رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به‌عنوان متولی نهادی که در میانه تنش‌های مختلف بین ایران، آمریکا، شرق و غرب است و در آستانه چند بزنگاه مهم، راهی پایتخت ایران شده، در سفری که شرایط، گفت‌وگوهای رسمی و اخبار غیررسمی حاکی از اهمیت بالای آن است. درحالی‌که اعضای شورای امنیت با مسئله ادعاهای ایالات متحده درباره تحریم تسلیحاتی ایران و در تصویر بزرگ‌تر سرنوشت برجام مواجه‌اند، حالا ناظر بی‌طرف توافق هسته‌ای ایران به این کشور می‌آید، در سفری که برای دنبال‌کنندگان مذاکرات منجر به برجام، یادآور سفر مرحوم یوکیا آمانو، سلف گروسی است، وقتی بعد از چندین جلسه مذاکره فنی علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و ارنست مونیز، وزیر وقت انرژی ایالات متحده، آمانو به مذاکرات اضافه شد و بعد از چند جلسه با آنها، راهی تهران شد. سفر آمانو در آن زمان پیش‌زمینه رسیدن مذاکرات به نتیجه نهایی و توافق مهم هسته‌ای شد که بعدتر در شورای امنیت سازمان ملل متحد و با قطع‌نامه معروف ۲۲۳۱ تصویب شد و حالا محل همه این بحث‌هاست.
به گزارش روز نو :اهمیت سفر گروسی از سوی دیگر به‌ این دلیل است که آژانس چند روز دیگر، یعنی در پایان ماه آگوست میلادی، گزارشی دیگر درباره ایران ارائه خواهد کرد. آژانس در گزارش‌های خود همواره تأیید‌کننده پایبندی ایران به توافق هسته‌ای بود و بعد از کاهش گام‌به‌گام تعهدات ایران در نتیجه خروج ایالات متحده و ناکامی طرف اروپایی در اجرا‌کردن تعهداتش نیز حرف‌های ایران درباره وضعیت برنامه خود را تأیید می‌کرد، اما مسائلی که در گزارش‌های اخیر این نهاد درباره برخی سایت‌های ایران مطرح شد، پایه قطع‌نامه‌ای شد که با حمایت طرف اروپایی در شورای حکام تصویب شد. اگر بعد از گفت‌وگوهای این سفر، گزارش سازمان تحت مدیریت گروسی با تأیید دوباره عملکرد ایران همراه باشد، برگه مهمی به سود ایران و در دست مخالفان رویکرد ایالات متحده در دعواهای پیش‌رو خواهد بود، اما اگر با تکرار برخی ادعاها درباره ایران همراه باشد، می‌تواند به کار آمریکا بیاید. منابع آگاه البته می‌گویند این سفر بناست منجر به رسیدن به نوعی خط همکاری بین ایران و آژانس باشد و در نتیجه، سناریوی اول عملی و کار دستگاه سیاست خارجی دونالد ترامپ در مواجهه با متحدانش و دیگر اعضای شورای امنیت و امضاکنندگان برجام، سخت‌تر شود، هرچند مشخص نیست این مصالحه با موافقت ایران در ارائه دسترسی به سایت‌های مطرح‌شده در بحث‌های پیشین همراه خواهد بود یا با اقناع آژانس و مصالحه‌ای دیگر.
وزارت خارجه: به ‌خاطر مکانیسم ماشه نیست، از قبل هماهنگ شده بود
سخنگوی وزارت خارجه البته در نشست خبری دیروزش اشاره کرد که سفر گروسی در روال عادی خود بنا بوده پیش‌تر از این انجام شود، «ولی کرونا آن را به تعویق انداخت. در چند ماه اخیر مشکلاتی بین ایران و آژانس رخ داد و مذاکرات فشرده‌ای صورت گرفت که ان‌شاءالله نتایج آن در این سفر مشخص می‌شود». به گزارش ایسنا، سخنگوی وزارت خارجه همچنین اعلام کرد گروسی سه‌شنبه و چهارشنبه با تعدادی از مقامات ایران از‌جمله وزیر امور خارجه، رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار و رایزنی می‌کند. وی افزود: «در واقع ایشان میهمان آقای دکتر صالحی هستند».
در همین رابطه، وزیر خارجه ایران نیز در گفت‌وگو با خبرنگاران توضیحاتی درباره این سفر داد. محمدجواد ظریف با اشاره به اینکه «همکاری و فعالیت ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی براساس اصل شفافیت است» البته تأکید کرد این سفر «هیچ ارتباطی با موضوع مکانیسم ماشه ندارد. البته مکانیسم ماشه اصطلاح نادرستی است که آمریکایی‌ها باب کرده‌اند». ظریف با بیان اینکه ایران آماده ارتباط با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است، اضافه کرد: «البته اجازه نمی‌دهیم کسانی که مخالف آژانس هستند و با داشتن سلاح هسته‌ای مخل امنیت در جهان هستند یعنی آمریکا و رژیم صهیونیستی بتوانند اهداف آژانس را به سخره بگیرند». وزیر امور خارجه اضافه کرد: «ما گفت‌وگوهای زیادی با آژانس داشتیم و سفر اخیر مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز به ایران در همین چارچوب صورت می‌گیرد».
