روزنو-آلمان تلاش های مکرری را انجام داده تا تحریم های امریکا علیه برنامه هسته ای ایران را خنثی کند. اقدامات اخیر ترامپ برلین را مواجه با گزینه های معدودی ساخته است.

به گزارش سايت روزنو؛"ماتیاس کونتزل" نویسنده کتاب "آلمانی ها و ایران تاریخ گذشته و معاصر یک دوستی بدفرجام" در مقاله ای در نشریه آنلاین یهودی امریکایی "تبلت" درباره روابط اخیر ایران و آلمان و ریشه های آن در بستر تاریخ می نویسد.

مشروح مقاله به شرح ذیل است:هفته گذشته "فرانک والتر اشتاین مایر" رئیس جمهوری آلمان در عمل، به اشتباه چهل و یکمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران را تبریک گفت. او در تاریخ هفتم فوریه اعلام کرده بود که امسال پیام تبریکی برای زمامداران ایران نخواهد فرستاد. با این حال، برای تغییر قلب و احساس اشتاین مایر خیلی دیر شده بود چرا که روزنامه "تاگس اشپیگل" در برلین گزارش داد که پیام تبریکی از سوی دفتر ریاست جمهوری فدرال به سفارت آلمان در تهران ارسال شده و سپس به دلیل آن چه "اختلال" در سیستم ارتباطی اعلام شد آن پیام برای مقام های ایرانی ارسال شده بود.

تناقض میان پیام تبریک رسمی ارسال شده و نظر عمومی بیان شده از سوی رییس جمهوری آلمان به نوعی نمایانگر ماهیت رابطه ژانوس وار میان ایران و آلمان بوده است. (ژانوس خدای دروازه ها و آغاز و پایان نزد رومی ها بود. دلیل این نام‌گذاری آن است که از طرفی هر سال جدید، با این ماه آغاز می‌شود و از طرف دیگر، سال گذشته با این ماه خاتمه می‌یابد.

ژانوس اغلب با دو چهره یا دو سر به تصویر کشیده می‌شود که از این دو سر، یکی به روبرو و دیگری در جهت مخالف آن، یعنی به پشت سر نگاه می‌کند. اعتقاد بر این است که این دو سر به آینده و گذشته می‌نگرند،اگر کشوری وجود داشته باشد که انتظار برود از ایران فاصله گیرد آن کشور آلمان است آن هم به دلیل تاریخ و روابط ویژه ای که با اسرائیل دارد.

با این وجود، قضیه کاملا عکس است. آلمان زمانی که به تحریم ها می رسد در میان کشورهای اروپایی کم ترین همراهی را در تحریم علیه ایران داشته است. اما علت آن چیست؟ بسیاری بر این باورند که رابطه ویژه آلمان و ایران مربوط به منافع اقتصادی آلمان است اما این موضوع تنها یکی از جنبه های ثانویه موضوع است. در سال 2017 میلادی، صادرات آلمان به ایران تنها در حدود 0.2 درصد کل صادرات آلمان بود. در همان سال، ایران از نظر واردات محصولات و تولیدات اروپایی در رتبه سی و سوم جهان قرار داشت نزدیک به کشورهایی چون صربستان و قزاقستان.

در نتیجه، عوامل مهم تر کم تر مورد بحث قرار گرفته اند. برای مثال، بعد تاریخی. آلمان و ایران از ابتدای قرن گذشته، با یکدیگر متحد شدند. رابطه از زمانی آغاز شد که ایران در آن زمان سرزمین "پارس" خوانده می شد زمانی که ایران برای توسعه زیرساخت ها و صنعت نیاز به پشتیبانی فنی خارجی داشت. رهبران ایران می توانستند برای دریافت کمک به دیگر کشورهای اروپایی روی آوردند اما به قدرت های امپریالیستی بریتانیا و فرانسه بی اعتماد بودند و به همین ترتیب به آلمان روی آوردند.

