حذف تصویر دو دختر از کتاب ریاضیات سوم دبستان، بهانه‌ای شد که مردم در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی به شکل گسترده‌ای به این موضوع واکنش نشان دهند.

به گزارش روز نو :البته حدف محتوایی و چهره‌ای از کتب درسی در سال‌های اخیر اتفاق تازه‌ای نیست و در سال گذشته نیز مردم و کارشناسان به حذف اشعار و قصه‌های برخی از چهره‌های فرهنگی و ادبی اعتراض داشتند. با این حال در چند روز گذشته اکثر کاربران در شبکه‌های اجتماعی به حذف چهره دو دختر از روی جلد کتاب ریاضی سال سوم ۱۳۹۹-۱۴۰۰ اعتراض داشتند و آن را تبعیض در حق دختران می‌دانستند. در این رابطه هیچ‌کسی دلیل منطقی برای حذف نقاشی دو دختر به زبان نیاورد. حتی در این بین نام مریم میرزاخانی، ریاضیدان برجسته‌ و چهره‌ای جهانی نیز به میان آمد و مردم بر این باور بودند که این تبعیض‌ها باعث شده نام یا عکسی از او در کتب درسی منتشر نشود. وزارت آموزش و پرورش و معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده نیز دلیل منطقی برای این اتفاق عنوان کردند و توضیحات آنها عذر بدتر از گناه بود. معصومه ابتکار در صفحه شخصی خود در توئیتر در واکنش به حذف دختران از روی طرح جلد کتاب ریاضی سوم دبستان، نوشت: «اگر چه دو جلد کتاب ریاضی و علوم سال تحصیلی جدید را باید کنار هم دید، وزیر آموزش و پرورش بررسی و اصلاح کتاب‌های درسی از زوایای مختلف از جمله عدالت-جنسیتی را در دستور کار دارند. در هر صورت حساسیت مردم بجاست. دختران را نمی‌توان نادیده گرفت.» وزارت آموزش و پرورش در واکنش به انتقادهای گسترده‌ای که در فضای مجازی نسبت به حذف تصویر دختران از روی جلد کتاب سوم دبستان رخ داده،‌ گفته است «تصویر قبلی بسیار شلوغ بود و در روی جلد جدید تصویر خلوت‌تر شده است». اما اینکه چرا با حفظ نقاشی دختران، می‌خواستند، تصویر را خلوت کنند جای سوال دارد. سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در دفاع از عملکرد خود در اطلاعیه‌ای گفته است: «در ارتباط با تصویر روی جلد کتاب ریاضی سال سوم ابتدایی و ویرایشی که در این تصویر انجام شده است، تصویر قبلی بسیار شلوغ بود و تعداد مفاهیم ریاضی مطرح شده در آن تصویر بسیار زیاد بود». این سازمان تغییر جلد کتاب ریاضی سوم دبستان را پیشنهاد دوستانی که از منظرهای هنری، زیباشناسی و روانشناسی کتاب را بررسی کرده‌اند، اعلام کرده و گفته نظر آنان بر این بوده که تصویر خلوت‌تر گردد.

چه کسي مقصر است؟‌

نظر وزير آموزش و پرورش نيز براي ميليون‌ها نفر که به اين موضوع اعتراض داشتند، نيز قانع‌کننده نبود، هرچند که محسن حاجي ميرزايي در توئيتش اعلام کرده که «به‌دغدغه‌‌هاي‌مردم اهميت مي‌دهم‌ و دختران ميهن شايسته احترام‌اند» و در ادامه بيان کرد: «تغييرات در کتاب‌هاي درسي همه‌ساله براساس ارزيابي‌ و از سوي مولفين انجام مي‌شود و به رئيس سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي ماموريت دادم تغييرات در شکل‌ و محتواي کتاب‌هاي‌درسي را باحساسيت کامل رصد، اصلاح و گزارش نمايد». اما خواست مردم در اين رابطه اصلاح کتاب درسي و برخورد با افرادي است که اين اتفاق را رقم زده‌اند. به باور بسياري از مردم، اگر عوامل ضبط و انتشار کليپي که غش کردن يک دانش‌آموز مبتلا به کرونا را به تصوير کشيدند، دستگير شده‌اند و اين موضوع باعث تشويش اذهان عمومي بوده است، بايد با کساني که عکس دختران را از روي جلد کتاب رياضي حذف کرده‌اند، نيز برخورد شود. نسيم بهاري، طراح روي جلد اين کتاب گفته است: «اتود اوليه کتاب هم مميزي‌هاي زيادي داشته و يکي از آنها اين بوده که اجازه ندادند يکي از دخترها بالاي درخت باشد. خانم بهاري در اينستاگرامش گفته است که تغيير جديد در روي جلد کتاب بدون اجازه وي بوده و وي در جريان قرار نگرفته و دست بردن در طرحي که تاييد شده هيچ‌توجيهي ندارد.

