آیا واکسن کرونا کشف شده است؟ تولید واکسن کرونا توسط روسیه و چین به چه میزان صحت دارد؟ایران چه برنامهای برای خرید یا تولید واکسن کرونا دارد؟در عزاداریهای ماه محرم به چه میزان پروتکلهای بهداشتی رعایت شده است؟با پایان یافتن فصل گرما، کرونا چه چالشهایی را در جامعه ایران پدید خواهد آورد. برای پاسخ به این سوالات «آرمان ملی» با دکتر مینو محرز، عضو ستاد ملی مقابله با کرونا و رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران گفتوگو کرده است. این متخصص بیماریهای عفونی معتقد است: «متأسفانه بسیاری از عزاداریهای صورت گرفته متناسب با دستورالعملهای وزارت بهداشت نبوده است. وزارت بهداشت زدن ایستگاه، موکب و تکیهها را ممنوع کرده است. این در حالی است که در سطح شهر موکبهای زیادی راهاندازی شده است. از سوی دیگر براساس پروتکلهای وزارت بهداشت باید میزان تجمعات بسیار کم باشد. این در حالی است که بسیاری از تجمعات صورت گرفته در عزاداریها با جمعیت زیاد برگزار شده است. در محیطهای بستهای که کولر روشن است رطوبت وجود دارد و این رطوبت میزان سرایت ویروس را زیاد میکند. در چنین شرایطی حتی اگر افراد ماسک نیز بزنند باز احتمال انتقال ویروس وجود دارد. از همه مهمتر اینکه در اشک چشم ویروس وجود دارد و کسانی که گریه میکنند و دست خود را به همه جا میزنند خطرناک است و میتواند ویروس را به دیگران انتقال بدهد. توصیه ما این است که عزاداریها به منزل افراد منتقل شود و در منزل خود این کار را از انجام بدهند». در ادامه ماحصل این گفتوگو را میخوانید.
کشف واکسن کرونا به چه ميزان صحت دارد؟
دانشگاه آکسفورد انگليس پس از شيوع ويروس کرونا تلاش خود را براي پيدا کردن واکسن اين بيماري آغاز کرد. اين دانشگاه به تازگي عنوان کرده که دستاوردهاي مهمي در اين زمينه به دست آورده است.اين اتفاق در دو مرکز در آلمان و آمريکا نيز رخ داده و اين دو کشور نيز براي به دست آوردن واکسن کرونا تلاشهايي انجام دادهاند. اين واکسنها در مرحله حيواني موافقيتآميز بوده و به مرحله انساني نيز رسيده است. نتايج اين تحقيقات موثر بوده اما هنوز نميتوان ادعا کرد واکسني براي بيماري کرونا وجود دارد.
روسيه و چين واکسن کروناي خود را ثبت کردهاند. آيا اين واکسنها کاربردي است؟
واکسني که چين ساخته هنوز در مرحله آزمايش است.در شرايط کنوني روسيه عنوان کرده واکسن کرونا را توليد کرده است. اين در حالي است که مشکلي که روسيه در اين زمينه دارد اين است که ديدگاههاي سازمانهاي بهداشتي بينالمللي را نميپذيرد و به تنهايي واکسن را توليد کرده است. به همين دليل هنوز مشخص نيست ماهيت اين واکسن چيست و چه کاربردي خواهد داشت. روسيه به تنهايي ماهيت واکسن را تأييد و روانه بازار کرده است. روسيه هنوز مواد بيولوژيک واکسن توليدي خود را به مراجع بينالمللي نداده است. سازمان بهداشت جهاني به همراه مرکز بهداشت اتحاديه اروپا و آمريکا اگر يک واکسن را از نظر پزشکي و علمي تأييد کنند براي ما نيز قابلقبول خواهد بود. اين در حالي است که تاکنون چنين اتفاقي رخ نداده و ماهيت واکسن توليدي روسيه براي مراکز معتبر جهان مشخص نيست. به همين دليل نميتوان به صورت دقيقي در اين باره اظهار نظر کرد.
