی هم معتقد است: «ما در این نهاد عضو حقیقی نداریم و همه نماینده احزاب هستند و صرفا قرار است جمعی به عنوان مشاور دعوت شوند.»

تکرار تجربه شورای‌عالی سیاست‌گذاری هم برخی از اصلاح طلبان را نگران کرده است. «مهدی آیتی» فعال سیاسی درباره این نگرانی‌ها در انتقادی صریح گفته است: «وقتی یک‌ عده خاص در شورای عالی سیاست‌گذاری حضور داشتند و عده بسیاری حضور نداشتند، شورای عالی به محمل باندبازی تبدیل شد و شخصیت‌هایی که از حضور در شورای عالی باز مانده بودند هم از بخشی از اصلاح‌طلبان انشعاب کردند. مطمئن باشید همین مشکلات در نهاد اجماع‌ساز جدید هم رخ می‌دهد. این نهاد یک آش شله‌قلم‌کار است که باعث تشدید شکاف‌ها، انشعاب‌ها و گلایه‌مندی‌ها می‌شود. هادی خامنه‌ای هم به‌شدت با نهاد اجماع‌ساز مخالف است». «محمدعلی ابطحی» هم عضو مجمع روحانیون مبارز پیش‌روی نهاد اجماع‌ساز مبهم توصیف کرده است.

ابهام مورد اشاره رییس دفتر رییس دولت اصلاحات شاید ریشه در عدم توافق بر سر استراتژی معین انتخاباتی از سوی اصلاحات باشد، به نظر می رسد نهاد جدید اسکلت های ساختمان انتخاباتی اصلاحات هستند اما هنوز بنیان و «پِی» این ساختمان پایه ریزی نشده است. شاید با آغاز جلسات این نهاد جدید و مساعدت از سوی چهره هایی چون «عبدالله نوری» و «مصطفی معین» و تعیین دقیق آنچه می خواهند و آنچه نمی خواهند؛ این بنیان ریخته و آن ابهامات رفع شود.

دلیل غیبت برخی چهره ها از نهاد اجماع ساز

همزمان با انتشار اسامی افراد حاضر در نهاد اجماع ساز، دلیل غیبت برخی از چهره های اصلاح طلب به ویژه «محمدرضا عارف» رییس پیشین شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان، ابهام برانگیز شد اما کمیجانی علت عدم حضور اصلاح طلبانی چون عارف؛ «مسعود پزشکیان» و «محسن هاشمی» را احتمال نامزدی آن‌ها در انتخابات می‌داند. گمانه زنی‌ها اما محدود به همین احتمال نیست و عدم حضور این شخصیت‌ها به ویژه عارف در نهاد تازه به دلیل اختلافات پیشین و انتقادات بیشمار از نحوه عملکرد وی در شورای عالی سیاستگذاری و مجلس دهم، تحلیل می شود.

به نظر می‌رسد عارف در منظومه تازه اصلاحات جایگاه پیشین را ندارد اما اینکه اصلاح طلبان در صورت نامزدی وی در انتخابات، چه عکس العملی خواهند داشت و آیا او می تواند یکی از نامزدهای اصلاحات باشد که توان عبور از سد تایید صلاحیت‌ها را دارد؟ موضوع درباره محسن هاشمی اما می تواند متفاوت تر از عارف باشد، وی در صورت پذیرش نامزدی؛ کاندیدای اصلی جریان کارگزاران سازندگی خواهد بود و می تواند بی آنکه شائبه عملکرد گذشته خود را در اذهان زنده کند، اجماع اصلاحات را به دست آورد. برای تمام این گزاره ها باید منتظر گذشت زمان ماند اما از این پس می توان امیدوار بود که با نهاد تازه اصلاحات و تکاپوی اعضای آن، فضای سر انتخابات ریاست جمهوری دست‌کم برای جریان چپ سیاسی، گرم‌تر شود.