درخواست میانجی گری پوتین هم پذیرفته نشد

در حالی که روسیه برای بار دوم، آمادگی خود را برای میانجی‌گری بین ایران و آمریکا اعلام کرده است، اما ایران با رد این درخواست روسیه، تنها راه شروع دوباره مذاکرات با آمریکا را بازگشت این کشور به برجام دانسته است. محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور در گفت‌و‌گو با تسنیم، در خصوص پیشنهاد سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه مبنی بر ایفای نقش میانجی‌گری بین ایران و آمریکا برای مذاکره مستقیم، گفت که ما با آمریکایی‌ها بنای مذاکره نداریم و ما خیلی روشن موضع‌مان را اعلام کردیم.
به گزارش روز نو :او اضافه کرد که ما اعلام کرده‌ایم که اگر آمریکایی‌ها به اشتباهات خود پی بردند و فهمیدند که در قبال ایران راه غلطی را از طریق تحریم‌ها پیش رفتند، این را با شهامت اعلام کنند و بگویند که اشتباه کرده‌‌اند. رئیس دفتر رئیس‌جمهوری با بیان این که تنها آقای لاوروف نبوده که این پیشنهاد را داده و کشورهای دیگری نیز تلاش کردند تا برای این مسئله راه حلی پیدا کنند، تصریح کرد که آمریکایی‌ها باید به برجام برگردند و در چارچوب برجام صحبت کنند درغیر این صورت، هر اقدام دیگری باشد نتیجه‌‌‌ای نخواهد داد.
روسیه از جمله اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد است که در سالیان گذشته نقشی کلیدی در توافق هسته‌ای با ایران موسوم به برجام داشت و پس از خروج آمریکا نیز ضمن محکوم کردن این کشور از تمامی اعضای برجام خواست به تعهدات خود برای حفظ آن عمل کنند. به تازگی سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه بار دیگر از مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا دفاع کرده و گفته بود روسیه حاضر است مقدمات آن را در صورتی که دو طرف تمایل داشته باشند فراهم کند. لاوروف در هفته گذشته در جمع استادان و دانشجویان دانشگاه روابط بین‌الملل مسکو(مگیمو) اظهار کرد که ما آماده مذاکره با هر دو طرف برای فراهم کردن زمینه گفت‌وگوهای مستقیم هستیم، اما در صورتی که هر دو علاقه‌مند باشند. لاوروف تاکید کرد که به اعتقاد ما مطرح کردن اختلاف‌‌‌‌ها و مسائل به صورت مستقیم و دریافت پاسخ‌ها بدون واسطه از هر چیز دیگری بهتر است. او با زیر سوال بردن آمریکا به دلیل خروج از توافق هسته‌‌‌ای ایران و ۱+۵ ادامه داد که آمریکایی‌‌‌‌ها نه تنها از برجام خارج شدند بلکه دیگر کشورها را هم از تجارت با ایران منع کرده‌‌اند. او اشاره کرد که برخی متحدان آمریکا با حقارت از این کشور خواسته‌‌اند تا از ممنوعیت‌‌‌‌های تجاری با ایران مستثنی شوند، شرایطی که ۱۰سال پیش، هیچ کس در جهان فکرش را هم نمی‌کرد.
وزیر خارجه روسیه در آن سخنرانی همچنین با اشاره به تلاش‌‌‌‌های اخیر آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌‌‌‌های سازمان ملل علیه ایران گفته بود که آمریکا در حالی می‌خواهد از مکانیسم حقوقی موجود در برجام علیه تهران استفاده کند که هدف از ایجاد آن بازگرداندن تحریم‌‌‌‌ها در صورتی بود که ایران به تعهداتش عمل نمی‌کرد، آمریکا امروز چنین حقی ندارد، چرا که واشنگتن پیشتر از برجام خارج شده است و با خروج خود از این توافق عملا از تمامی حقوق خود در این زمینه کناره‎‌گیری کرده است. یک سال پیش نیز لاوروف در مجمع عمومی سازمان ملل متحد از آمادگی این کشور برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا صحبت کرده بود و از همین روی نمی‌توان صحبت‌های اخیر رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه در دانشگاه دولتی روابط بین‌الملل مسکو را پیشنهادی جدید دانست، اما نزدیکی اعلام جدید این پیشنهاد با انتخابات آمریکا و تلاش‌های روزافزون کاخ سفید برای استفاده از سازوکارهای حقوقی برای نابودی برجام آن هم در مدت زمان کوتاه باقی مانده تا انتخابات باعث شده است که صاحب‌نظران حساب ویژه‌‌‌ای روی صحبت‌های اخیر لاوروف باز کنند. تهران پیشتر نیز در مواجهه با چنین پیشنهاد‌هایی موضوع شفاف خود را اعلام کرده است، به طور مثال سیدعباس موسوی سخنگوی وقت دستگاه دیپلماسی ایران سال گذشته در مورد تلاش برخی کشورها برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا اظهار داشت که وضعیت ایران و آمریکا در حالت میانجی‌گری قرار ندارد چرا که آمریکایی‌ها رویکرد خصمانه نسبت به ایران اتخاذ کرده‌‌اند و آنها در اصل با موجودیت ایران و ملت ایران مشکل دارند و به نظر نمی‌رسد که این مشکل و موضوع با میانجی‌گری حل شود.