يکي از نمايندگان مجلس از آمادگي ايران براي خريد دو ميليون دوز واکسن روسيه خبر داده است. آيا اين موضوع صحت دارد؟
ويروس کرونا هيچ حساب و کتابي ندارد. به همين دليل بايد واکسن ساخته شده وارد بازار شود و کارکرد آن براي همه مشخص شود. اگر اين واکسن واقعا بتواند بيماري کرونا را درمان کند ايران از خريد آن هيچ ابايي ندارد و حتما اين کار را خواهد کرد. با اين وجود بايد صحت اين واکسن و کارآيي آن براي همه مشخص شود. نکته مهم اينکه بايد مشخص شود اين واکسن به چه ميزان مصونيت ايجاد ميکند. در مرحله نخست پزشکان گمان ميکردند کساني که به اين بيماري مبتلا ميشوند ديگر مبتلا نميشود. با اين وجود پس از چند ماه اين مسأله زير سوال رفت و مشخص شد کساني که به کرونا مبتلا ميشوند در آينده نيز احتمال ابتلاي آنها وجود دارد. به همين دليل وضعيت آنتيبادي اين بيماري براي ما مشخص نيست. اين وضعيت درباره واکسن نيز وجود دارد. ما هنوز نميدانيم واکسن کرونا را بايد سه ماه يک بار بزنيم يا اين احتمال وجود دارد هر سال مجبور باشيم اين واکسن را بزنيم. خوشبينانهترين وضعيتش اين است که بگوييم واکسن کرونا را مانند واکسن آنفلوآنزا بايد هر سال بزنيم. اين وضعيت قابلقبولتر از آن است که همه مردم دنيا بخواهند هر سه ماه يکبار اين واکسن را استفاده کنند. ما هنوز افق روشني درباره واکسن کرونا پيشروي خود نميبينيم. تلاشهاي زيادي صورت گرفته و برخي از اين تلاشها نيز به مرحله آزمايش انساني رسيده است. با اين وجود هنوز نميتوانيم مدعي شويم واکسن بيماري کرونا توليد شده است. بنده اميدوارم تلاشهايي که در اين زمينه صورت گرفته، هرچه زودتر به نتيجه مطلوب برسد.
اين احتمال وجود دارد که با توليد واکسن نيز همچنان ويروس براي انسان خطرناک باشد؟
بهترين راه در مقابل ويروسها مصونيت طبيعي است که آنتيبادي موثر در بدن وجود داشته باشد. برخي از ويروسها مانند سرخک براي يکبار که وارد بدن ميشود ديگر آنتيبادي طبيعي در بدن ايجاد ميشود و فرد براي بار دوم به اين بيماري مبتلا نميشود. در مقابل برخي ويروسها مانند تبخال يا زگيل هنگامي که وارد بدن ميشوند در بدن آنتيبادي لازم را توليد نميکنند و احتمال اينکه فرد دوباره مبتلا شود وجود دارد. اين وضعيت هنوز درباره بيماري کرونا مشخص نيست که در صورتي که واکسن اين ويروس وارد بدن شود آنتيبادي دائمي و طبيعي در بدن ايجاد ميکند يا حالت موقتي و مقطعي دارد. ما اميدواريم واکسن اين بيماري حداقل مانند واکسن آنفلوآنزا باشد که هر ساله استفاده شود تا فرد در مقابل بيماري مصون باشد.ما هنوز نميدانيم هر چند يک بار بايد واکسن کرونا مورد استفاده قرار بگيرد.
ساخت واکسن کرونا در ايران در چه وضعيتي قرار دارد؟
در ايران نيز دو مرکز تلاشهاي خوبي در زمينه توليد واکسن کرونا انجام دادهاند. با اين وجود هنوز هيچکدام به مرحله آزمايش انساني نرسيدهاند.