کمالوندی: هم نگرانی‌های خودمان را در نظر داریم، هم ملاحظات آژانس را
سخنگوی سازمان انرژی اتمی سفر گروسی را سفری طبیعی و البته مثبت و مفید مانند سفرهای آمانو توصیف کرد. بهروز کمالوندی، در مصاحبه مفصلی که با شبکه العالم داشت، افزود: «این تعامل به سود دو طرف است، هم به نفع آژانس است و هم به سود ایران. در این نشست‌ها دو طرف درک بهتری از نظارت‌ها پیدا می‌کنند و ملاحظات امنیتی خود را مطرح می‌کنند؛ برای نمونه ما می‌دانیم که آژانس می‌تواند تحت فشار سیاسی قرار بگیرد، کما‌اینکه نهادهای بین‌المللی دیگر هم می‌توانند تحت تأثیر فشارهای سیاسی قرار بگیرند و ما باید هر چند وقت در کنار تذکراتی که می‌دهیم بتوانیم موضوعات را برای یکدیگر روشن کنیم، نگرانی‌هایمان را مطرح کنیم و اگر همکاری می‌کنیم بدانیم منتج به نتیجه می‌شود».
کمالوندی در توضیح نحوه رسیدگی به دغدغه‌های مطرح‌شده در آژانس توضیح داد: «استنادات خودمان را نسبت به این بحث آژانس بیان کردیم اما بوده مواردی مثل تورقوز‌آباد که درعین‌حال آنها هم دلیلی ندارند و ما هم حق‌مان است که پاسخ ندهیم؛ اما برای اینکه آن دشمنان از این موقعیت سوءاستفاده نکنند، داوطلبانه راه‌هایی را پیدا کردیم که نگرانی‌های‌مان رفع شود؛ اکنون هم دنبال آن هستیم که با روش‌هایی که نگرانی ما برطرف شود، بگوییم خیلی خوب این دسترسی و ببینید که چیزی نیست؛ اما داستان این است که این مسئله باید یک بار برای همیشه تمام شود، چراکه کشورها یک احترام حاکمیتی دارند و نمی‌توانند بی‌جهت مورد سؤالات متعدد و بی‌سند واقع شوند، به‌همین‌دلیل تلاش می‌کنیم ضمن درنظرگرفتن نگرانی‌های خودمان به ملاحظات آژانس هم توجه کنیم و دست دشمنان خودمان را هم ببندیم که به‌ دنبال این هستند که صرفا با یک «نه»‌گفتن ایران را با آژانس درگیر کنند. فکر می‌کنم تا اندازه‌ای موفق بودیم که ملاحظات ما در نظر گرفته شود؛ البته این به مذاکرات بستگی دارد و امیدوارم در طول این سفر بتوانیم تفاهماتی را که به نفع دو طرف باشد، حاصل کنیم».
غیر از 2 مورد، هیچ موردی را که موضوع اختلاف با آژانس باشد ، نداریم
سخنگوی سازمان انرژی اتمی دغدغه ایران در زمینه این سؤال‌ها را این‌گونه تشریح کرد: «ما غیر از دو مورد، موردی نداشتیم که بخواهد موضوع اختلاف ما باشد که بخواهند بازرسی و دسترسی داشته باشند. ما اینجا از اول نگفته‌ایم دسترسی نمی‌دهیم، از ابتدا گفتیم علتش این است که ما یک بار در تورقوزآباد این کار را انجام دادیم و به آنها اعلام کردیم در آن هم اسنادتان قوی‌ نبود. به‌هر‌حال وقتی که آنها سؤالی دارند، یک حقی هم کشور عضو دارد که بگوید این سؤالتان مبانی درست داشته باشد... . ما هیچ موردی غیر از موردی که موضوع اشاره سرویس امنیتی رژیم صهیونیستی بوده که این دو مورد باشد، نداریم که موضوع اختلاف ما و آژانس باشد». او این دو مورد را این‌گونه معرفی کرد: «در‌حال‌حاضر دو مکان مورد نظر آژانس است که مختصات جغرافیایی‌اش را داده است که یکی بین شهرضا و آباده و یکی هم نزدیک تهران است. در این دو مورد صحبت از این بوده که باید حتما پایان کار باشد؛ یعنی به این شرط که دیگر بعد از این نگویند حالا باز جای دیگر را به همین شکل بررسی کنیم».