حذفي که توجيح منطقي ندارد

براي بررسي بيشتر اين موضوع به سراغ يک کارشناس آموزشي رفتيم تا نظر او را در رابطه با اين اقدام آموزش و پرورش جويا شويم، تا شايد در لابه‌لاي گفته‌هاي محمدرضا نيک‌نژاد دليل حذف دختران از روي جلد کتاب رياضي پيدا کنيم، اما او نيز دليل منطقي براي اين اتفاق متصور نبود و با اشاره به اينکه هيچ‌کسي علت حذف يک نقاشي دختران را از کتب درسي را نمي‌داند، به «آرمان ملي» مي‌گويد: به‌نظر من اين موضوع فراتر از وزارت آموزش و پرورش است و به‌نظر مي‌آيد برخي افراد در درون سيستم دولت به اين نتيجه رسيده‌اند که هرچه بمباران رسانه‌اي در شبکه‌هاي اجتماعي بيشتر صورت بگيرد، مشکلات سياسي، اجتماعي و اقتصادي که در جامعه وجود دارد، به مدت چند روز فراموش خواهد شد و به همين دليل است که هر روز از آستين شان يک اتفاق جديد بيرون مي‌آورند که هيچ‌دليل منطقي ندارد. آنها به‌خوبي مي‌دانند که جامعه به‌دليل حساسيت نسبت به زنان و دختران، به شکل وسيعي از آن اتفاق استقبال مي‌کنند. نيک نژاد همچنين نظرات وزارت آموزش و پرورش در اين رابطه را قانع‌کننده نمي‌داند و مي‌افزايد: آنها گفته‌اند که به‌دليل شلوغي تصوير عکس دختران حذف شده است، اما چرا براي خلوت کردن تصوير جلد کتاب بايد دختران حذف شوند؟ خيلي از آمارها بازگو‌کننده اين واقعيت است که در 40 سال گذشته رشد جمعيت تحصيلکرده دختران، افزايش چشمگيري داشته و آمار ورود دختران و زنان به دانشگاه‌ها خيلي بيشتر شده است. شايد نسبت به روند و ميانگين جهاني اين آمار کمتر باشد، اما مشاغلي که خانم‌ها در جامعه دارند و حضور آنها در مجلس و شوراهاي شهر نشان مي‌دهد که باورهاي تبعيض جنسيتي در کشور به دست فراموشي سپرده شده است. واقعا نمي‌دانيم اين طرز تفکر براي حذف دختران از کجا آمده و در قرن بيست و يکم اين طرز تفکر جاي سوال دارد. تنها توجيح ما اين است که جامعه‌اي که با تنگناهاي اقتصادي و مشکلات سياسي دست و پنجه نرم مي‌کند، نياز به اين اتفاقات تبليغاتي و رسانه‌اي دارد و چه‌بسا اين اتفاق نيز جز همان بمباران خبري در شبکه‌هاي اجتماعي و رسانه‌اي باشد. نيک‌نژاد درباره پيامدهاي اين اتفاق در سطوح جامعه مي‌گويد: يکي از پرشتاب‌ترين و افتخارآميزترين آمارهاي مربوط به رشد تحصيلات و کاهش جمعيت بازماندگان از تحصيل به‌ويژه در ميان دختران و حضور آنها در شغل‌هاي مختلف، مربوط به جمهوري اسلامي ايران است. اين موضوع يکي از بالندگي‌هاي مسئولان ما در عرصه‌هاي جهاني است. زماني‌که چنين اتفاقي (حذف عکس دختران) با اهداف آموزشي، سياسي، اجتماعي و اقتصادي رخ مي‌دهد، شايد در کوتاه‌مدت باعث تغيير ذهنيت مردم شود، اما در ميان‌مدت و بلندمدت به سياست‌هاي آموزشي و چهره جمهوري اسلامي ايران و دولت در مجامع جهاني ضربه وارد خواهد کرد. در مذهبي‌ترين لايه‌هاي جامعه ايراني نيز اين موضوع وجود ندارد و آنها نيز به‌دنبال رشد تحصيلي فرزندانشان هستند و به تحصيلات عاليه دختران گرايش پيدا کرده‌اند. با اين حال جامعه کار خودش را دنبال مي‌کند و به هيچ‌دولتي اجازه نخواهد داد که براي دختران چنين محدوديت‌هايي را در عمل اجرا کند. متاسفانه اين اتفاق در شبکه‌هاي خبري جهان بازتاب داشته و اين در شأن کشور و دولتي نيست که سال‌ها براي رشد تحصيلي دختران زحمت کشيده است. کشور و فرهنگي که مريم ميرزاخاني را به جهان معرفي کرده است نبايد با چنين اتفاقات مضحکي، حضور دختران در جامعه و نظام آموزشي را کتمان نمايد. نيک‌نژاد در پايان صحبت‌هايش خاطر نشان مي‌‌کند: يکي از وظايف بنيادي آموزش و پرورش، برداشتن تبعيض نژادي، اجتماعي، مذهبي و اقتصادي در سطح جامعه است و زماني که شما تصوير نقاشي دو دختر را بر روي جلد کتاب‌ها حذف مي‌کنيد، با بلندگو اين تبيعض را در جهان فرياد مي‌زنيد و پيامد‌هاي ناگوار آموزشي، فرهنگي، سياسي و اجتماعي براي تمام ساختار دولت و آموزش و پرورش خواهد داشت.