درخواست ناظران از دولت پس از اظهارات العبادی مبنی بر تبعیت بغداد از تحریم‌های ضدایرانی آمریکا
باید از عراق غرامت جنگ را بگیریم
روزنو :«ما مخالف وضع تحریم علیه ایران هستیم اما بغداد به منظور حمایت از ملت عراق به این تحریم‌ها پایبند خواهد بود. من از تحریم‌ها راضی نیستم اما این مسئله به این معنا نیست که من خدمتی را ارائه دهم یا خودم را اذیت کنم، من به عنوان نخست وزیر عراق نمی‌توانم موضعی اتخاذ کنم که به ضرر شهروندانم باشد.»
«ما مخالف وضع تحریم علیه ایران هستیم اما بغداد به منظور حمایت از ملت عراق به این تحریم‌ها پایبند خواهد بود. من از تحریم‌ها راضی نیستم اما این مسئله به این معنا نیست که من خدمتی را ارائه دهم یا خودم را اذیت کنم، من به عنوان نخست وزیر عراق نمی‌توانم موضعی اتخاذ کنم که به ضرر شهروندانم باشد.»
به گزارش روز نو : اظهاراتی که برخی را متعجب، بعضی را خشمگین، عده ای را خرسند و عده ای را هم شرمسار کرد. گفته‌های حیدرالعبادی به عنوان نخست وزیر عراق در نشست هفتگی اش مبنی بر این سوال که آیا او به تحریم‌ها می‌پیوندد یا نه آب پاکی را روی دست همه ریخت.... اینکه عراق علی رغم همه خدمات این چند ساله ایران به عراق، نمک خورده و نمکدان را شکسته و به تحریم‌ها پیوسته است. گفته‌هایی که با واکنش‌های گسترده ای در شبکه اجتماعی همراه شد، عده‌ای به او حق دادند که به عنوان نخست وزیر یک کشور اول باید حافظ منافع کشورش باشد و عده‌ای هم نه.
توقعش نبود
بی‌تردید در این میان، ایرانیان توقع این سخنان را نداشتند آن هم در حالی که پیشتر مقامات ایرانی از جمله حسن روحانی به صراحت اعلام داشته بودند که ایران در سال‌های اخیر هم در عراق شهید داده هم هزینه جنگ با داعش تامین کرده است. اکنون حیدرالعبادی که بی تردید در ریز خدمات ایران به کشورش است در جایی که باید ادای دین کند اعلام داشته که از سر ناچاری مجبور است که به تحریم‌های آمریکا بپیوندد. هرچند بعد از این اظهارات برخی چهره‌ها مانند محمد صدر دفاع از ایران را واجب شرعی و اخلاقی دانستند و سخنگوی رسمی مقاومت اسلامی نُجَباء هم نسبت به اعلام همراهی نخست‌وزیر عراق با تحریم‌های آمریکا علیه ایران، واکنشی شدیداللحن نشان داد. یا فواد معصوم رئیس جمهور عراق در جملاتی دو پهلو بیان کرد : «عراق و طبیعت روابط پر منفعت آن با ایران باعث می‌شود که پایبندی بغداد به تحریم‌های آمریکا علیه تهران را سخت کند.»
به معاملات دلاری خود با ایران پایان می‌دهیم
اما در نهایت موضع رسمی تر و صریح تر را حیدر العبادی گرفته و از سویی روز گذشته نیز سخنگوی دولت رسما ضمن اعلام پایبندی به تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفت که:« این کشور به معاملات دلاری خود با ایران پایان می‌دهد. »
سعد الحدیثی اظهار داشت: «به تحریم‌های آمریکا علیه ایران پایبند خواهیم بود زیرا ما قبل از هر چیز به منفعت ملی عراق نگاه می‌کنیم.»
وی ادامه داد: «کشور عراق از این پس برای معاملات مالی و تجاری با ایران از دلار استفاده نخواهد کرد، ما گامی برنمی‌داریم که به ضرر اقتصاد عراق باشد، کشور عراق در آینده ابزارهای مشخصی برای معامله تجاری با ایران را بررسی خواهد کرد که با تحریم‌های آمریکا تعارض نداشته باشند.»
