دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا شکست خورد تا یکی از مهم‌ترین اتفاقات سیاسی در قرن بیست‌و‌یکم رقم بخورد. ترامپ با سیاست‌های رادیکال خود بسیاری از معادلات عرصه بین‌المللی را برهم زده و سطح تنش را با بسیاری از کشورها افزایش داده است. این در حالی است که بایدن به عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا دارای چنین رویکردی نیست و دارای روحیه میانه‌روی است. با این وجود چالش‌های بایدن از زمان ورود به کاخ سفید آغاز می‌شود. چالش‌هایی که مهم‌ترین آنها میراث چهارساله ترامپ است که پیامدهای مخربی برای جامعه آمریکا به همراه داشته است؛ میراثی که یکی از مهم‌ترین آن تقابل جدی با ایران بوده است. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی مهم‌ترین پیامدهای جابه‌جایی قدرت در آمریکا با دکتر علی بیگدلی، تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت وگو کرده است. دکتر بیگدلی معتقد است: «‌ایران باید با استراتژی نوینی با بایدن رفتار کند. بدون‌تردید با استراتژی‌های گذشته به هیچ‌عنوان نمی‌توان با دولت جدید در آمریکا مواجهه کرد. بایدن باید به سمتی حرکت کند که همه مشکلات بین ایران و آمریکا از بین برود. این وضعیت درباره ایران نیز وجود دارد و ایران باید به سمتی حرکت کند که همه مشکلات خود را با آمریکا حل کند. روش‌هایی که در گذشته مورد استفاده قرار گرفته دیگر پاسخگو نیست. اگر ایران نتواند با بایدن هم کنار بیاید این احتمال وجود دارد که نهادهای تصمیم‌گیر ایران نیز با چالش‌های جدی‌تری در زمینه مشکلات معیشتی مردم مواجه شوند». در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

به گزارش روز نو :مهم‌ترين دلايل شـــکست تــرامپ در انتخابات رياست‌جمهوري آمريکا چه بود؟ چرا اين انتخابات به صورت لحظه به لحظه توسط مردم جهان دنبال مي‌شد؟

انتخابات آمريکا با جنجال‌ها و هياهوي بيشتري نسبت به گذشته همراه بوده که دليل آن نيز بيشتر به شخصيت ترامپ باز‌مي‌گردد که فضا را به اين سمت هدايت کرد. با توجه به ارزش‌هاي مورد نظر حزب جمهوريخواه نوع نگاه ترامپ به جهان نيز برگرفته از ارزش‌هاي حزب جمهوري‌خواه است که نسبت به ديگران نگرش شيطاني دارد.حزب جمهوري‌خواه به دليل تعلقاتي که نسبت به دين دارد و ترکيبي از مسيحيت صهيونيستي در اين حزب وجود دارد نوعي نگاه شيطان‌گريزي در اين بين آنها وجود دارد. ديدگاهي که جورج بوش پسر تحت‌عنوان محور شرارت مطرح کرده نيز تا حدودي تحت‌تأثير همين ديدگاه رايج در حزب جمهوريخواه بوده است.اين نوع نگاه در ترامپ نيز وجود داشته است. به همين دليل نيز جامعه آمريکا را به يک جامعه دو قطبي تبديل کرده بود.اين نوع نگاه تنفر‌آميز و شيطنت‌گرايانه که در ترامپ نسبت به ديگران و کشورهاي رقيب وجود داشته، جامعه آمريکا را دوپاره و دوقطبي کرده بود. اين رويکرد نامناسبي است که به مرور زمان از بين خواهد رفت.يکي از مهم‌ترين دلايلي که مردم آمريکا دوباره ترامپ را به عنوان رئيس‌جمهور انتخاب نکرده‌اند اين بوده که جامعه آمريکا تمايلي به چنين وضعيتي ندارد و جامعه دو‌قطبي را نمي‌پسندد. مردم جامعه آمريکا به اين نتيجه رسيده بودند که ادامه اين وضعيت براي جامعه آمريکا خطرناک خواهد بود. بنده از مدت‌ها قبل معتقد بودم انتخاب مجدد ترامپ به عنوان رئيس‌جمهور به سود آمريکا نخواهد بود. دو‌قطبي شدن جامعه آمريکا سبب از‌هم‌گسيختگي نظام دموکراتيک در آمريکا مي‌شد.از سوي ديگر اين وضعيت سبب افول اخلاقي در جامعه آمريکا شده بود.

