آمريکايي‌ها شکست اخير در شوراي امنيت را تاب نياوردند و ضمن متهم کردن ايران به عدم پايبندي به توافق هسته‌اي، پنج‌شنبه رسما درخواست خود را براي فعال کردن «مکانيسم ماشه» بازگرداندن خودکار تحريم‌ها به شوراي امنيت ارائه کرده است. با اين حال همانطور که انتظار مي‌رفت اعضاي حاضر در برجام به مخالفت صريح با اين خواست آمريکا برخاسته‌اند. چنانکه تروئيکاي اروپايي با صدور بيانيه و چين و روسيه نيز با اتخاذ موضع مشترک به اين مساله اشاره کردند که آمريکا نمي‌تواند از مکانيسم ماشه استفاده کند و تحريم‌ها را بازگرداند. اين در حالي است که يک رسانه ژاپني مدعي شده که رافائل گروسي، مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هفته جاري براي گفت‌وگو با مقامات ارشد ايراني عازم تهران خواهد شد.

تلاش مذبوحانه

به گزارش روز نو :شکست تحقيرآميز آمريکايي‌ها در تصويب پيش‌نويس قطعنامه پيشنهادي‌شان براي تمديد تحريم تسليحاتي ايران در شوراي امنيت باعث شد تا آنها رويه قانوني و منطقي را کنار بگذارند و به خوي سابق خود يعني استفاده از زور بازگردند. در همين راستا، پس از اظهارات مقامات آمريکايي مبني بر بازگشت تحريم‌ها يا همان «مکانيسم ماشه» آمريکا نامه‌اي را به 15 عضو شوراي امنيت سازمان ملل متحد ارائه کرده که طي آن ايران را به عدم پايبندي به برجام متهم شده است. مايک پمپئو وزير امور خارجه آمريکا نيز شامگاه پنج‌شنبه با حضور در مقر سازمان ملل در نيويورک درخواست فعال شدن مکانيسم ماشه را به رئيس دوره‌اي اين شورا ارائه داده است. نکته اينجاست که آمريکا با خروج از برجام اساسا حقي براي بازگرداندن تحريم‌ها نداشته و توانايي فعال ساختن مکانيسم ماشه را ندارد و اين حق را از خود سلب کرده است. حال اينکه بخواهند با توسل به زور و تفاسير غلط از قطعنامه 2231 به اين امر مبادرت ورزند، بيش از حصول نتيجه تلاش مذبوحانه آمريکايي‌ها را نشان مي‌دهد. يکجانبه‌گرايي آمريکاي ترامپ باعث شده تا امروز حتي نزديک‌ترين متحدان و دوستان آمريکا نيز در مقابل اين کشور صف‌آرايي کنند. از اين رو است که به قرائت بسياري از کارشناسان و آنطور که از فضاي بين‌‌المللي برمي‌آيد اقدام جديد آمريکا درخصوص فعال‌سازي مکانيسم ماشه نيز با مخالفت جدي و 100درصدي همه طرف‌هاي برجام مواجه مي‌شود. نکته جالب توجه نظرات برخي مقامات سابق آمريکايي است که نشان مي‌دهد ترامپ حتي در کشور خود نيز نتوانسته اجماع ايجاد کند. مثلا وندي شرمن مذاکره‌کننده اصلي آمريکا در توافق هسته‌اي با اشاره به اينکه آمريکا در اين زمينه موفق نخواهد شد، مي‌گويد: «رئيس‌جمهور بار ديگر به جاي آنکه ايران را به انزوا بکشاند، آمريکا را منزوي کرده است». آنچه مسلم است ترامپ براي پيروزي در انتخابات نوامبر به برگ برنده‌اي احتياج دارد که از آن استفاده کند. از اين رو است که به هر چيزي چنگ مي‌زند تا بتواند براي خود اندک اعتبار بين‌المللي به همراه آورد.

مخالفت تروئيکاي اروپايي

به دنبال درخواست رسمي آمريکا از شوراي امنيت سازمان ملل متحد براي بازگرداندن تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران، بزرگ‌ترين متحدان اروپايي اين کشور يعني انگليس، آلمان و فرانسه (موسوم به تروئيکاي اروپايي) طي بيانيه‌اي مخالفت خود را با اين درخواست آمريکا ابراز داشتند. تسنيم نوشت، تروئيکاي اروپايي در بيانيه‌ خود خاطرنشان کرده‌اند که آمريکا در روز 8 مه 2018 [18 ارديبهشت 1397] به‌طور رسمي مشارکت خود را برجام را متوقف کرده و به همين دليل نمي‌تواند اقدام به فعال‌سازي مکانيسم ماشه که در چارچوب برجام و براي مشارکت‌کنندگان برجام تعريف شده است کند. در اين بيانيه تصريح شده است: «ما موضع خود در اين زمينه را خيلي صريح به تمامي اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد اعلام کرده‌ايم. ما نمي‌توانيم از اين اقدام آمريکا که برخلاف تلاش‌هاي کنوني ما براي حمايت از برجام است، حمايت کنيم.» همچنين جوزف بورل مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز اظهار داشت: آمريکا با توجه به اينکه کشور مشارکت‌کننده در برجام نيست، نمي‌تواند از روند بازگشت تحريم‌هاي پيش‌بيني‌شده طبق قطعنامه 2231، استفاده کند. به عنوان هماهنگ‌کننده کميسيون مشترک برجام، هر کاري انجام خواهد داد تا اين توافق‌نامه حفظ و به‌طور کامل از سوي همه طرف‌ها اجرا شود.