موسوی ادامه داده بود که البته ما به تلاش کشورها در این زمینه احترام می‌گذاریم و حسن نیت آنها را می‌ستاییم ولی آنها را به مقامات آمریکایی ارجاع می‌دهیم تا بررسی کنند که ریشه این مشکلات و تنش‌ها چیست و اگر صحبتی دارند با مقامات آمریکایی مطرح کنند. او اشاره کرده بود که ما مواضع خود را در مورد آمریکا به صورت صریح اعلام کرده‌ایم و تاکید داریم که آنها باید دست از خصومت خود با ایران بردارند.
بسیاری از صاحب‌نظران در روسیه معتقدند بهترین حالت برای روسیه بازگشتن آمریکا به میز مذاکرات است، چرا که اولویت امنیتی روسیه حفظ ثبات راهبردی و جلوگیری از برهم خوردن موازنه راهبردی از سوی آمریکاست که به نظر می‌رسد کاخ سفید در پشت پرده با نابود کردن برجام آن را دنبال می‌کند.
به عبارت دیگر، روسیه به شدت نگران تلاش‌های آمریکا برای استقرار تسلیحات تهاجمی راهبردی در کنار مرزهای خود است و بارها به واشنگتن در مورد پیامدهای استقرار موشک‌های دارای توانایی حمل کلاهک‌های هسته‌ای در نقاط جدید جهان هشدار داده است. برای این منظور روس‌ها با آمریکا مذاکره می‌کنند و تاکنون چند دور مذاکرات روسیه و امریکا در ‌‌‌‌مسئله ثبات راهبردی بی‌حاصل بوده است. این در حالی است که پوتین بارها بر لزوم حفظ برجام و اجرای آن ازسوی همه شرکت کنندگان ازجمله آمریکا تاکید کرده است. او در یکی از گفت وگوهای تلویزیونی خود، با تاکید بر حمایت از برجام و لزوم اجرای کامل آن، اعلام کرد که توافق هسته‌ای با ایران جلوگیری از انتشار سلاح هسته‌ای در منطقه را تضمین می‌کند.
برخی دیگر معتقدند که حفاظت از برجام معنای دیگری هم برای روس‌ها دارد و آن هم مقابله با یک‌جانبه‎‌گرایی آمریکاست که با آمدن ترامپ به کاخ سفید به رویکرد اصلی این کشور تبدیل شده است. دولتمردان روس از این موضوع نگران هستند که مقام‌های آمریکایی در هر ‌‌‌‌مسئله‌‌‌ای اعم از جهانی یا منطقه‌ای، فقط به منافع کشور خود توجه دارند و در بسیاری موارد دیدگاه‌‌‌‌های کشورهای دیگر حتی قدرت‌هایی همچون روسیه و چین را نادیده می‌گیرند. روسیه امیدوار است که از طریق برجام و اجرای آن بتواند زمینه را برای میانجی‌گری میان ایران با دیگر کشورهای جهان به‌ویژه کشورهای عربی و همسایه فراهم کند. در واقع از نظر روس‌ها برجام به حل و فصل تنش‌ها در منطقه کمک می‌کند و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس که دائما تحت تاثیر القائات واشنگتن و طرح ایران‌هراسی قرار دارند، امکان برای اطمینان یافتن از مقاصد صلح جویانه تهران را می‌یابند. مسکو به این تاثیر مثبت برجام اطمینان دارد و برای این منظور، یک سال پیش طرح امنیت خلیج فارس را پیشنهاد کرد که در صورت اجرا ایران و آمریکا باید مقابل یکدیگر می‌نشستند.
سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته‌ای روسیه بارها بر عزم کشورش برای ادامه همکاری‌ها با ایران تاکید کرده و گفته است که تهدیدهای امریکا نسبت به روسیه و چین در مورد پیامدهای همکاری با ایران بی‌اساس است، اما در عمل بسیاری از شرکت‌های بزرگ روسیه که در سطح بین‌المللی پیشرو هستند امکان همکاری با ایران را ندارند، زیرا در صورت همکاری با ایران نه تنها بازار بزرگ‌تر خود در اروپا و آمریکا را از دست می‌دهند بلکه با کمبود تجهیزات و فناوری که از طرف مقابل دریافت می‌کنند نیز روبه‌رو خواهند شد.
در مجموع می‌توان گفت که روسیه به عنوان کشوری که ارتباطات گسترده‌‌‌ای با تهران دارد و در بحرانی همچون سوریه به متحد ایران تبدیل شد از شروط ایران در مقابل آمریکا آگاه است، اما با پیش کشیدن موضوع مذاکره میان دو طرف و کاهش تنش‌ها میان تهران و واشنگتن، به دنبال هموار کردن اهداف خود در عرصه بین‌المللی و منطقه‌ای است.