مهم‌ترين تحولاتي که با حضور بايدن در کاخ سفيد رخ مي‌دهد چه خواهد بود؟

به صورت طبيعي دموکرات‌ها در آمريکا مردم‌گرا و پيرو مفاهيم دموکراسي هستند. همين ديدگاه نيز آنها را از جمهوري‌خواهان جدا کرده و به سمت مردم هدايت مي‌کند. تجربه تاريخي نشان داده جمهوري‌خواهان بيشتر روي فضاي اقتصادي و دموکرات‌ها روي فضاي اجتماعي سرمايه‌گذاري مي کنند.در سخنراني بايدن نيز اين نکته مشهود بود که عنوان کرد ما زير منت مردم هستيم و مردم تصميم نهايي را درباره آينده آمريکا گرفتند.دموکرات‌ها به دليل مردم‌گرا بودن بيشتر روي گروه‌هاي مياني و پاييني جامعه سرمايه‌گذاري مي‌کنند و به همين دليل دنبال دولت بزرگ هستند. اين در حالي است که جمهوري‌خواهان همواره به دنبال کوچک کردن دولت بوده‌اند. از سوي ديگر گرايش‌هاي مذهبي در بين دموکرات‌ها کمتر مشاهده مي‌شود و بيشتر روي آزادي اقليت‌ها، زنان، سياه‌پوستان و لاتين‌تبارها مانور مي‌دهند. در تاريخ آمريکا هر‌گاه جامعه آمريکا با بحران مواجه مي‌شود که نوع بحران آن هم مهم نيست قطعا دموکرات‌ها در انتخابات به پيروزي دست پيدا مي‌کنند.به عنوان مثال در بحران اقتصادي سال1929روزولت در انتخابات شرکت کرد که مورد حمايت مردم قرار گرفت.پس از بحران جورج بوش نيز باراک اوباما از حزب دموکرات به پيروزي رسيد. به همين دليل نيز بايدن آمريکا را به يک آشتي‌کنان جهاني هدايت خواهد کرد.نگاه شيطنت‌محوري که ترامپ داشت و از بسياري از توافقنامه‌هاي بين‌المللي مانند معاهده پاريس و برجام خارج شد و فاصله آمريکا با اتحاديه اروپا، روسيه و چين را افزايش داده مسئوليت سنگيني را روي دوش بايدن قرار داده است. بايدن بايد تلاش کند آمريکا را به جايگاه اصيل خود بازگرداند. به همين دليل با چالش‌هاي جدي در آينده مواجه خواهد شد. به همين دليل نيز بايد در چينش همکاران خود در کاخ سفيد دقت زيادي کند.

بايدن چگونه آمريکا را به جايگاه اصيل خود باز خواهد گرداند؟

بايدن سابقه زيادي در سياست دارد و يک سياستمدار کهنه‌کار است که چندين دوره در کنگره سناتور بوده و پس از آن نيز معاون اول رئيس‌جمهور بوده است. اين در حالي است که اوباما و خانم کلينتون نيز از وي حمايت خواهند کرد. بايدن خانم هريس را به عنوان معاون اول خود انتخاب کرده که ايشان نيز باتجربه است و سوابق زيادي در فضاي سياسي آمريکا دارد. واقعيت اين است که رفتار متکبرانه ترامپ در بايدن وجود ندارد.به همين دليل نيز نوع سياست‌ورزي بايدن در نهايت جامعه آمريکا را آرام مي‌کند. غرور کاذب و خودشيفتگي که در ترامپ وجود داشت در بايدن وجود ندارد.شايد به همين دليل نيز رهبران کشورهاي اروپايي بلافاصله پيروزي بايدن در انتخابات را تبريک گفتند. رفتار نامناسب ترامپ با خانم مرکل باعث رنجش کشورهاي اروپايي شد. اين در حالي بود که رفتار نسنجيده وي با مکرون در کاخ سفيد نيز مزيد برعلت شد تا رهبران کشورهاي اروپايي از پيروزي بايدن در انتخابات استقبال کنند. شکست ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري نشان داد که حزب جمهوري‌خواه بايد در برخي ديدگاه‌ها و رويکردهاي خود تجديد‌نظر کند و رويکردهاي ديگري را در پيش بگيرد.شايد زمان آن فرا رسيده که برخي ديدگاه‌ها مانند ديدگاه‌هايي که مبتني بر مسيحيت صهيونيستي است در حزب جمهوري‌خواه از بين برود يا تعديل شود.