چرا بيماري کرونا در ايران با فرازو نشيب همراه بوده است. به شکلي که در برخي مقاطع اين بيماري اوج گرفته و در مقابل در برخي مقاطع روند کاهش پيدا کرده است؟
کرونا در اسفندماه سال گذشته در ايران اوج گرفته که با تدابيري که انديشيده شده پس از مدتي روند کاهش به خود گرفته است. با اين وجود پس از مدتي به دو دليل اعم از جهش ويروس و رعايت نکردن پروتکلهاي بهداشتي وضعيت بيماري دوباره در ايران اوج گرفته است. خوشبختانه در هفتههاي اخير دوباره شاهد روند کاهشي اين بيماري در کشور هستيم. جهش ويروس باعث شده بود که اگر يک نفر در خانواده مبتلا شده بود بقيه اعضاي خانواده نيز به سرعت مبتلا ميشدند. اين در حالي بود که برخي در اين مقطع زماني با برگزاري تجمعات مانند عروسي و عزا زمينه را براي اوجگيري اين بيماري در کشور فراهم کردهاند. اين بيماري تا حدود زيادي به رفتار افراد جامعه بستگي دارد. هر چه پروتکلهاي بهداشتي بيشتر توسط مردم رعايت شود به همان ميزان خطر اين بيماري کاهش پيدا ميکند. در شرايط کنوني وضعيت نسبت به ماههاي قبل بهتر شده و کادر درماني بيمارستانها از تجربه بيشتري براي مواجهه با اين ويروس برخوردار شدهاند. با اين وجود بايد منتظر موج بعدي کرونا باشيم.
آيا عزاداريهايي که در ماه محرم صورت گرفته در راستاي دستورالعملهاي وزارت بهداشت بوده است؟
متاسفانه بسياري از اين عزاداريها متناسب با دستورالعملهاي وزارت بهداشت نبوده است. وزارت بهداشت زدن ايستگاه، موکب و تکيهها را ممنوع کرده است. اين در حالي است که در سطح شهر موکبهاي زيادي راهاندازي شده است. از سوي ديگر براساس پروتکلهاي وزارت بهداشت بايد ميزان تجمعات بسيار کم باشد. اين در حالي است که بسياري از تجمعات صورت گرفته در عزاداريها با جمعيت زياد برگزار شده است. در محيطهاي بستهاي که کولر روشن است رطوبت وجود دارد و اين رطوبت ميزان سرايت ويروس را زياد ميکند. در چنين شرايطي حتي اگر افراد ماسک نيز بزنند باز احتمال انتقال ويروس وجود دارد. از همه مهمتر اينکه در اشک چشم ويروس وجود دارد و کساني که گريه ميکنند و دست خود را به همهجا ميزنند خطرناک هستند و ميتوانند ويروس را به ديگران انتقال بدهند. توصيه ما اين است که عزاداريها به منزل افراد منتقل شود و هرکسي قصد داشت براي محرم عزاداري کند در منزل خود اين کار را انجام بدهد.
