وزیر ارتباطات: بستن پلت‌فرم‌های دیگر، دلیل تبدیل‌شدن اینستاگرام به قطب است اقتصاد آینده جهان مشروط به استفاده از «فضای مجازی» است موسی غضنفرآبادی، نماینده بم: اینستاگرام قتلگاه اعتقادات جوانان شده است حسن نوروزی، نماینده رباط‌کریم: مجلس یازدهم به جد به دنبال فیلتر اینستاگرام است
به گزارش روز نو : این روزها و در شرایطی که به دلیل کاهش درآمدهای نفتی و مالیاتی و همچنین شیوع بیماری کرونا در کشور، دولت و مردم با شرایط سخت اقتصادی و معیشتی روبرو هستند و قیمت دلار، سکه، مسکن و برخی کالاهای دیگر همچنان در حال افزایش است، نمایندگان اصولگراترین مجلس پس از انقلاب که با مشارکت حداقلی مردم راهی بهارستان شده‌اند، به‌جای آن‌که به فکر رفع مشکلات اقتصاد باشند، به دنبال آن‌اند تا اینستاگرام را که یکی از معدود شبکه‌های اجتماعی است که هنوز در ایران فیلتر نشده، ببندند. هرگاه صحبت از فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی به میان آید، تجربه ناموفق فیلتر تلگرام پیش روی ما قرار می‌گیرد؛ تلگرام و اینستاگرام ازنظر تعداد کاربران ایرانی، پرکاربردترین شبکه‌های اجتماعی به شمار می‌روند. حسن روحانی هم در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری وعده داده بود دستش روی دکمه فیلترینگ نخواهد رفت. اما پس از مصوبه شورای عالی فضای مجازی، تلگرام از روز 10 اردیبهشت 1397 با دستور قضایی بیژن قاسم‌زاده، بازپرس سابق دادسرای فرهنگ و رسانه که حالا متهم ردیف یازدهم پرونده اکبرطبری و متهم به دریافت رشوه 2.8 میلیاردی است، فیلتر شد. این در حالی است که آمارها و شواهد نشان می‌دهد استفاده از تلگرام نه‌تنها کم نشده، بلکه کاربران ایرانی تلگرام بیشتر هم شده‌اند، به‌گونه‌ای که نظرسنجی ایسپا در اسفند 98 نشان داد 42 درصد ایرانیان از تلگرام استفاده می‌کنند که افزایش یافته بود. از طرفی فیلترینگ تلگرام باعث شده تا مطابق آمارها استفاده از فیلترشکن بیش از دو برابر شود. موضوعی که علاوه بر ضرر ده‌ها میلیاردی کشور در حوزه فضای مجازی، امنیت اطلاعات مردم و همچنین فضای فرهنگی را هم به خطر می‌اندازد. ضمن آن‌که بیش از نیم میلیون فرصت شغلی پس از فیلترینگ تلگرام معلق شدند. اکنون زمزمه‌های فیلترینگ اینستاگرام (به‌عنوان بزرگ‌ترین ویترین تجاری جهان با بیش از یک میلیارد کاربر در دنیا) موجب شده تا بسیاری از مردم که از این طریق به کسب‌وکارهای کوچک و خانگی روی آورده بودند، دلهره از دست دادن کار و درآمد خود را در این روزهای سخت داشته باشند. گزارش پیش رو که توسط مصطفا صباغ، روزنامه‌نگار تدوین‌شده به این موضوع می‌پردازد.

هنوز یک ماه از آغاز به کار مجلس یازدهم نگذشته که به نظر می‌رسد نمایندگان تمام هم‌وغم خود را برای فیلتر کردن اینستاگرام به کار بسته‌اند تا آن را هم در فهرست شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب جهان مثل توییتر، تلگرام، یوتیوب و... که در ایران بدون فیلترشکن در دسترس نیستند، قرار دهند. روز یکشنبه که وزیر ارتباطات به مجلس رفته بود، یک چشمه از این تلاش نمایندگان به چشم همگان آمد. ابتدا این محمدباقر قالیباف در مقام رئیس مجلس بود که در اظهارنظری عجیب گفت: «در ارسال یک پیام ساده بین دو شهروند ابتدا این پیام به خارج می‌رود و بعد به داخل بازمی‌گردد که ضعف جدی است.» او سپس گفت: «همان‌گونه که با سیاست‌گذاری و تعرفه گذاری بازار خودرو را مدیریت کردیم، باید برای فضای مجازی هم تصمیم گرفت». مشخص نیست منظور قالیباف بازار خودروی کدام کشور است!