ترامپ ميراث مخربي در زمينه‌هاي مختلف از خود برجاي گذاشته است. آيا بهبود اين وضعيت براي بايدن زمان‌بر نخواهد بود؟ اين ميراث به چه ميزان وقت و انرژي دولت بايدن را خواهد گرفت؟

اين اتفاق زمانبر خواهد بود و از هم‌اکنون قابل‌پيش‌بيني است که بايدن بر سر ميراث ترامپ با چالش‌هاي متعددي مواجه خواهد بود. جمهوريخواهان به درون نگاه مي‌کنند تا ماليات کمتري پرداخت کنند و دستمزد بيشتري دريافت کنند. اين در حالي است که نگاه دموکرات‌ها بيشتر به بيرون است. بدون‌ترديد بايدن با مسأله خاورميانه مشکلات و چالش‌هاي زيادي خواهد داشت.يکي از چالش‌هاي بايدن در منطقه خاورميانه نزديک شدن کشورهاي عربي به اسرائيل است. چالش ديگر مشکلات موجود آمريکا در سوريه و عراق است. لبنان، يمن و افغانستان از جمله مواردي هستند که بايدن در آينده با آنها مشکل خواهد داشت و حل کردن آنها کار سختي خواهد بود.به همين دليل اين احتمال وجود دارد که ميراث ترامپ تا بخش عمده‌اي از دوره نخست رياست‌جمهوري همراه بايدن باشد.به همين دليل بايد افراد توانمندي را در دستگاه‌هاي امنيتي و سياسي خود قرار بدهد تا بتواند با قدرت کافي با اين چالش‌ها مواجه شود.در شرايط کنوني برخي عنوان مي‌کنند اين احتمال وجود دارد که ترامپيسم تا 50 سال ديگر در آمريکا وجود داشته باشد. اين در حالي است که اين ديدگاه صحيح نيست. جامعه آمريکا از نظر فکري و جمعيتي يک جامعه سيال است. وضعيت به اين شکل نيست که تفکرات و ديدگاه‌هاي ترامپ براي مدت زيادي در آمريکا باقي بماند.

تقابل ايران و آمريکا در دوران رياست‌جمهوري بايدن به چه سمتي حرکت خواهد کرد؟ آيا در اين دوران مي‌توان نسبت به کاهش تنش‌ها خوش‌بين بود؟