سخنانی که بی تردید اشاره به پیچیده شدن روابط ایران و عراق از این پس خواهد داشت. پیچیده شدن این روابط را شاید بتوان در واکنش کسانی مثل محمود صادقی نماینده تهران دید که در توئیتی معنادار اظهار داشته است :« دولت عراق مطابق ماده ۶ قطعنامه ۵۹۸ ۱۱۰۰ میلیارد دلار بابت غرامت خسارات مستقیم جنگ تحمیلی به ایران بدهکار است؛ دولت ایران با لحاظ تنگناهای مردم عراق در مطالبه این غرامت تعلل کرده است؛ اکنون نخست‌وزیر عراق به‌جای جبران، با تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران همراهی می‌کند!»
این را در کنار این موضوع می‌توان گذاشت که ایران حتی باید خود را طلبکار مجموع هزینه‌هایی که برای جنگ عراق با داعش نیز کرده است بداند. اما پرسش اصلی اینجاست که آیا چنین مطالبه ای درباره عراق عملیاتی است؟ گرفتن غرامت از عراق چرا تاکنون محقق نشده است؟ و آیا در شرایطی که سخنگوی عراق می‌گوید دیگر در معاملات مالی و تجاری از دلار استفاده می‌کند این موضوع امکانپذیر است ؟
مذاکرات خصوصی
داوود هرمیداس باوند استاد حقوق بین الملل اما در این‌باره به آفتاب یزد می‌گوید: «در شرایط فعلی ایران باید در مذاکرات خصوصی با طرف عراقی، موضوع پرداخت غرامت را مطرح کند. به این ترتیب که در این مذاکرات بیان شود اگر عراق به بیانیه اش مبنی بر تحریم ایران پایبند باشد ایران نیز موضوع پرداخت غرامت را به طور جد مطرح خواهد کرد. با توجه به اینکه حتی سازمان ملل نیز 300 میلیارد دلار پرداخت غرامت به ایران را برآورد کرده طبق این سند موضوع باید پیگیری شود.»
باوند ادامه می‌دهد :«اما چنانچه ایران بخواهد از پشت تریبون‌های رسمی و به صورت آشکار وارد مسئله پرداخت غرامت شود، عراق هم در ارتباط با این موضوع پاسخ مثبت نمی‌دهد، در آن صورت اگر ایران این موضوع را به دیوان بین المللی لاهه ببرد با توجه به عدم رضایت عراق، چالش‌های دو کشور بیشتر خواهد شد. بنابراین اگر بناست عراق واقعا از تحریم‌ها صرفنظر کند یا پرداخت غرامت‌ها بیشتر به واقعیت نزدیک شود باید وارد مذاکره خصوصی شده و در مذاکره خصوصی تهدید ایران هم در آنجا مطرح شود.»
وی ادامه می‌دهد: « اما این نکته را هم از یاد نبریم که هرچند ایران از 1100 میلیارد دلار غرامت می‌گوید اما کارشناسان سازمان ملل آن را 300میلیارد برآورد کرده اند.»
غرامت ربطی به موضع عراق ندارد
حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه موضوع پرداخت غرامت عراق به ایران باید به سرانجام برسد و چنین چیزی ارتباطی با موضع این کشور در برابر تحریم‌های آمریکا ندارد به آفتاب یزد گفت: «حتی اگر عراق هم اعلام می‌کرد که به تحریم‌ها نمی‌پیوندد باز هم موضوع پرداخت غرامت عراق به ایران باید در یک کمیسیون مشترک بررسی شود.چنین مسئله ای چیزی نیست که به خاطر موضع عراق در قبال تحریم‌ها کنار گذاشته شود. پرداخت غرامت به ایران یک بحث اساسی است همان طور که اجرایی شدن قرارداد 1975 الجزایر و تعیین مرزها یک مسئله اساسی در روابط دو کشور است. این دو مورد باید از طریق روابط دوستانه حل شود حال چه موضع عراق در ضدیت با تحریم‌های علیه ایران باشد چه همگام با آنها.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه در مورد رفتار عراق نیز اظهار می‌کند: «در زمان تحریم‌ها عراق این بهانه را داشت که بگوید قطعنامه‌هایی علیه ایران صادر شده و این کشور مجاب به رعایت آن است اما اینکه بدون قطعنامه چنین تصمیمی را علیه ایران می‌گیرد جای تعجب است. اگر کمک‌های فراوان مالی و جانی که ایران انجام داد تا داعش بغداد را نگیرد هم نبود، دولت عراق موظف بود تا به عنوان یک کشور همسایه ایران که هیچ خطایی انجام نداده با آمریکا همکاری نکند.»
