اراده سیاسی در تیم جو بایدن وجود دارد تا آثار مخرب خروج آمریکا از برجام را برطرف کنند مسیر بازگشت آمریکا به برجام هموار نیست، اما اراده سیاسی از طرف بایدن و تیمش وجود دارد
به گزارش روز نو : جو بایدن، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا هفته گذشته سه نفر را به‌عنوان اعضای اصلی تیم سیاست خارجیاش انتخاب کرد که چندین دهه تجربه دیپلماتیک با خود به کاخ سفید می‌برند. این سه نفر همگی در دوره باراک اوباما از مشاوران کاخ سفید بودند و از افراد وفادار به بایدن به‌حساب می‌آیند که در سیاست خارجی دیدگاهی میانه‌رو دارند. آنتونی بلینکن ۵۸ ساله که سابقه همکاری‌اش با بایدن به حدود ۲۰ سال پیش برمی‌گردد، وزیر خارجه آمریکا و بلند‌مرتبه‌ترین دیپلمات کشور خواهد بود. لیندا توماس گرینفیلد، یکی از عالی‌رتبه‌ترین دیپلمات‌های زن سیاه‌پوست در وزارت امور خارجه که سال‌ها در حوزه مسائل آفریقا فعالیت کرده، به‌عنوان سفیر آمریکا در سازمان ملل انتخاب‌شده است. جیک سالیوان، از مقام‌های پیشین وزارت امور خارجه و دستیار هیلاری کلینتون که در گفت‌و‌گوهای منجر به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران نقشی کلیدی داشت هم مشاور امنیت ملی آمریکا خواهد شد. سالیوان در دوره‌ای که جو بایدن به‌عنوان معاون باراک اوباما در کاخ سفید حضور داشت هم مشاور امنیت ملی او بود. اما پرسش این است که جو بایدن با انتخاب این افراد برای تیم سیاست خارجی خود، چه اهدافی را دنبال خواهد کرد و چه پیام‌هایی برای کشورهای مختلف جهان ازجمله ایران خواهد داشت. دراین‌ارتباط ستاره صبح در گفت‌وگو با دکتر یوسف مولایی، استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران به این موضوع پرداخته است. همچنین دیدگاه‌های پی جی کرولی، سخنگوی سابق وزارت امور خارجه آمریکا نیز دراین‌ارتباط بررسی‌شده است.
ممکن است روسیه و چین برای احیای برجام، شروط و مطالباتی از ایران و آمریکا داشته باشند تغییر دولت در ایران نباید تأثیری روی برجام بگذارد، زیرا برجام یک پرونده ملی و حاکمیتی است پی جی کرولی، سخنگوی سابق وزارت امور خارجه آمریکا: تیم سیاست خارجی بایدن عمل‌گراست، نه آرمان‌گرا دیپلماسی جهانی و همکاری برای حل مشکلات اضطراری بین‌المللی مانند همه‌گیری جهانی کرونا و تغییرات اقلیمی در دستور کار بایدن و تیمش خواهد بود
آنتونی بلینکن از حدود ۲۰ سال پیش و زمانی که بایدن ریاست کمیته روابط خارجی سنا را برعهده داشت، در کنار بایدن کرده است. به عقیده برخی از دیپلمات‌های قدیمی آمریکایی این رابطه شخصی به نفع گروه خواهد بود اما درعین‌حال می‌تواند به معنای نبود تنوع در میان عقاید هم باشد. از سوی دیگر سال‌ها تجربه فعالیت در زمینه سیاست‌های خارجی، به این معناست که این افراد باسابقه در دل همه مردم به یک اندازه جای نخواهند داشت. اما این می‌تواند پایانی بر جنگ ترامپ با آنچه به اصلاح "دولت پنهان" نام‌گرفته، باشد؛ افرادی در درون دولت که ازنظر او علیه برنامه‌هایش فعالیت می‌کردند. پی جی کرولی، سخنگوی سابق وزارت امور خارجه آمریکا معتقد است: «این تیمی از رقبا نیست. آن‌ها باسابقه‌ای خوب از همکاری و تجربه عملی در رابطه با مناقشه‌های جهانی، دیدگاه‌هایی را به کاخ سفید می‌آورند که کامل‌کننده یکدیگر خواهند بود. ارزش یکدستگی استراتژیک بر هر‌گونه گروه‌اندیشی (وقتی میل به هارمونی و همگرایی در گروه، منجر به سرکوب نظرات مخالف و تصمیم‌گیری‌های غیر‌عقلانی یا ناکارآمد می‌شود) اولویت خواهد داشت. آن‌ها اعضای رسمی یک دولت پنهان نیستند و به شکل دادن یک دولت آمریکایی کارآمدتر در رابطه با منافع و ارزش‌های مشترک کمک خواهند کرد. آن‌ها عمل‌گرا هستند، نه آرمان‌گرا.»