دلواپسی نمایندگان
در روزی که پای آذری جهرمی به بهارستان و مجلس جدید باز شد، بیش از ۱۰ نماینده مجلس از لزوم کنترل فضای مجازی، فیلترینگ و... سخن گفتند. احمد مرادی نماینده بندرعباس ازجمله کسانی بود که به کنترل بیشتر فضای مجازی اعتقاد داشت و خطاب به جهرمی گفت: «فضای مجازی کشور از کنترل دولت و وزارت اطلاعات خارج‌شده است و باید فکری اساسی در این موضوع کرد. انتظارات مردم را در این زمینه باید محقق کنید.» موسی غضنفرآبادی نماینده بم هم ازجمله کسانی بود که به اینستاگرام حمله کرد و گفت: «امروز اینستاگرام قتلگاه اعتقادات جوانان شده، چقدر از خانواده‌ها که به خاطر وجود این فضا متلاشی نشدند.» غلامعلی کوهساری نماینده آزادشهر نیز از حامیان کنترل شدیدتر بر فضای مجازی بود و گفت: «ازآنجایی‌که قشر جوان استفاده بیشتری از فضای مجازی دارد، لازم است نظارت و کنترل بیشتری بر فضای مجازی اعمال شود.» قالیباف هم گفت: «امروز خانواده‌های ما در فضای مجازی در معرض فضای آلوده هستند. امروز لجام‌گسیختگی در فضای مجازی را می‌بینیم که در کشورهای غربی هم وجود ندارد.» نگاهی به مجموع انتقادات نمایندگان از آذری جهرمی نشان می‌دهد آن‌ها اساساً شناختی از فضای مجازی، اینترنت و مدیریت محتوا در این فضا ندارد و فقط مایل‌اند آن را به هر شکلی که شده مدیریت کنند.

دفاع وزیر جوان
پاسخ آذری جهرمی به انتقادات فضای مجازی نیز هوشمندانه بود. او با اشاره به این‌که فیلتر کردن فضاهای دیگر اینستاگرام را تبدیل به یک قطب ناخواسته کرده گفت: «اگر اینستاگرام در زمان شهادت حاج قاسم سلیمانی، صفحه‌های مربوط به ایشان و کاربرانی که ابراز ارادت کردند را می‌بندد، باید بدانیم آن‌ها تروریست‌های کت‌وشلوارپوش هستند و در آن شکی نیست. اما اگر سردار در بغداد به شهادت می‌رسید ما باید آن شهر را خالی می‌کردیم؟ دغدغه شما در خصوص فضای مجازی و اینستاگرام درست است، اما استفاده حداکثری از این فضا نگاه دیگری است.» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت که علت تبدیل اینستاگرام به یک قطب در فضای مجازی بسته شدن پلت‌فرم‌های دیگر است. محمدجواد آذری جهرمی در جریان بررسی مسائل حوزه ارتباطات اظهار کرد: «شبکه ملی اطلاعات سه لایه زیرساخت، خدمات و محتوا دارد و باید به‌صورت همسان رشدی را پیش ببریم. حوزه زیرساخت وظیفه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است و ما دراین‌باره دغدغه داریم، اما نسبت ترافیکی از کجا درست می‌شود؟ از جریان داده و مصرف داده که به محتوا مربوط است. وزارت ارتباطات می‌خواهد از تلویزیون اینترنتی حمایت کند اما می‌گویند به این موضوع ورود نکن پس چه‌طور داده بالا برود یا در حوزه کودک ورود می‌کنیم و از ما شکایت می‌کنند. ما یک جاهایی برای حمایت ورود می‌کنیم تا به‌صورت آتش به اختیار مسائل را حل کنیم اما با اعتراض گسترده مواجه می‌شویم مساله‌ی فضای مجازی نیازمند مشارکت است.» آذری جهرمی با تأکید بر این‌که دغدغه‌های فرهنگی، دینی و تغییر سبک زندگی به‌جا است، خاطرنشان کرد: «با دست روی دست گذاشتن و بستن کار درست نمی‌شود؛ باید در این زمینه کار کرد. اینستاگرام با سیاست‌های ما به قطب تبدیل شده؛ زیرا پلت‌فرم‌های دیگر بسته است. آیا عرصه رسانه بین‌المللی و حضور جریان‌ساز مورد تأکید رهبری را نباید ببینیم؟» وی خاطرنشان کرد: «کسی موافق بی‌دینی نیست؛ اما شما به‌عنوان نماینده با مخاطب‌تان چه‌طور ارتباط برقرار می‌کنید؟» آذری جهرمی در پایان سخنانش یک جمله مهم گفت: اقتصاد آینده دنیا و فرهنگ ما منوط به این فضا یعنی «فضای مجازی» است.

سخن آخر
شاید در خصوص بی‌فایده بودن فیلترینگ اینستاگرام همان حرف‌های دی‌ماه 97 وزیر ارتباطات را بتوان دوباره تکرار کرد که «فرض کنیم اینستاگرام فیلتر شد. اتفاق پس‌ازآن چیست؟ این را بیایند برای مردم روشن کنند و شفاف بگویند و دوقطبی ‏فیلتر و مخالفت با فیلتر درست نکنند. بیایند به‌صورت واقعی صحبت کنند و بگویند امروز ما اختیار داریم و از آن‌هم استفاده ‏کردیم و فیلتر کردیم. از فردا چه اتفاقی در کشور رخ می‌دهد؟ در زندگی مردم چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ در حاکمیت ما چه اتفاقی ‏رخ می‌دهد؟ در کاهش جرائم کاهش چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ در افزودن این ظرفیت به توانمندی‌های داخلی چه اتفاقی رخ می‌دهد؟‏‏» سخن آخر این‌که اصولگرایان که در بیشتر مواقع در قامت موافقان فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی ظاهرشده‌اند، این بار باید شفاف پاسخ دهند که در قبال ادله دقیق و متقن کارشناسان اقتصاد، فرهنگ و فناوری اطلاعات، چه فایده‌ای از فیلترینگ سایر شبکه‌های اجتماعی نصیب ما شده که حالا باید از فیلتر شدن اینستاگرام به آن برسیم؟