روزنو-سابقه مشارکت چند سال اخیر دو کشور اما نشان می دهد که چین در تامین منافع ایران شکست خورده و این رابطه ای پرهزینه برای تهران بوده است".

به گزارش سایت روزنو، نشریه "نشنال اینترست" در گزارشی تحلیلی با پرتبعات خواندن رابطه استراتژیک و گسترده ایران و چین برای طرف ایرانی می نویسد:"حسن روحانی" رییس جمهوری ایران اخیرا هشدار داد که ممکن است محدودیت های مرتبط با شیوع ویروس کرونا بار دیگر اعمال شوند.

گمانه زنی ها حاکی از احتمال آغاز موج دوم کرونا در ایران است. دولت روحانی برای از سرگیری فعالیت های اقتصادی به دلیل فشار ناشی از تحریم های امریکا بر اقتصاد آن کشور از خود ناشکیبایی نشان داد. نگرانی نسبت به احتمال بروز ناارامی و بی ثباتی اجتماعی سبب شد تا ایران نتواند قرنطینه جامعی را به اجرا گذارد.

ایران یکی از اولین کشورهایی در خاورمیانه بود که از شیوع کرونا به شدت آسیب دید. واقعیت آن است که پروازهای هواپیمایی ماهان از چین به ایران به طور مداوم ادامه یافتند و باعث شیوع بیش تر کرونا در ایران شدند.

این موضوع بیش از گذشته زنگ هشداری به ایران درباره وابستگی بیش از حد آن کشور به چین برای مقابله با فشار حداکثری امریکا بود. سفیر چین در ابتدای شیوع ویروس کرونا و تایید موارد ابتلا، عکسی را با مدیر عامل ماهان منتشر کرد که اطمینان می داد که چین مایل به ادامه همکاری با ایران است.

با این حال، حدود دو ماه پس از آن، در تاریخ ۵ آوریل، "کیانوش جهان پور" سخنگوی وزارت بهداشت نوع پاسخگویی چین درباره اطلاعات صحیح پیرامون شیوع کرونا و تعداد مبتلایان در آن کشور را مورد انتقاد قرار داد. واکنش سفیر چین به مقام بهداشتی ایران نامتعارف بود. او خطاب به سخنگوی وزارت بهداشت ایران گفت که او باید اخبار منتشر شده چین را به دقت بخواند.

این نوع واکنش تند سفیر چین نشان داد که پکن تا چه اندازه در کریدورهای قدرت در ایران نفوذ دارد‌. جای تعجبی ندارد که افکار عمومی در ایران نسبت به واکنش غیر معمول دیپلمات چینی عصبانی شدند. آنان در سال ۱۹۷۹ میلادی انقلاب کرده بودند تا قدرت های خارجی در امور داخلی شان دخالت نکنند و تحت سلطه نباشند.

از دید افکار عمومی ایران چین می خواهد رفتاری استعمارگرایانه با ایران داشته باشد. واکنش وزارت خارجه ایران اما با لحن دلجویانه از طرف چینی بود. رسانه های نزدیک به اصولگرایان و نهادهای خاص نیز با رویکردی مشابه، علیه مقام بهداشتی ایران موضع گیری و از چین دلجویی کردند.

در نتیجه، ویروس کرونا بخش های دیده نشده ای از کوه یخ روابط استراتژیک تهران - پکن را آشکار ساخت جایی که طرف قوی تر یعنی چین قاعده و باید و نبایدهای بازی را تعیین می کند و گاهی در این میان شریک ضعیف تر مجبور است حتی از بعد امنیت ملی نیز هزینه پرداخت کند.

از شواهد دیگری که نشان می دهند ایران در رابطه استراتژیک خود با چین دست قوی ای نداشته می توان به نوع رای دهی پیش از انعقاد برجام به قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد اشاره کرد. در فاصله سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ میلادی چین به نفع تمام شش قطعنامه شورای امنیت درباره برنامه هسته ای ایران داده بود که چهار قطعنامه از شش قطعنامه وضع تحریم های پرهزینه علیه ایران را شامل می شدند.