بازگشت به پیمان‌های جهانی
در رأس برنامه‌های جو بایدن، بازگشت به سازمان‌ها، ائتلاف‌ها و معاهده‌هایی قرار دارد که ترامپ در چهار سال گذشته برای تضعیف یا نابودی آن‌ها تلاش کرد. ازجمله وظایف مقامات جدید وزارت امور خارجه بازگرداندن آمریکا به پیمان اقلیمی پاریس و باقی نگه‌داشتن این کشور در سازمان جهانی بهداشت است. آن‌ها علاوه بر این به دنبال بازبینی توافق هسته‌ای با ایران، تقویت پیوند با ناتو و بستن قراردادهای تجاری تازه به‌منظور مقابله با نفوذ روز‌افزون چین خواهند بود. در همین ارتباط پی جی کرولی می‌گوید: «دونالد ترامپ هرگز یک تیم امنیت ملی واقعی تشکیل نداد. او در عوض نقش تکاوری تنها را بازی کرد که خودش را با پیمانکاران مستقل احاطه کرده، پیمانکارانی که می‌توانست با توییت‌هایش استخدام و اخراج کند. هر سه این مقام‌ها سابقه خدمت در وزارت امور خارجه را دارند و ارزش‌هایی تازه در رابطه با دیپلماسی جهانی و همین‌طور همکاری برای حل مشکلات اضطراری بین‌المللی از همه‌گیری جهانی گرفته تا تغییرات اقلیمی و مسأله چین ارائه خواهند داد.»
بازگشت کارشناسان
بیشتر کارشناسان توافق دارند تیم بایدن در مقایسه با افرادی که ترامپ به کار منصوب کرد، تجربه بیشتری در حوزه سیاست دارند. به‌عنوان‌مثال رکس تیلرسون که ترامپ در آغاز کار خود به سمت وزیر امور خارجه منصوب کرد، مدیرعامل شرکت نفتی اکسان موبیل، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی جهان بود. اما میراث آقای ترامپ در وزارت امور خارجه که در دوره تیلرسون و جانشین او مایک پومپئو شاهد دلسردی و بازنشستگی زودهنگام شمار زیادی از دیپلمات‌ها بود، تأثیری چنان عمیق داشته که یک‌شبه و به‌سرعت برطرف نخواهد شد. پی جی کرولی بر این باور است: «آن‌ها دید جهانی منسجمی دارند و عمیقاً به رهبری آمریکا و پیمان‌های بین‌المللی باور دارند. هر سه آن‌ها در وزارت امور خارجه کار کرده‌اند و در رابطه با دیپلماسی بین‌المللی و همکاری برای حل مشکلات اضطراری از همه‌گیری جهانی گرفته تا تغییرات اقلیمی و چالش چین، ارزش‌هایی تازه ارائه خواهند داد.»
اراده سیاسی تیم بایدن
دکتر یوسف مولایی، استاد حقوق بین‌الملل در گفت‌وگو با ستاره صبح با اشاره به انتخاب چهره‌های باسابقه در تیم سیاست خارجی جو بایدن و رویکرد مثبت آنان نسبت به بازگشت آمریکا به برجام گفت: «آقای بایدن معاون اول آقای اوباما بود و در سیاست کلان خارجیاش همین مسیر را می‌خواهد ادامه دهد؛ اما شرایط قدری متفاوت شده و به آن راحتی که خیلی‌ها فکر می‌کنند، ممکن است این مسیر طی نشود. در خود آمریکا و در حزب دموکرات حداقل دو جریان وجود دارد؛ یکی جریان هیلاری کلینتون و دیگری جریان اوباما-بایدن. به نظر می‌رسد خط کلینتون عجله‌ای برای بازگشت به برجام، حداقل با شرایطی که ایران انتظار دارد، ندارد و می‌خواهد از فشارهای حداکثری که ترامپ ایجاد کرده، برای گرفتن امتیازاتی از ایران استفاده کنند. به‌علاوه این‌که اکنون در آمریکا طرفداران ترامپ یک وزن سیاسی و اجتماعی دارند و می‌توانند در مناسباتی که در مخالفت‌های سنا و بخش جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان باسیاست‌های دموکرات‌ها به عمل خواهد آمد، باید محاسبه شود. فقط می‌توان گفت اراده سیاسی در تیم جو بایدن وجود دارد برای این‌که تا جای ممکن، آثار مخربی را که ترامپ باسیاست‌هایش ایجاد کرده، و یکی از آن‌ها خروج از برجام است، برطرف کنند و شرایط را به دوران قبل از ترامپ برگردانند. ولی باید اتفاقاتی را که هم در داخل آمریکا، هم در سطح جهانی و هم در ایران افتاده و خواهد افتاد مدنظر قرار دهیم.»
