«چند روز قبل نیز دکتر عارف رئیس فراکسیون امید به شورا آمدند و ناهار را با حقوقدانان شورا صرف کردند... جلسه خوبی بود، صمیمی و صریح. در مورد مسائل مجلس و انتخابات گفتگوهایی شد. تاکید حقوقدانان شورا بر سه مولفه مهم در بررسی صلاحیت‌ها یعنی دوری کاندیداها از فساد اخلاقی، فساد اقتصادی و ضدیت با حاکمیت بود که ایشان را در این موارد کاملا همراه دیدم که نشان از سلامت نفس و توجه ایشان به قانون دارد. ما در شورای نگهبان همواره سعی بر اجرای مُرّ قانون داریم و جریانات سیاسی مختلف نیز در تردد، تعامل و گفتگو با این شورا هستند و البته شورای نگهبان هم گوشی شنوا برای شنیدن نظرات و دیدگاه‌ها دارد. چند روز قبل نیز آقای مجید انصاری و افراد دیگری آمده بودند. این موارد غیراز دیدارهای رسمی احزاب و نمایندگان آنها با اعضای این شوراست مثل دیدار چند روز پیش دبیرکل و مسئولان حزب ندای ایرانیان با قائم مقام دبیر شورا.

این اظهارات‌هادی طحان نظیف عضو حقوقدان شور‌ای نگهبان در صفحه اینستاگرامی‌اش است که خبر از دیدارها و رایزنی‌های دکتر عارف و خرازی و انصاری با شورای نگهبان می‌دهد. این امر بیانگر این موضوع است که اصلاح‌طلبان یکبار دیگر در آستانه انتخابات مجلس یازدهم دست به دامن شورای نگهبان شده تا با گفتگو و اصطلاحا لابی گری با آن‌ها، مانع از رد صلاحیت شدن نامزدهای اصلاح‌طلب شوند و بتوانند با قدرت بیشتری در انتخابات اسفندماه شرکت کنند. رایزنی‌هایی که البته در سال 94 یعنی انتخابات پیشین مجلس هم صورت گرفت که نتایج عدم احراز صلاحیت‌ها تا حدودی بیانگر شکست آن گفتگوها بود. اکنون پرسش اینجاست که اینبار گفتگوها با شورای نگهبان می‌تواند نتیجه‌اش به توفیق بینجامد و یا شرایط خاص امروز این نهاد نظارتی را ترغیب خواهد کرد تا با سعه صدر بیشتری وضعیت صلاحیت اصلاح‌طلبان را بررسی کند؟ اساسا این رایزنی‌ها را باید مثبت ارزیابی کرد؟

>عملگراتر از آن تفکر

احمد شیرزاد نماینده سابق مجلس با بیان اینکه با توجه به شرایط امروز کشور این رایزنی‌ها می‌تواند متفاوت با رایزنی‌های پیشین باشد به آفتاب یزد گفت: به نظر می‌رسد شورای نگهبان عملگراتر از آنی است که برخی از افراد تصور می‌کنند. یک تصور این است که شورای نگهبان حرف ازلی و ابدی دارد و هرگز هیچ نوع مصلحتی هم در این راه در نظر نمی‌گیرد، البته خود آقایان هم همین ادعا را مطرح می‌کنند، یعنی اگر اظهارات آقای کدخدایی را در نظر بگیریم ایشان به گونه‌ای سخن می‌گویند که فقط مر قانون در کار است و هیچ مصلحتی در کارشان دخالت نمی‌دهند. اما می‌بینید که همین شورای نگهبان در مجلس ششم بخش عمده‌ای از افراد را تایید صلاحیت کرد. اما چهار سال بعد همان‌هایی که در مجلس ششم نماینده بودند برای مجلس هفتم ردصلاحیت شدند. بنابراین شرایط بیرونی بسیار موثر است.

شیرزاد گفت: البته در مورد انتخابات اسفند باید بگویم شرایط بیرونی به گونه‌ای نیست که تصور کنیم اکنون شورای نگهبان کاملا درها را باز کرده و یک انتخابات آن طور که دلخواه ما است و آرزویش را داریم برگزار می‌کند، اما لزوما این انتخابات همانند دوران مجلس هفتم و هشتم هم نیست.

شیرزاد گفت: از سویی تصور می‌کنم امروز اصولگرایان هم به دنبال بسته شدن کامل راه نیستند. تعبیر اصولگرایان نیز آن است که اصلاح‌طلبان نه آن طور راهشان بسته شود که همه با هم متحد شوند که در انتخابات شرکت نکرده و آن را تحریم کنند و نه آن طور راهشان باز شود که همه با هم به وسط بیایند، بلکه یک موضع بینابینی گرفته شود تا این کار تا حدی هم به اختلافات اصلاح‌طلبان دامن بزند. احتمال دارد این سناریو موردنظر اصولگرایان باشد به نحوی که یک عده از اصلاح‌طلبان بگویند برویم در انتخابات شرکت کنیم و گروهی از تحریم انتخابات حرف بزنند و به این ترتیب عده‌ای از مردم هم بین این دو گروه تقسیم شوند.

این نماینده مجلس ششم باردیگر با تایید رایزنی‌های امروز اصلاح‌طلبان با شورای نگهبان اظهار داشت: بنابراین من فکر نمی‌کنم لزوما شرایط مثل دفعات پیش باشد، به همین دلیل لابی کردن و صحبت کردن و تماس گرفتن با شورای نگهبان مثبت است و اصولا این کمترین توقعی است که از امثال آقای عارف و صادق خرازی و کسانی که کماکان کانالی دارند تا با آقایان صحبت کنند وجود دارد و انتظار بیشتری هم از آن‌ها می‌رود.

وی درباره اینکه آیا رایزنی‌های قبلی اصلاح‌طلبان در دوره گذشته نتیجه‌ای به همراه داشته است؟ می‌گوید: قبول دارم که در گذشته این رایزنی‌ها یا نتیجه‌ای نداشته یا خیلی کم داشته است ولی در زمان‌هایی هم به شدت نتیجه داشت. مثلا در مجلس ششم، نفوذ و صحبت‌های رئیس مجلس ششم پیش از انتخابات مجلس ششم، بسیار موثر واقع شد و باعث تاییدصلاحیت‌ها شد. بنابراین حکم کلی نمی‌توان داد که لابی‌های گذشته بی‌اثر بوده نمی‌توان هم گفت که موثر بوده است.

این نماینده سابق مجلس درباره اینکه در چنین شرایطی آیا رایزنی‌ها می‌تواند مفید باشد اظهار کرد: در هر صورت وظیفه آقایان این است که این رایزنی‌ها را انجام دهند و باید این کار را بکنند. اما به نظرم در این دوره می‌تواند موثر‌تر باشد.

وی ادامه داد: اینکه محاسبات جناح اصولگرا چیست را نمی‌دانیم. آنها هر برنامه‌ای که می‌خواهند را انجام دهند. وظیفه ما این است که راه انتخابات را تا هر جایی که می‌شود باز کنیم. این موضوع برای ما یک مسئله تاکتیکی نیست که مثلا این دوره بگوییم که بهتر است اینبار به سراغ شورای نگهبان ‌نرویم. برای اصلاح‌طلبان ایجاد فضای انتخابات رقابتی باید یک مسئله همیشگی و راهبردی و استراتژیک باشد. برای همین هریک فرد کرسی نمایندگی که بتوان به رقابت‌ها اضافه کرد تا آن انتخابات رقابتی‌تر شود برای ما اصلاح‌طلبان یک گام به سمت اهدافمان است.

>باید مانع خودش را بردارد

برخی می‌گویند اصلاح‌طلبان همیشه از ردصلاحیت‌ها به عنوان یک مظلوم نمایی سود می‌برند و همین موضوع باعث رای به لیست آنها می‌شده است، آیا این طور است؟ شیرزاد می‌گوید: ردصلاحیت ابتدایی نامزدهای ما که در مرحله تجدید نظر منجر به تایید صلاحیت شود، باعث می‌شود تا اصلاح‌طلبان از آن سود ببرند. مثلا درانتخابات مجلس ششم همین طور شد، ابتدا ما را رد صلاحیت کردند اما برخی مسائل باعث تایید صلاحیت مجدد این نفرات شد. این رد صلاحیت‌ها باعث شد تا خیلی از آن‌هایی که در ابتدا رد صلاحیت شده بودند رای بیاورند. اما اگر نیروهای اصلاح‌طلب به طور کلی رد صلاحیت شوند این سودی ندارد و جامعه نیز احساس می‌کند این جماعت، جماعت ناتوان بی نفوذی است که نمی‌تواند کاری ازپیش ببرد و از حقش دفاع کند این موضوع برخی ردصلاحیت‌ها در مجموع نه به نفع نظام و نه به نفع اصلاح‌طلبان است.

شیرزاد در پاسخ به این سوال که احتمال می‌رود اصلاح‌طلبان با تایید صلاحیت بزرگترین و شاخص‌ترین اصلاح‌طلبان هم راه به جایی نبرده و در اسفند 98 رای نیاورند، می‌گوید: اگر واقعا اصولگرایان بخواهند با سیاست عمل کنند، با توجه به این احتمال که گفتید، امروز نباید راه اصلاح‌طلبان را ببندند و اجازه بدهند رقابتی صورت بگیرد چه بسا اصلاح‌طلبان به طور معمول رای نیاورند. اما به هر حال این اشتباه محاسباتی اصولگرایان است که بخواهند با اعمال و بهره‌گیری از ابزارهایی جلوی فضای رقابتی با اصلاح‌طلبان را بگیرند.

وی اضافه می‌کند: اینکه اصلاح‌طلبان هم فکر کنند اگر رد صلاحیت شدند باید قند در دلشان آب شود و با این اتفاق باری از دوششان برداشته شده یا محبوب مردم می‌شوند نیز اشتباه است. اگر فردی صلاح نمی‌داند که وارد انتخابات آن هم در این شرایط شود، خب نیاید اما اینکه بیاید و می‌داند که رای نمی‌آورد و خدا خدا می‌کند که رد صلاحیت شود یک نوع نیت نامناسب است و من تصور می‌کنم که از اصول اصلاح‌طلبی به دور است. بعید می‌دانم کسی اینگونه فکر کند. هر اصلاح‌طلبی اگر برنامه‌اش این است که در انتخابات شرکت کند باید موانع را از جلوی خودش بردارد.

>باید دید جمع بندی‌ها چه می‌گوید؟

محمدجواد حق شناس عضو شورای شهر تهران و حزب اعتماد ملی هم درباره رایزنی‌های اصلاح‌طلبان با شورای نگهبان به آفتاب یزد گفت: اساسا یکی از ابزارهای جدی و تاثیرگذار در عرصه سیاست، رایزنی و گفتگوست.

در خصوص موضوع تایید صلاحیت‌ها نیز باید از این ابزار بهره برد. اما از طرفی می‌بایست نتیجه این گفتگوها شفاف باشد و افکار عمومی هم از چگونگی روند این گفتگوها و نتایج آن آگاهی داشته باشند.

وی ادامه داد: انتظار می‌رود چهره‌های اصلاح‌طلبی که در حال حاضر این موضوع را دنبال می‌کنند بتوانند گزارش دقیقی از این گفتگوها را برای آگاهی عموم فراهم و اعلام کنند که این رایزنی‌ها به کجا رسیده است.

این چهره سیاسی درباره اینکه با توجه به شکست احتمالی اصلاح‌طلبان در این انتخابات حتی با وجود تمامی چهره‌های اصلی نامنویسی کرده در این دوره از رقابت‌های پارلمانی، آیا رایزنی برای جلوگیری از ردصلاحیت‌ها را به نفع اصلاح‌طلبان تعبیر می‌کند، گفت: باید دید در واقعیت دنبال چه می‌‌گردیم؟ طبیعتا این هدف، رایزنی‌هایی که منجربه افزایش مشارکت مردمی در پای صندوق‌های رای شود را برنمی‌تابد. معتقدم رایزنی‌ها برای جلوگیری از ردصلاحیت‌ها اگر موفق باشد باعث افزایش مشارکت می‌شود. به هر حال در عموم مشارکت‌های حداکثری، جناحی که با حلقه سخت در قدرت ارتباط است توفیقی نداشته است.

حق شناس درباره اینکه تا چه اندازه تصور می‌کند رایزنی‌ها با شورای نگهبان به نتیجه برسد، می‌گوید: چون از مفاهیم این رایزنی‌ها خبر نداریم، نمی‌توانیم اظهارنظری داشته باشیم اما به نظر نمی‌رسد که این رایزنی‌ها نتیجه خاصی داشته باشد با این حال امیدواریم رویکرد رویکردی شود که بتوانیم فضای گرمی برای افزایش مشارکت در انتخابات داشته باشیم.

این فعال سیاسی درباره اینکه آیا رایزنی‌ها در دوره‌های پیشین نتیجه داشته است، می‌گوید: بستگی داشته است. به نظر می‌رسد شورای نگهبان خیلی سلبی و سخت برخورد نکرده است و به نوعی ما شاهد فراز و فرودهای زیادی در فضاهای مختلف انتخاباتی بودیم. دریک دوره شاهد بودیم که یک نامزد شاخص اصلاح‌طلب رد صلاحیت شده است اما دفعه بعد این فرد تایید صلاحیت شده است. بنابراین باید دید که تا زمان انتخابات فضای سیاسی داخل کشور، فضای بین المللی، مسئله جایگاه مشارکت در امر انتخابات و استقبال از رای و عدم استقبال از آن و نظرسنجی‌هایی که درمورد جریان‌های سیاسی میر سد نهاد نظارتی شورای نگهبان را به چه جمع بندی می‌رساند. عملکرد رایزنی اصلاح‌طلبان با آن‌ها نیز بعد از واکاوی این موارد است که مشخص می‌شود.