از همان روزهای ابتدایی که آیت‌الله‌هاشمی رفسنجانی به دیار باقی شتافت،‌ این سوالات در فضای سیاسی کشور در گرفت که وصیت‌نامه او کجاست؟ و کی منتشر می‌شود؟ بسیاری بر این باور بودند با توجه به ‌‌‌این‌که ‌هاشمی رفسنجانی همیشه خاطرات و مطالب مهم زندگی شخصی خود را یادداشت می‌کرده حتما به فکر نگارش وصیت‌نامه هم بوده و آن را به موقع نوشته و جایی به امانت گذاشته است. اما پاسخ به این سوال که محتوای وصیت‌نامه ‌هاشمی رفسنجانی که احتمالا بخش مهمی از آن درباره مسائل عمومی و سیاسی ایران نیز می‌شود،‌ چیست،‌ تاکنون بی‌جواب مانده است. چهارسال پس از درگذشت این مرد تأثیرگذار عرصه سیاست ایران، محسن ‌هاشمی رفسنجانی فرزند او در یک برنامه تلویزیونی محل نگهداری این وصیت‌نامه در سال‌های بعد از مرگ پدرش را اعلام کرده و گفته که وصیت‌نامه نزد رهبر انقلاب است و هر وقت ایشان صلاح بدانند آن را منتشر می‌کنند.

به گزارش روز نو :نوشتن وصیت‌نامه در فرهنگ ایرانی، از سابقه‌‌ای دیرینه و تاریخی برخوردار است. در این بین جدا از اهمیت این ‌‌مسئله در مذهب اسلامی، تاریخ هشت ساله جنگ با عراق نیز باعث شد تا با به‌جای ماندن مجموعه عظیمی از وصیت‌نامه‌های شهدا، این امر را به بخشی مهم در فرهنگ امروزین ایرانیان تبدیل کند. در این میان وصیت‌نامه مقام‌های سیاسی مهم کشور، همواره مورد توجه بوده است؛ وصیت‌نامه‌هایی که در برخی از آنها ضمن تشریح جزئیات وقایع پیشین، توصیه‌هایی در مورد آینده حکومت و سیاست در ایران نیز به چشم می‌خورد.

وصیت‌نامه امام خمینی(ره) که همواره از آن به عنوان یک وصیت‌نامه سیاسی الهی و در حقیقت منشور جمهوری اسلامی بعد از قانون اساسی نام برده می‌شود، نمونه کاملی در این زمینه است. این وصیت‌نامه که در تاریخ بیست و ششم بهمن ماه سال 1361، توسط حضرت امام خمینی(س) نگاشته شد، ابتدا نزد مجلس خبرگان به امانت گذارده شد و پس از بازبینی مجدد در سال 1366، در دو نسخه مهروموم شده و جداگانه، این بار در آستان قدس رضوى و مجلس خبرگان به امانت سپرده شد. این وصیت‌نامه در نهایت در تاریخ 15/3/1368 و یک روز پس از ارتحال حضرت امام خمینی، توسط حضرت آیت‌الله خامنه‌‌ای در مجلس خبرگان برای نخستین بار مفتوح و قرائت شد و گزارش کامل صوتی و تصویری آن جلسه نیز از طریق رسانه‌های گروهی پخش شد.
وصیت‌نامه امام خمینی(ره) به عنوان یک برنامه راهبردی مهم، همواره مورد استناد و توجه مسئولان و رسانه‌های کشور بوده و مراکز مهم مدیریتی و سیاسی کشور همیشه مبنای تصمیمات خود را در التزام به آن پیش برده‌‌‌اند.

از سویی دیگر اشاعه اندیشه‌ها و رهنمودهای مطرح شده در این وصیت‌نامه در رسانه‌های عمومی، صداوسیما و همچنین مراکز آموزشی به عنوان هدفی مهم در کشور دنبال می‌شود، به گونه‌‌ای که چند واحد درسی به نام وصیت‌نامه امام خمینی(ره) به عنوان یک درس اصلی در تمام رشته‌های آموزشی دانشگاه‌ها، مورد تدریس قرار می‌گیرد.

در این بین اکبر ‌هاشمی رفسنجانی نیز یکی از شخصیت‌های مهم و تاثیرگذار در تاریخ انقلاب اسلامی بوده است که اکنون نیز پس چهار سال از درگذشت او، سخنان و روش‌های مدیریتی‌اش همچنان مورد تحلیل و بررسی گزارش‌های تحقیقاتی قرار می‌گیرد. با این حال پس از مرگ او در 19 دی ماه 1395، اخبار مربوط به ناپدید شدن وصیت‌نامه او، بخش وسیعی از گزارش‌های خبری و البته شایعات را به خود اختصاص داد. اهمیت این موضوع در آنجا بود که‌ هاشمی رفسنجانی به عنوان مولف چندین جلد کتاب و شخصی که مجموعه‌‌ای از خاطرات دوران مسئولیت خود را با جزئیات منتشر کرده بود، به عنوان شخصیتی شناخته می‌شد که در وصیت‌نامه تنظیمی خود قطعا موارد مهمی را متذکر شده است.

یاسر ‌هاشمی یکی از فرزندان او، حدود 10ماه پس از مرگ پدر به خبرنگاران گفته بود که هنوز نتوانسته‌ایم وصیتنامه اصلی ایشان را که مطمئن هستیم آن را نوشته و در جایی گذاشته است، پیدا کنیم. این در حالی است که گم شدن هیچ وصیتنامه دیگری این‌قدر جار و جنجال به پا‌‌‌ نمی‌کرد چرا که نقش و جایگاه ‌هاشمی رفسنجانی در تاریخ جمهوری اسلامی سبب شده بود که همه بخواهند بدانند در سال‌ها و شاید ماه‌های آخر عمر خود به چه فکر می‌کرده و نگران چه مسائلی بوده است.