واکنش چين و روسيه

معاون وزير خارجه روسيه روز پنج‌شنبه اعلام کرد که بيانيه‌هاي ايالات‌متحده در خصوص اعمال تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران پوچ و بي‌معني بوده و همچنين اين کشور هيچ اساس حقوقي و سياسي براي اعمال تحريم‌ها عليه ايران ندارد. ايسنا نوشت، سرگئي ريابکوف گفت: اين اقدام آمريکا مي‌تواند به وقوع بحراني در شوراي امنيت سازمان ملل منجر شود. وي افزود: پس از آنکه ايالات‌متحده از برجام خارج شد، تمام حقوقش ذيل اين توافق را از دست داد. از نظر ما، آمريکا هيچ حقي براي استفاده از بندهاي قطعنامه 2231 عليه ايران ندارد. اين کار پوچ و بي‌معني است. ما اين اقدامات آمريکا را محکوم مي‌کنيم. همچنين سخنگوي وزارت خارجه چين در واکنش به تلاش آمريکا درخصوص فعال‌سازي مکانيسم ماشه گفت: تقاضاي آمريکا فاقد اساس حقوقي و منطق است. اين چيزي جز نمايشي سياسي که توسط آمريکا طراحي‌شده نيست. اين درخواست حمايت اعضاي شوراي امنيت را دريافت نخواهد کرد و جامعه بين‌المللي نيز آن را قبول نخواهند کرد. وانگ‌يي اظهار داشت: برجام که توسط قطعنامه 2231 گرامي داشته شده، از نيروي قوانين بين‌المللي برخوردار است. آمريکا در مه 2018 به صورت يکجانبه از برجام خارج شد و تحريم‌هاي يکجانبه غيرقانوني را عليه آن اعمال کرد. اين نقض برجام و قطعنامه 2231 بود. آمريکا با خروج از برجام ديگر جزئي از طرفين برجام محسوب نمي‌شود و هيچ حقي براي درخواست فعال‌سازي مکانيسم بازگشت تحريم‌ها از شوراي امنيت آنطور که در قطعنامه 2231 ذکر شده ندارد.

طعم انزوا را به آمريکا خواهيم چشاند

همزمان با اعلام رسمي آمريکا به شوراي امنيت سازمان ملل مبني بر تصميم اين کشور براي فعال‌سازي «مکانيسم ماشه» به منظور «بازگشت خودکار» تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران، وزير امور خارجه کشورمان روز گذشته با انتشار پستي در صفحه اينستاگرام خود، گزارشي در مورد تلاش‌هاي انجام‌شده از سوي وزارت امور خارجه ايران براي مقابله با اقدام آمريکا در استفاده از مکانيسم ماشه را ارائه کرد. در پست محمدجواد ظريف آمده است: در ماه‌هاي اخير، ترامپ و وزير خارجه‌اش به تلاش‌هاي نافرجام خود براي فشار به ايران و نابودي برجام افزوده‌اند. در هفته‌ گذشته، تمام دنيا نظاره‌گر شکست تحقيرآميز يکجانبه‌گرايي بود و اينکه چگونه آمريکا حتي توانايي همراه کردن متحدان اروپايي خود در شوراي امنيت عليه ايران را ندارد و در برابر ساختار حقوقي برجام ضعيف است. وي افزود: امروز هم با دبيرکل ملل متحد تلفني مذاکره کردم و هم يک نامه حقوقي محکم و قوي (که جوانان متخصص و متعهد اين کشور ظرف چندين روز گذشته در تدوين آن به بنده کمک کردند) به رئيس دوره‌اي شوراي امنيت (اندونزي) ارسال کردم تا با يکجانبه‌گرايي و قانون‌گريزي آمريکا مقابله کنيم که به ياري خدا حتما يک بار ديگر طعم انزوا را به قانون‌شکنان آمريکايي خواهيم چشاند. ظريف ادامه داد: شايد براي برخي کليشه باشد اما اين‌بار هم نشان داديم که «هيچ‌وقت يک ايراني را تهديد نکن.» رئيس دستگاه ديپلماسي با اشاره به مخالفت روسيه، چين، اتحاديه اروپا، آلمان فرانسه و انگليس با اقدام آمريکا جهت استفاده از مکانيسم ماشه گفت: احتمالا امروز هم برخي ديگر از اعضاي شوراي امنيت موضع مشابهي را اتخاذ مي‌کنند. يک بار ديگر دولت ترامپ منزوي و رسوا در صحنه جهاني خواهد شد، تاريخ شوراي امنيت چنين وضعيتي را به ياد ندارد.