با قطعی شدن برد جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و در حالی که او تیم سیاست خارجی خود را با دقت چیده است، باید منتظر تغییر روش‌های او در دولت جدید آمریکا به نسبت با دولت ترامپ در سیاست بین‌الملل ماند.تیم سیاست خارجی بایدن، برخلاف تیمی که ترامپ برای خود چیده بود، چهره‌هایی با سابقه را در خود جای داده است. دموکرات‌ها با توجه به نوع سیاست‌شان که توجه ویژه‌ای به روابط آمریکا با دیگر کشورها دارند، به دنبال تیمی بوده‌اند که بتوانند از پس بحران‌هایی که دولت پیشین در سیاست خارجی پیش آورده بر بیایند. ناظران در مورد تنوع در سیاست مداران منتخب بایدن، بسیار گفته‌اند. به نظر می‌آید رئیس جمهوری که تا کمتر از دو ماه دیگر به کاخ سفید می‌رود، در زمینه سیاست خارجی هم با تکیه بر تنوع نگاه‌ها، به دنبال بهره‌برداری حداکثری از فرصت خود برای حل و فصل بحران هاست.

در ادامه گفتگوی رحمان قهرمانپور کارشناس مسائل بین‌الملل و سیاست خارجی را با خبرآنلاین در این باره می‌خوانید:

بایدن با مسائل گوناگونی روبه روست. آمریکا اختلافاتی با چین، ایران و اروپا دارد که نیازمند رسیدگی نسبتا فوری است. با توجه به تیمی که بایدن برای سیاست خارجی خود چیده، او چطور از پس این چالش‌ها بر خواهد آمد؟

آقای جک سولیوان مشاور امنیت ملی بایدن به تازگی یک گفتگو با وال استریت ژورنال در ادامه سیاست خارجی دولت بایدن داشت و اعلام کرد که آمریکا قصد دارد به برجام بر گردد.

در تیم بایدن قبل از تشکیل تیم سیاست خارجی‌اش یعنی قبل از انتخاب وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی و نماینده ایالات متحده در سازمان ملل، دو دیدگاه وجود داشت. یکی اینکه امریکا باید بدون پیش‌شرط به برجام بازگردد و بعد از آن مطالبات خود را مطرح کند

و یک دیدگاه دیگر هم می‌گفت که آمریکا نباید سیاستی را که ترامپ در خصوص ایران در پیش گرفته به طور کامل کنار بگذارد. اینجا بود که این سوال پیش آمد که آیا ایالات متحده به رهبری بایدن قصد دارد به برجام بازگردد یا نه؟ بعد از تشکیل تیم امنیت ملی و مصاحبه‌ای که بایدن با نیویورک تایمز کرد و مصاحبه‌ای که جیک سولیوان داشت، مشخص شد که گروه اول از حمایت بیشتری برخوردار است و اگر در آینده اتفاق خاصی روی ندهد، بعد از اینکه بایدن قدرت را به دست بگیرد این سیاست اجرا خواهد شد. در داخل کشور اما همزمان طرح‌هایی از سوی مجلس مطرح شد. اما مصاحبه سولیوان نشان داد رویکردی که ایران اتخاذ کرده، به آن صورتی که انتظار می‌رفت روی تصمیم آمریکایی‌ها اثر نگذاشته. اگر بخواهیم از زاویه سیاست داخلی امریکا نگاه کنیم، باید بگوییم که تیم بایدن در داخل آمریکا درگیری‌هایی دارد که نیازمند رسیدگی فوری هستند.

این به آن معناست که ما نباید منتظر باشیم که تیم بایدن بلافاصله بعد از حضور در کاخ سفید بخواهد مشکلات با ایران را حل و فصل کند؟

درست است که برجام برای ما اهمیت زیادی دارد و جامعه جهانی هم نیازمند این است که تصمیمات فوری در خصوص توافق هسته‌ای اتخاذ شود، اما در دستور کار برجام جزو دستور کارهای اولیه و فوری نیست. این به معنای آن نیست که جو بایدن اهمیتی به توافقی که ترامپ از آن خارج شده نمی‌دهد. بلکه به معنای آن است که دولت بایدن وقت زیادی ندارد که تنها صرف همین موضوع بکند. مسئله چین، مهار روسیه، انتقال قدرت به دولت بایدن، مسئله کرونا، مکزیک و مهاجران و تغییرات آب و هوایی، روابط آمریکا و اروپا هم جزو موضوعاتی هستند که از منظر دولت بایدن دارای اهمیت هستند. طبیعی است که دولت آینده آمریکا تصمیم بگیرند وقت زیادی را صرفا صرف بازگشت به برجام و مسائل مرتبط با آن نکنند. اما آنچه مشخص است اینکه دولت بایدن و تیم او می‌خواهند که موضوع مذاکرات درباره دیگر مسائلی چون سیاست منطقه‌ای ایران و موضوعات موشکی، به پس از بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران موکول شود.