این نوع رای دهی را می توان از دو جنبه مورد بررسی قرار داد. از یک بعد چین خود را بازیگری مسئول می داند که به اجماع بین المللی به خصوص درباره مسائل مرتبط با امنیت جهانی احترام می گذارد. از بعد دیگر اما می توان دریافت که برای چین اولویت اصلی ادامه همکاری با امریکا با هزینه ایران بوده است.

در نتیجه، متغیر اصلی در رابطه ایران و چین نوع رابطه امریکا و چین است که در عمل سبب شده تا ایران نتواند انتظارات اش را از رابطه با پکن محقق سازد. هم چنین، چین در دو سال گذشته از نظر کلامی و شعاری مخالفت خود را با تحریم های ثانویه ترامپ علیه ایران بیان کرده است.

با این حال، در عمل اولویت اساسی برای چین حفظ رابطه اقتصادی و تجاری اش با امریکا بوده است. برای مثال، زمانی که وزارت خزانه داری امریکا فرمان اجرایی ۱۳۹۰۲ درباره تحریم بخش های نساجی، معدن و ساخت و ساز ایران را اعلام کرد بانک چینی "کونلون" به مشتریان ایرانی اش اطلاع داد که حاضر به همکاری با آنان در حوزه های مذکور و پرداخت اعتبارات نیست. این تغییر موضع بانک چینی چند روز پیش از دیدار "شی جین پینگ" رهبر چین با ترامپ و توافق دو طرف بر سر معاملات تجاری رخ داده بود. پکن اینجا نیز بار دیگر نشان داد که رابطه خود با تهران را قربانی منافع بزرگتر در حفظ رابطه اش با امریکا می کند‌".

به گزارش روزنو،این نشریه در ادامه می نویسد:"تنها موضوع کرونا نیست که متاثر از سیاست مشارکت استراتژیک ایران و چین بوده است. ایران در برابر رفتار دولت چین با شهروندان مسلمان اویغور نیز سکوت کرده و انتقادی را مطرح نمی کند.‌

موضع مشابهی را می توان درباره فعالیت های چین در خلیج فارس و استخراج منابع طبیعی و زیرزمینی در آنجا در سواحل ایران و دریای عمان مشاهده کرد. چین در آنجا از طریق روش صنعتی علاوه بر صیادی به جمع آوری ذخایر زیرزمینی پرداخته است که به اکوسیستم طبیعی آن منطقه و اقتصاد بومی و محلی آن آسیب رسانده است که‌ متکی به ماهیگیری سنتی و در سطح خرد بوده است.

هم چنین، با کاهش قیمت نفت واردات نفت چین از ایران نیز کاهش یافت. نکته جالب آن که واردات نفت چین از روسیه و عربستان سعودی در طول این مدت (از مارس ۲۰۲۰) به میزان ۱۵ درصد و از ایران به میزان ۶۰ درصد کاهش یافته است".

این نشریه در بخش پایانی گزارش خود درباره رابطه تنگاتنگ ایران و چین و تبعات آن برای ایران می نویسد:"آزمون بعدی برای مشارکت ایران و چین احتمالا در ماه اکتبر یا شاید سپتامبر خواهد بود زمانی که امریکا خود را آماده می کند تا برای تمدید ممنوعیت فروش تسلیحات به ایران اقدامات فعالانه تری را در سازمان ملل متحد انجام دهد.

باید دید که آیا چین در مخالفت با تصویب تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با تهران همراه خواهد شد و علیه امریکا در شورای امنیت رای خواهد داد یا خیر. سابقه مشارکت چند سال اخیر دو کشور اما نشان می دهد که چین در تامین منافع ایران شکست خورده و این رابطه ای پرهزینه برای تهران بوده است".