ويروس کرونا به چه ميزان در فصل پاييز و زمستان خطرناکتر خواهد شد؟
هنگامي که ما عضو يک جامعه هستيم علاوهبر اينکه مسئوليت فردي داريم، نسبت به ديگر اعضاي جامعه نيز داراي مسئوليت هستيم.در اغلب کشورهاي جهان اعضاي جامعه با احساس مسئوليت اجتماعي و رعايت پروتکلهاي بهداشتي موفق شدهاند بحران کرونا را کنترل کنند. با اين وجود به دليل طولاني شدن مدت زمان شيوع اين ويروس، ادامه اين وضعيت براي همه جهانيان خسته و کسلکننده شده است. اين وضعيت در همه کشورهاي درگير با اين بيماري وجود دارد. جامعه ما نيز از اين وضعيت مستثنا نيست. اوج بيماري شايد کاهش پيدا کرده باشد اما همچنان روزانه جان انسانها را ميگيرد و افراد را مبتلا ميکند.در شرايط کنوني بسياري از مردم بدونتوجه به پروتکلهاي بهداشتي در مراکز تجمع حضور پيدا ميکنند يا در رستورانها غذا ميخورند. بدونشک اين وضعيت علاوه براينکه براي خود افراد خطرناک است براي ديگر اعضاي جامعه نيز خطرآفرين است. به همين دليل در شرايط کنوني بنده حضور در رستورانها و مراکز خريد و پرخطر را اقدامي غيرمسئولانه ميدانم. هر ساله در فصل پاييز شاهد شيوع آنفلوآنزا هستيم. اين در حالي است که پاييز امسال متفاوتتر خواهد بود و تلفيقي از ويروس کرونا و آنفلوآنزا را شاهد خواهيم بود. خوشبختانه آنفلوآنزا داراي واکسن است. به شهروندان توصيه ميکنيم جهت پيشگيري، واکسن آن را برنند. اما کرونا فعلا هيچ واکسني ندارد و بايد در پاييز دقت بيشتري داشته باشيم. از سوي ديگر بسياري گمان ميکنند کرونا تمام شده و به همين دليل از ماسک استفاده نميکنند.بدونشک اين عامل نيز در تشديد بحران کرونا در کشور تأثيرگذار بوده است. هر چه تعداد بيمار مبتلا بيشتر شود به همان اندازه علائم ويروس کرونا متفاوت ميشود. در ابتدا که ويروس در چين تظاهر پيدا کرد، تب و سرفه از علائم اصلي برشمرده ميشد اما بهتدريج با گسترش در ساير نقاط دنيا، نشانههاي ديگري همچون نشانههاي پوستي هم از خود نشان داد. بنده معتقدم تنها راه مقابله و پيشگيري با اين ويروس، حفظ فاصلهگذاري فيزيکي، استفاده از ماسک و حتيالامکان نرفتن به مراکز پرتجمع است.
آيا اين احتمال وجود دارد که با پايان فصل گرما موج جديد و خطرناکتري از کرونا در کشور به وجود بيايد؟
بله، اين احتمال وجود دارد. با اين وجود همهچيز به رعايت پروتکلهاي بهداشتي توسط مردم بازميگردد. ويروس کرونا بدونحسابوکتاب و غيرقابل پيشبيني است. به علت اينکه مردم در ماههاي گذشته فاصلهگذاريهاي فيزيکي را کاملا رعايت کردند آمار مبتلايان پايينتر آمده، اما در حال حاضر برخي مردم فکر ميکنند کرونا تمام شده و به همين دليل به زندگي عادي خود برگشتهاند. ويروس کرونا همچنان يک ويروس پابرجاست و هيچ کشوري در سراسر دنيا نتوانسته است اين بيماري را بهطور کامل درمان و از بين ببرد و ممکن است تا ساليان سال هم با ما همراه باشد. تنها چيزي که توانسته در سراسر دنيا اين بيماري را کنترل کند فقط فاصلهگذاري فيزيکي است. اين روزها شاهد هستيم که خانوادهها در سايه غفلت از ويروس کرونا و جدي نگرفتن آن، به دورهمي و ديد و بازديد پرداختهاند و سپس در مراجعه به پزشک، تست کروناي آنان مثبت اعلام شده است. در شرايط کنوني ما اصلاً نميدانيم در پائيز و زمستان با وجود آنفلوآنزا چه بلايي قرار است سر جامعه بيايد. بايد خودمان را براي گرفتاريهاي بيشتر آماده کنيم. هيچ چيزي در دنيا معلوم نيست؛ اينکه آيا همه بگيرند مصونيت پيدا ميکنند يا بعد از مدتي مصونيت از بين ميرود. به همين دليل مردم بايد پروتکلهاي بهداشتي را اجرا کنند.