ایسنا در آن زمان در گزارشی نوشت:«این وصیتنامه قطعا سیاسی است و سیر تغییرات آیت‌الله ‌هاشمی بر اهمیت آن می‌افزاید. وصیتنامه او در حقیقت فصل آخر از کتاب خاطراتش است و یک سند مهم در تاریخ معاصر کشور به حساب می‌آید. این سند مهم ‌اکنون معلوم نیست کجا و در دست چه کسی است و خانواده ‌هاشمی نیز صلاح نمی‌دانند در این زمینه هر حرفی را بزنند.»

فاطمه ‌هاشمی یکی دیگر از فرزندان آیت‌الله‌ هاشمی است که در آن زمان در مصاحبه‌‌ای درباره این وصیت‌نامه گفت:«با وجود جست‌وجوی بسیار، وصیتنامه جدید را پیدا نکردیم و نه در منزل و نه در دفتر کار پدرم هیچ اثری از آن نبود. زمانی که پدرم فوت شدند، آقایان آمدند و هرچه بود و نبود را با خودشان برداشتند و بردند.

آیت‌الله ‌هاشمی در دفتر کارشان که مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده، مطالب مهمی را در گاوصندوق و چند کشو نگهداری می‌کردند و وقتی من به آنجا رفتم تا وسایل پدرم را به خانه بیاورم، با کشوهای خالی مواجه شدم و هیچ چیزی وجود نداشت. ما به دنبال وصیتنامه آیت‌الله ‌هاشمی بودیم و پیش خودمان فکر کردیم که شاید وصیتنامه آنجا باشد، برای همین به دفتر کار ایشان رفتیم تا داخل کشو و گاوصندوق را ببینیم اما دیدیم که کشوها و گاوصندوق خالی است.»

این در حالی است که به تازگی، محسن ‌هاشمی فرزند آیت‌الله رفسنجانی و رئیس شورای شهر تهران، در یک برنامه تلویزیونی از تحویل وصیت‌نامه اصلی ایشان به مقام معظم رهبری خبر داده است.‌ هاشمی در این برنامه گفت:«من قبلا هم گفته‌ام که مرحوم‌ هاشمی وصیت‌نامه‌‌ای داشتند که قدیمی بود که من پیشتر هم قسمت‌هایی از آن را در برنامه‌های تلویزیون خوانده‌ام، اما یک متن اصلی بیش از ۱۰۰ صفحه‌‌ای به عنوان وصیت‌نامه ایشان وجود داشت که آن را در تقریبا ۴ تا 5 سال نوشته بودند و قرار بود که به وصیت‌نامه جدی‌تری تبدیل شود.» او اضافه کرد:«این وصیت‌نامه چون خیلی از مواردش مربوط به مقام معظم رهبری بود، من هم رفتم و این وصیت‌نامه را به مقام معظم رهبری دادم و ما هم در حال حاضر، متنی به غیر از آن را در اختیار نداریم.»

محسن ‌هاشمی درباره این وصیت‌نامه اشاره کرد:‌«البته این متن تکمیل و بازنویسی نشده بود. متنی بود که مباحث زیادی در آن مطرح شده بود که من خودم شخصا آن را خدمت مقام معظم رهبری دادم که اگر صلاح دیدند خودشان آن را منتشر کنند و اصلا این وصیت‌نامه، خطاب به ایشان نوشته شده بود.» رئیس شورای شهر تهران در این برنامه همچنین به تندی از رد صلاحیت آیت‌الله‌ هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ انتقاد کرد و حتی در پاسخ به مجری برنامه که گفت این ‌‌مسئله در یک روند قانونی اتفاق افتاده است، تاکید کرد که آن اقدام یک فاجعه و کاری زشت در جمهوری اسلامی بوده است.
شاید بتوان مواردی چون «وجود مباحث زیاد»، «یک متن ۱۰۰ صفحه‌ای»، «مطالبی خطاب به رهبری» و«نوشته شدن وصیت‌نامه در طول 4 تا 5 سال آخر عمر» را از شاخص‌هایی دانست که ارزش این وصیت‌نامه را از حالت معمول شخصی و خانوادگی فراتر برده و با افزودن طرح سفارش‌هایی درباره وضعیت اداره کشور، اهمیتی شاخص برای آن ایجاد کرده باشد. هر چند محسن‌ هاشمی در گفت‌وگوی خود درباره این وصیت‌نامه توضیح نداد که این مطالب چگونه و کجا پیدا شده است؟ در چه زمانی به مقام رهبری تحویل شده است؟ و چرا خانواده ‌هاشمی تا مدت‌ها در پاسخ به افکار عمومی از بی‌اطلاعی نسبت به این وصیت‌نامه جدید خبر داده‌‌‌اند؟
اما با این وجود، با انتشار احتمالی این وصیت‌نامه، به طور حتم نگرش آیت‌الله‌ هاشمی رفسنجانی نسبت به چشم‌‌‌انداز آینده ایران با شفافیت بیشتری مورد تحلیل قرار خواهد گرفت و اندیشه‌های مردی که در مدت 39 سال، مهم‌ترین مسئولیت‌ها را در یک نظام سیاسی بر عهده داشته است، مورد رصد و داوری دقیق تری قرار خواهد گرفت.

منبع:روزنامه همدلی