بنابراین می‌شود نتیجه گرفت که دولت بایدن به برجام برمی گردد اما بعد از آن مسئله‌اش این است که مذاکراتی را در مورد مسائل دیگر انجام دهد. بایدن گفته که ممکن است در این مسائل جدید عربستان و امارات هم حضور داشته باشند. این مسئله تا امروز در این سطح مطرح نشده بود. ما هنوز جزئیات زیادی نمی‌دانیم که منظور دقیق بایدن در مورد این مسئله چیست. باز یک خبر مهم دیگر هم آمد که بایدن در نظر دارد که در موضوع تحریم‌ها به طور کلی بازنگری کند. ما می‌دانیم که در دوران اوباما و ترامپ جایگاه عمده‌ای در سیاست آمریکا داشته. دموکرات‌ها همیشه حرف شان این بود که تحریم هدف نیست و ابزاری برای تامین اهداف است. ترامپ خود تحریم را تبدیل به هدف کرد که باعث تغییر رفتاری نشد. اگر این خبر که آمده درست باشد، به نظر من معنایش این است که ایالات متحده پس از بازگشت به برجام، مسئله چگونگی لغو تحریم‌ها علیه ایران را در اولویت قرار دهد و بعد از آن مسئله مذاکرات دیگر موضوعیت پیدا کند.

همانطور که گفتید، تنها موضوعی که بایدن در خارج از خاک آمریکا با آن درگیر است، ایران و توافق هسته‌ای نیست. بلکه مسائلی وجود دارند که اگر تیم سیاست خارجی آمریکا به آنها نپردازد، با مشکلات پیچیده‌تری رو به رو خواهد شد. با این اوصاف در مورد سیاست خارجی آمریکای بایدن در قبال چین و اروپا چه پیش‌بینی‌ای دارید؟

مسئله چین و اروپا موضوعات فراوان‌تری از ایران دارد. اولویت یک بایدن این است که روابط اروپا و آمریکا که به آن روابط
فرا آتلانتیکی می‌گوییم، احیا شود. دو دیدگاه وجود دارد. دیدگاه سنتی می‌گوید اروپا مهم‌ترین متحد ایالات متحده است و واشنگتن هرکاری که بخواهد انجام دهد، ناگریز از همکاری با اروپاست. این رویکرد می‌گوید دولت بایدن باید به سمت احیای روابط ویژه با اروپا برگردد. اما دیدگاه دیگر این است که اساسا واشنگتن نیازی ندارد تا حضور خود را تا این اندازه در جهان گسترش دهد و دخالت کند. ما میدانیم که خیلی از سلاح‌های امریکا در اروپا مستقر است و از زمان جنگ جهانی دوم، آمریکا مسئول تامین امنیت اروپا در مقابل روسیه بوده است. ترامپ از معاهده موشک‌های میان برد خارج شده. این معاهده عامل اصلی توازن نظامی بین اروپا و روسیه بود. خود اروپا در معرض سلاح‌های هسته‌ای استراتژیک روسیه قرار دارد. تنها کشوری که می‌تواند موازنه ایجاد کند، آمریکاست. بنابراین موضوعات بین این دو بسیار زیاد و وسیع است. مسئله کریمه هست، برخورد با روسیه و آینده آمریکا و اروپا هم هست. هایکو ماس وزیر خارجه آلمان به تازگی می‌گوید، حتی اگر ترامپ برود، روابط بین اروپا و آمریکا به حالت قبل بر نمی‌گردد. چرا اینطور است به این خاطر که در اقتصاد و سیاست جهانی، نقش اروپا روز به روز کمتر می‌شود. چرا که اروپا درگیری‌های زیادی از جمله برگزیت و افراط گرایی و مهاجرت و بحران‌های اقتصادی یونان و اسپانیا و... است. اساسا سیاست بین‌الملل در حال حرکت از فرا آتلانتیک به سمت آسیا است.