پالس‌های شروع مذاکرات
عضو هیئت‌علمی و استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه تهران در ادامه گفت‌وگوی خود با ستاره صبح همچنین با تأکید بر این‌که «مسیر چندان هموار نیست، گرچه اراده سیاسی از طرف آمریکایی‌ها وجود دارد»، خاطرنشان کرد: «تیم بایدن اعلام کرده که قصد و اراده برای بازگشت به برجام دارد؛ هرچند این موضوع را به‌صورت کلی مطرح کرده است. با توجه به تغییراتی که ایجادشده، هنوز جزئیاتی درباره این‌که بازگشت به برجام به چه صورتی خواهد بود بیان‌نشده است. به‌هرحال مباحث و موضوعاتی مانند فعالیت‌های موشکی، فعالیت‌های منطقه‌ای و فعالیت‌های هسته‌ای ایران مطرح است و در محافل مختلف مطرح می‌شود و آن‌ها می‌گویند به‌هرحال برجام باید با شرایط جدید تطبیق داده شود و اعتمادسازی و اطمینان بیشتری از سوی ایران صورت گیرد. به نظر من پالس‌های کنونی به این جهت است که فضا برای شروع مذاکرات فراهم شود. اکنون‌که مذاکرات هنوز شروع نشده، نمی‌توان در این خصوص اظهارنظر یا پیش‌بینی دقیقی داشت. ضمن آن‌که به نظر می‌رسد روسیه و چین هرچند در ظاهر استقبال می‌کنند، اما به‌راحتی به بازگشت آمریکا به برجام رضایت نخواهند داد و احتمالاً آنان نیز شروط و مطالباتی از ایران و آمریکا دارند و اگر مذاکراتی شروع شود، احتمالاً بخشی از مطالبات خود را در این راستا مطرح خواهند کرد.»
انتخابات1400 و برجام
مولایی در پاسخ به پرسش مصطفا صباغ، روزنامه‌نگار در خصوص احتمال تغییر جریان سیاسی در داخل ایران پس از انتخابات 1400 و احتمال تغییر رویکرد ایران درباره برجام نیز افزود: «آقای روحانی موضع صریح و علنی نسبت به بازگشت آمریکا به برجام نشان داد و گفت که اگر آمریکایی‌ها به تعهدات خود در برجام بازگردند و با احترام متقابل و بدون ایجاد شرایط جدید، آماده بازگشت به برجام باشند، ما هم آماده هستیم. رئیس‌جمهور پیش‌ازاین با ادبیات مختلف بر این موضوع تأکید کرده که هر کاری به نفع منافع ملی ما باشد، دولت آن را انجام خواهد داد. تاکنون مخالفت جدی از سوی ایران مطرح نشده است. اما درباره احتمال تغییر دولت پس از انتخابات 1400 و روی کار آمدن جناح دیگر بحث‌هایی مطرح‌شده است. اما ازآنجایی‌که پرونده هسته‌ای یک پرونده ملی است و با توجه به این‌که دولت بخشی از حاکمیت است، وقتی کل حاکمیت با چنین پرونده‌ای درگیر است، با جابجایی یا تغییر بخشی از دولت، تأثیری روی کلیت موضوع نخواهد گذاشت. فقط ممکن است سرعت پیشبرد مذاکرات و نحوه پیشبرد جنبه‌های فنی بین دولت‌ها تفاوت‌هایی وجود داشته باشد، اما تصمیم‌گیری اصلی در سطح کلان ملی است و اکنون به نظر می‌رسد در آن سطح مخالفتی وجود ندارد». وی بابیان این‌که «البته دلیلی برای مخالفت هم وجود ندارد» تأکید کرد: «زیرا بارها اعلام‌شده که تحریم‌های ظالمانه و یک‌طرفه‌ای که ترامپ علیه ایران وضع کرده، غیرقانونی است. وقتی چنین صحبتی مطرح می‌شود، یعنی ایران بازگشت به قانون را طلب می‌کند. اکنون‌که آقای روحانی گفته آمریکا به قبل از سال 2017 برگردد، به این معناست که ایران خواهان برطرف شدن تحریم‌ها و بازگشت آمریکا به برجام است. بنابراین به لحاظ قانونی و حقوقی نمی‌توان موضع‌گیری دیگری داشت. این موضوع بخشی از حقوق و مطالبات ایران است و قاعدتاً بعید است کسی در ایران مخالفتی با برداشته شدن تحریم‌های وضع‌شده در دوران ترامپ داشته باشد.»
نظراتی كه حاوی توهین و مغایر قوانین کشور باشد منتشر نمی شود
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید
