خزانه خالی، ارز خارجی کشور تمام و اقتصادیات تباه گردیده است برای اینکه ایران از این وضع هرج و مرج اقتصادی و مالی رهایی یابد محتاج کمک فوری اقتصادی و مالیست و نیز ایران نیازمند کمکهای اقتصادی به کیفیتی است که بتواند برنامههایی را که حکومت برای توسعه کشاورزی و صناعت خود و بهرهبرداری از منابع ثروت سرشار و معاون خود و اصلاح حمل و نقل و ارتباطات و تقویت تجارت داخلی و خارجی خود بر بالا بردن سطح بهداشت و تعلیم و تربیت و معلومات فنی مردم ایران تهیه کند و به موقع اجرا بگذارد.
به گزارش روز نو :چهارشنبه یازدهم شهریور ماه ۱۳۳۲ متن نامههای متبادل بین سپهبد زاهدی، نخستوزیر وقت ایران، و پرزیدنت آیزنهاور، رئیسجمهور وقت آمریکا، در تهران و آمریکا درباره کمک آمریکا به ایران منتشر شد. سپهبد زاهدی هفت روز پس از سقوط دولت ملی دکتر مصدق طی نامهای خطاب به رئیسجمهور آمریکا از وی تقاضا کمک مالی کرد. رئیسجمهوری آمریکا نیز فورا و در همان روز ضمن پاسخ به نامه نخستوزیر ایران، با تقاضای ایران موافقت کرد و به هندرسن، سفیر کبیر آمریکا در ایران، دستور داد در خصوص تهیه و تنظیم برنامههای کمک به ایران با سپهبد زاهدی به مشاوره بپردازد. آیزنهاور همچنین اظهار امیدواری کرد که دولت ایران اختلافات خود را با دولتهای دیگر با روح دوستی و طبق اصولی که در مناسبات بینالمللی معمول و متداول است حل نماید. همزمان روزنامههای آمریکا احتمال دادند، میزان کمک اقتصادی آمریکا به ایران از ۳۰ تا ۱۰۰ میلیون دلار باشد. دولت وقت ایران، طی اعلامیهای که در ساعت ۷ و نیم بامداد چهارشنبه ۱۱ شهریور صادر کرد، عموم مردم را در جریان این تقاضا قرار داد.
زاهدی خطاب به آیزنهاور: ایران محتاج کمک فوری اقتصادی و مالیست / خزانه خالی، ارز خارجی کشور تمام و اقتصادیات تباه شده
در ادامه اعلامیه دولت به مردم و به دنبال آن متن نامه سپهبد زاهدی به آیزنهاور و نیز پاسخ وی را که عینا در روزنامه کیهان مورخ چهارشنبه ۱۱ شهریور ۱۳۳۲ منتشر شد، میخوانید:
اعلامیه آقای نخستوزیر:
ملت ایران
در این چند روزی که مسئولیت سنگین اداره مملکت را بعونالله به عهده گرفتم، ضمن اقدام به استقرار امنیت که عامل اصلی آسایش ملت است برای اصلاح بنیه اقتصادی مملکت نیز هم خود را مصروف جلب کمک اقتصادی و قراردادهای تجارتی نمودم. زیرا در دنیای امروز نمیتوان در راه رفاه و آسایش ملتی تاثیر کمکهای خارجی را به منظور به کار افتادن فعالیتهای اقتصادی برای بهبود و آسایش ملتی نادیده گرفت بلکه با داشتن حسن روابط با کلیه دولتهای جهان و استظهار به امنیت قضایی باید محیط مملکت را آماده پذیرفتن برنامههای اقتصادی و به کار انداختن سرمایهها نمود تا بتوان ملت لایق ایران را از ثمره فعالیتهای مثبت اقتصادی مرفهالحال ساخت.
اینک نخستین اقدامی که در این راه به عمل آمده ضمن انتشار متن نامههای متبادل بین اینجانب با حضرت رئیسجمهوری آمریکا ذیلا به اطلاع هممیهنان گرامی میرسد و البته از ملت رشید ایران نیز انتظار میرود که به فرض هرگونه کمک خارجی هم به ما برسد با فعالیت خیلی بیشتر از سابق برای ازدیاد فراوردههای داخلی با پشتکار خستگیناپذیری بکوشند تا سطح زندگی خود را بالا ببرند.
[امضا] نخستوزیر – سپهبد فضلالله زاهدی
نامه سپهبد زاهدی به رئیسجمهور آمریکا – چهارم شهریورماه ۱۳۳۲
آقای رئیسجمهوری عزیزم
بدین وسیله مراتب قدردانی دولت ایران و مردم ایران را از کمکهایی که در سنوات اخیر از طرف دول متحده آمریکا به ایران شده است به آن حضرت و توسط آن حضرت به ملت آمریکا اظهار میکنم مساعدتهای مزبور به امنیت کشور و بالا بردن سطح ترقیات فنی آن کمک بسیار کرده است کمکی که هماکنون آمریکا به ایران میکند با اینکه مفید است متاسفانه کما و کیفا برای رهایی ایران از بحرانهای مالی و اقتصادی که به نظر دوستدار، کشور ایران در این هنگام با آن مواجه است کافی نیست.
خزانه خالی، ارز خارجی کشور تمام و اقتصادیات تباه گردیده است برای اینکه ایران از این وضع هرج و مرج اقتصادی و مالی رهایی یابد محتاج کمک فوری اقتصادی و مالیست و نیز ایران نیازمند کمکهای اقتصادی به کیفیتی است که بتواند برنامههایی را که حکومت برای توسعه کشاورزی و صناعت خود و بهرهبرداری از منابع ثروت سرشار و معاون خود و اصلاح حمل و نقل و ارتباطات و تقویت تجارت داخلی و خارجی خود بر بالا بردن سطح بهداشت و تعلیم و تربیت و معلومات فنی مردم ایران تهیه کند و به موقع اجرا بگذارد. مردم ایران جدا مایلاند کشوری مترقی و مرفه و منظم داشته باشند و از زندگانی عالیتری بهرهمند شوند و از قریحه و استعداد و منابع ثروت خود بیشتر استفاده کنند.
اگر به مردم ایران فرصت داده شود مردم میخواهند برای رسیدن به هدف و مقاصد مزبور سخت بکوشند ولی هرگاه کمک فنی و مالی و اقتصادی از خارج نشود سالها حصول این آمال و آرزوها ممکن است به عهده تعویق افتد؛ بنابراین در این لحظات بحرانی تاریخ ایران امیدوارم دول متحد آمریکا بتوانند مانند موارد دیگری که در گذشته به کمک ما آمده است اکنون نیز به کمک ما بیاید.
در خاتمه میخواهم این نکته را تاکید کنم که قصد و نیت حکومت جدید ایران آن است که نه تنها به تقویت و استحکام امور داخلی بلکه به اصلاح وضع و موقع بینالمللی خود نیز بپردازد.
دولت مایل است مناسبات دوستانه با سایر ملل جهان که اعضای یک خانوادهاند بر مبنای احترام متقابل داشته باشد سیاست دولت آن است که اختلافات موجوده یا اختلافات دیگری را که ممکن است با ممالک دیگر پیدا شود با روح مودت و دوستی و طبق اصولی که در روابط بینالمللی معمول و متدالول است رفع کند.
ایران مایل است به حفظ صلح جهان و پیشرفت حسن نیت در روابط بینالمللی به سهم خود کمک کند و با این بیان خود یقین دارم ترجمان احساسات اکثریت عظیم مردم ایران میباشم.
با تقدیم احترامات فائقه – سپهبد فضلالله زاهدی
پاسخ نامه ریاستجمهوری آمریکا به نخستوزیر ایران – چهارم شهریور ماه ۱۳۳۲
آقای نخستوزیر عزیز
نامه آنجناب به تاریخ چهارم شهریور ماه ۱۳۳۲ درباره مشکلاتی که در ایران با آن مواجه هستید واصل گردید. مردم آمریکا همواره به استقلال ایران و آسایش و رفاه مردم ایران علاقه عمیق دارند. سیاستی که ما در ایران و سایر ممالک آزاد تعقیب کردهایم، به منظور کمک به اهالی آن ممالک و توسعه امور اقتصادی بوده است تا بدانوسیله سطح زندگانی مردم بالاتر رود و افق اطلاعات آنها وسیعتر گردد و فرصت بیشتری برای پیشرفت کارها پیدا شود. خوشوقتم از اینکه مساعدت ما به منظور امنیت ایران و بالا بردن قابلیت فنی مردم ایران کمک کرده است و نیز اطمینانی که دادهاید مایه مسرت اینجانب گردید که حکومت آنجناب مایل است روابط دوستانه با سایر اعضای خانواده ملل داشته باشد و سیاستی که تعقیب خواهد کرد سیاست رفع اختلافات موجوده و یا اختلافاتی است که بعدا ممکن است با ممالک دیگر به عمل آید آن هم با روح دوستی و طبق اصولی که در مناسبات بینالمللی معمول و متداول است.
برای اینکه به منظور کمک به حل مشکلات آنی آنجناب کوششی شده باشد، به آقای هندرسن – سفیرکبیر – اجازه دادهام در خصوص تهیه و تنظیم برنامههای معاضدت ما به ایران با آنجناب مشورت کند.
آقای استاسن، نماینده مخصوص، فورا به ایران اعزام میدارد تا در این باب به آقای هندرسن، سفیرکبیر، کمک کند. دوستدار تشخیص میدهم که احتیاجات شما احتیاجات فوری است. تقاضای آنجناب با همدردی مورد مطالعه قرار خواهد گرفت و میتوانم به شما اطمینان بدهم که ما حاضر و آماده ایستادهایم که در راه حصول آمال و آرزوهای آنجناب برای کشور ایران به کیفیتی که اشعار داشتهاید با آنجناب همراهی کنیم.