آلمان نیز به ایران در جریان رقابت امپریالیستی با دیگر کشورها نیاز داشت چرا که آن کشور غنی از مواد اولیه بود. از سال 1920 میلادی و اواسط آن دهه، آلمان ستون فقرات صنعتی و کارکنان آموزش دیده اش را در اختیار ایران قرار داد.

به زودی نوعی اخلاق کار آلمانی به واژه و مفهومی افسانه ای تبدیل شد و بعدا توسط تبلیغات نازی ها نیز مورد سوء استفاده قرار گرفت. در فاصله سال های 1933 تا 1941 میلادی، سهم آلمان نازی در واردات ایران از 11 درصد به 43 درصد افزایش یافت و میزان صادرات ایران به آلمان به از 19 درصد به 47 درصد افزایش یافت. یکی دیگر از جنبه های دوره نازی ها که برای ایران مهم بوده و تا به امروز ادامه یافته است موضوع نژادی است تا جایی که در سال 1996 میلادی (آیت الله) هاشمی رفسنجانی رییس جمهوری اسبق ایران گفت:"روابط ما همیشه خوب بوده است. هر دو از نژاد آریایی هستیم".

در سال 1952 میلادی، آلمان غربی دوباره شریک تجاری ایران شد موضعی که تقریبا تا دوره اوج گیری انقلاب اسلامی در ایران نیز ادامه یافت. پس از پیروزی انقلاب ایران نیز امام خمینی در مصاحبه ای در سال 1979 میلادی گفتند:"ما احساس می کنیم دشمنی خاصی نسبت به مردم آلمان یا جمهوری فدرال وجود ندارد. ما روابط دوستانه ای را در همه سطوح می خواهیم".

نکته جالب توجه آن است که در مذاکرات هسته ای با ایران، آلمان در میان اعضای گروه ۱+۵ تنها عضوی بود که فاقد سلاح هسته ای است و در این موضوع نیز با ایران نقطه اشتراک دارد. این در حالی است که سایر کشورها دارای تسلیحات هسته ای بودند و معمولا چنین کشورهایی به دنبال حفظ امتیاز خود در برابر دیگران هستند و کشورهای فاقد سلاح هسته ای اصولا علاقه دارند این امتیازات را تا حد ممکن کاهش دهند.

آلمان و ژاپن از جمله کشورهای فاقد سلاح هسته ای هستند. این دو کشور سال ها پیش وضعیتی را داشتند که اکنون ایران دارد و خواستار پیشرفت در عرصه فناوری بدون در اختیار داشتن بمب اتمی است. آلمان و ایران به عنوان کشورهای بدون سلاح هسته ای خواستار تفسیری سخاوتمندانه از پیمان منع گسترش تسلیحات کشتار جمعی (ان پی تی) هستند.

به گزارش روزنو؛به همین دلیل، آلمان طرفدار اعطای حق غنی سازی اورانیوم به ایران بوده است. این در حالی است که گزارش های اطلاعاتی نهادهای امنیتی آلمان درباره در اختیار داشتن برنامه هسته ای توسط زمامداران فعلی ایران هشدار داده اند در حالی که دولت آلمان علاقه ای به تضعیف برنامه هسته ای ایران ندارد. این نیز یکی از پیچیدگی های روابط دو کشور است.

در دهه 90 میلادی، زمانی که کلینتون کارزار تحریم علیه ایران را آغاز کرد این آلمان بود که تلاش می کرد تحریم های امریکا را خنثی کند چرا که به صادرات آلمان لطمه می زد. "حسین موسویان" سفیر وقت ایران در آلمان در یادداشت های خود آورده که در آن زمان آلمان نقش مهمی در شکستن زنجیره اقتصادی تحریم امریکا علیه ایران داشت. در سپتامبر 2004 میلادی، "یوشکا فیشر" وزیر خارجه وقت آلمان ارزیابی موسویان را تایید کرد و گفت:"ما همواره به شرکای ایرانی خود گفته ایم که می توانند براساس منافع شان به ما به عنوان سپر محافظت کننده نگاه کنند اروپا سپری میان ایران و امریکا است".