بايدن عنوان کرده به همه معاهدات بين‌المللي که ترامپ در چهار سال گذشته از آن خارج شده باز خواهد گشت. معاهده پاريس، خروج آمريکا از سازمان بهداشت جهاني و برجام از مهم‌ترين معاهدات بين‌المللي است که ترامپ از آنها خارج شده و بايدن قصد دارد دوباره به آنها بازگردد. به صورت کلي دموکرات‌ها نگاه بيروني و جهاني دارند و تلاش مي‌کنند رويکردي در عرصه جهاني در پيش بگيرند که با کمترين هزينه به سود آمريکا باشد. بازگشت بايدن به برجام نيز داراي شرايط خاص خود است. اين برجام با برجامي که آقاي روحاني درباره آن صحبت مي‌کند متفاوت است. اين برجام توافقي نيست که بتوان با آمدن بايدن آن را احيا کرد. به نظر مي‌رسد بايدن به دنبال اين است که مجموعه مشکلات ايران را در منطقه و جهان حل کند. از نظر بايدن ايران در سياست‌هاي داخلي برخي کشورهاي منطقه دخالت مي‌کند. از سوي ديگر آمريکا روي فعاليت‌هاي موشکي ايران نيز حساسيت دارد. اين در حالي است که موضوع حقوق بشر نيز يکي از بهانه‌هاي مهمي است که بايدن در مواجهه با ايران روي آن تأکيد مي‌کند. در قانون اساسي آمريکا چيزي به نام حقوق بشر وجود ندارد. با اين وجود حقوق بشر همواره يک حربه براي تحت‌فشار قرار دادن کشورهايي مانند ايران بوده است. در چنين شرايطي ايران بايد با استراتژي نويني با بايدن رفتار کند. بدون‌ ترديد با استراتژي‌هاي جديد به مي‌توان با دولت بايدن روبه رو شد. بايدن بايد به سمتي حرکت کند که همه مشکلات بين ايران و آمريکا از بين برود. اين وضعيت درباره ايران نيز وجود دارد و ايران بايد به سمتي حرکت کند که همه مشکلات خود را با آمريکا حل کند. روش‌هاي گذشته در شرايط فعلي شايد پاسخگو نباشند. اگر ايران نتواند با بايدن هم کنار بيايد اين احتمال وجود دارد که نهادهاي تصميم‌گير ايران نيز با چالش‌هاي جدي‌تري در زمينه مشکلات معيشتي مردم مواجه شوند. بايدن و معاونش خانم هريس به احياي مجدد برجام ابراز تمايل کرده‌اند. بنابراين شرايط موجود با شرايط برجام گذشته تفاوت مي‌کند. هر دوي آنها پيش‌بيني کرده‌اند که اگر بخواهند وارد مذاکرات برجام شوند، دو ويژگي خواهند داشت؛ نخست اينکه برجام صرفا روي مسائل هسته‌اي متمرکز نخواهد شد و مسائل ديگري مثل حقوق بشر، فعاليت‌هاي موشکي و... را مدنظر خواهند داشت. ضمن اينکه براساس برجام قبلي، تعهدات ايران و محدوديت زماني فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران تا 2025 به پايان مي‌رسيد ولي بنا به نظر بايدن در صورتي پيروزي اين محدوديت تا سال 2030 يا بعد از آن هم ادامه خواهد داشت. به نظر مي‌رسد فشارها بيشتر خواهد شد و حوزه تعهدات ايران از مسائل هسته‌اي به مسائل ديگر هم سرايت خواهد کرد که البته به واکنش ايران نسبت به اين انتظارات بستگي دارد. اما از طرفي ميزان فشار اقتصادي بر دوش مردم سنگيني مي‌کند که از تحمل خارج شده است. به همين دليل اين نهادهاي تصميم‌گير در جامعه بايد رويکرد ديگري را در نظر بگيرند.

انتخاب بايدن چه تأثيري روي وضعيت اقتصادي ايران خواهد گذاشت؟

تحريم‌ها عليه کشورمان بعد از امضاي برجام از بين رفته، اما بعد از نقض برجام از سوي ترامپ، دو نوع تحريم عليه کشورمان به اجرا درآمده است؛ يکي تحريم‌هاي خود ترامپ و ديگري تحريم‌هاي ثانوي. با توجه به اينکه ما عضو اف‌اي‌تي‌اف هم نشده‌ايم، آن تحريم‌ها نه اينکه لغو نشده عملا هنوز هم در حال اجراست؛ يعني ما هنوز با اتحاديه اروپا نمي‌توانيم معامله کنيم، هنوز نمي‌توانيم پول‌هاي‌مان را از کره جنوبي و عراق و چين بگيريم. ما نزديک به 40 ميليارد دلار از اين کشورها طلب داريم ولي به اين خاطر که سيستم سوئيس به سوي ما بسته شده است و ما هم اف‌اي‌تي‌اف را نپذيرفته‌ايم، بنابراين عملا تحريم هستيم. در نتيجه منتظر بهبود وضعيت اقتصادي جامعه هستيم و سياست‌هاي خود را در زمينه بين‌المللي هم به روزتر خواهيم کرد و با رويکرد جديدي در اين زمينه فعاليت مي‌کنيم. به هر حال سياست‌هاي بايدن در سطح تنش‌ورزي‌هاي ترامپ نخواهد بود و زمينه را براي گفت وگو همراه با احترام فراهم خواهد کرد.