واقعیت آن است که اروپا تاکنون نه سپری برای امریکا در برابر اسلام گرایان ایرانی که سپری برای ایران و اسلام گرایان آن کشور در برابر امریکا بوده است. به نظر می رسد فیشر نیز همانند مقام های ایرانی، امریکا را دشمن می بیند.

از این رو شکاف و اختلاف نظر میان امرکیا و آلمان در مورد ایران موضوع تازه ای نیست. سیاستمداران آلمانی پس از خروج امریکا از برجام با فرمان ترامپ در ماه مه سال 2018 میلادی، بسیار عصبانی بودند. "آنگلا مرکل" صدراعظم آلمان از شکاف میان امریکا و اروپایی ها در مورد ایران گفت. رسانه های آلمانی اغلب با عصبانیت درباره تصمیم امریکا نوشتند و گفتند که نمایانگر غرور خدشه دار شده شان بود.

فراموش نکنیم که "هلگا اشمیت" مذاکره کننده اصلی اتحادیه اروپا با طرف ایرانی بود. او رئیس دفتر سابق فیشر وزیر امور خارجه سابق آلمان بود که روابط خوبی با مرکل دارد. او خود را به عنوان چهره معتبر اروپایی در مذاکره با ایران مطرح کرد.

آلمان راه خود را از امریکا جدا کرد. وزیر خارجه آلمان گفت که با کارزار فشار حداکثری امریکا علیه ایران همراهی نمی کند بلکه به دیپلماسی معقول اعتماد می کند. البته وزیر خارجه آلمان فراموش کرد که بگوید آلمان گزینه و چاره دیگری ندارد.

آلمان ابر قدرتی اقتصادی است اما از نظر نظامی در برابر امریکا یک کوتوله محسوب می شود. به محض آن که صحبت از تهدید به اقدام نظامی به میان آید آلمان محلی از اعراب نخواهد داشت. با این حال، وزیر خارجه آلمان این کمبود را به عنوان پیروزی ای اخلاقی قلمداد می کند. آلمان معتقد است که توافق هسته ای بهترین نمونه اثبات اصرار آلمان مبنی بر گفت و گو به عنوان تنها راه حل است.

با این حال، با موضع ترامپ، آلمان و اروپایی دو راه بیش تر ندارند اولین گزینه آن است که با مجازات های تحریمی امریکا علیه ایران همراه شوند و با فشار اقتصادی و انزوای دیپلماتیک ایران شاید بتوانند شرایط را برای توافق تازه و بهتری با ایران فراهم آورند و گزینه دیگر آن که از تحریم جدید علیه ایران خودداری ورزند و هم چنان به توافقی ادامه دهند که امریکا آن را رد کرده است و ایران بخش هایی از آن را نادیده می گیرد.

اگر گزینه دوم را انتخاب کنند این پیروزی ای دیپلماتیک و بزرگ برای تهران است چرا که ایران می تواند در اکتبر سال 2020 میلادی بار دیگر به بازار تسلیحات متعارف دست یابد و محدودیت های شورای امنیت درباره خرید تسلیحات علیه آن کشور لغو شوند.

به گزارش روزنو؛روحانی رئیس جمهوری ایران نیز پیش تر گفته بود زمانی که آن تحریم ها برداشته شوند این یک پیروزی بزرگ سیاسی خواهد بود. ایران از پیش از زمان اجرای برجام در سال 2015 میلادی قراردادهای نظامی با روسیه و چین امضا کرده است. به نظر می رسد اصرار آلمان برای حفظ برجام نشان دهنده آن است که آلمان می خواهد بین شرق و غرب میانجی، واسطه و یا همان سپر باشد و با کارزار فشار حداکثری واشنگتن علیه ایران مخالفت می ورزد اما "جانسون" و "مکرون" بیش تر بر روی اتحاد آتلانتیک با امریکا تاکید دارند و به دنبال جایگزینی برای برجام هستند و تا حدی با کارزار فشار حداکثری ترامپ علیه ایران موافق هستند. به نظر می رسد آلمان در مسیر نرمش در برابر ایران مایل است منافع اسرائیل را نادیده گیرد.