وی ادامه می‌دهد :« به هر حال این اقدام بیانگر آن است که عراق تحت نفوذ و سلطه آمریکاست اما ظاهرا عراق، منافع کوتاه مدت خود را می‌بیند در حالی که در بلندمدت به ایران نیاز خواهند داشت و آن موقع زمانی است که ایران نیز عملی مقابله به مثل انجام می‌دهد.»
بهشتی پور اظهار داشت: « فارغ از این موضوع، پرداخت غرامت عراق باید به شکل جدی پیگیری شود و تا حالا نیز در روند آن به شدت تاخیر صورت گرفته من معتقدم بحث پرداخت غرامت در محیطی دوستانه امکان پذیر است.»
از بهشتی پور می‌پرسیم چگونه چنین مسئله ای در محیطی دوستانه امکان پذیر است، می‌گوید: «چرا نشود؟ پس چگونه است که در حال حاضر عراق غرامت جنگی را به کویت می‌دهد آن وقت نباید غرامت ایران را داد؟ بر حسب قطعنامه سازمان ملل باید این مسئله اتفاق بیفتد.
تجدیدنظر عراق به دلیل...
زمانی که اتحادیه اروپا اعلام می‌کند به خاطر آنکه تحریم‌های آمریکا ناعادلانه است و به آن نمی‌پیوندیم و زمانی که ترکیه و پاکستان به عنوان همسایگانی که ایران روابطی به مراتب کمتر از عراق با آنها داشته اعلام می‌کنند این تحریم‌ها را نمی‌پذیرند پیوستن عراق به تحریم‌های آمریکا را با پرسش‌های پررنگ‌تری مواجه می‌کند. بخصوص آنکه در موضوع تحریم‌ها، یک تصمیم یک جانبه از سوی آمریکا گرفته شده و قوانین بین المللی از ایران حمایت کرده‌اند.
به گزارش روز نو : اظهاراتی که برخی را متعجب، بعضی را خشمگین، عده ای را خرسند و عده ای را هم شرمسار کرد. گفته‌های حیدرالعبادی به عنوان نخست وزیر عراق در نشست هفتگی اش مبنی بر این سوال که آیا او به تحریم‌ها می‌پیوندد یا نه آب پاکی را روی دست همه ریخت.... اینکه عراق علی رغم همه خدمات این چند ساله ایران به عراق، نمک خورده و نمکدان را شکسته و به تحریم‌ها پیوسته است. گفته‌هایی که با واکنش‌های گسترده ای در شبکه اجتماعی همراه شد، عده‌ای به او حق دادند که به عنوان نخست وزیر یک کشور اول باید حافظ منافع کشورش باشد و عده‌ای هم نه.
توقعش نبود
بی‌تردید در این میان، ایرانیان توقع این سخنان را نداشتند آن هم در حالی که پیشتر مقامات ایرانی از جمله حسن روحانی به صراحت اعلام داشته بودند که ایران در سال‌های اخیر هم در عراق شهید داده هم هزینه جنگ با داعش تامین کرده است. اکنون حیدرالعبادی که بی تردید در ریز خدمات ایران به کشورش است در جایی که باید ادای دین کند اعلام داشته که از سر ناچاری مجبور است که به تحریم‌های آمریکا بپیوندد. هرچند بعد از این اظهارات برخی چهره‌ها مانند محمد صدر دفاع از ایران را واجب شرعی و اخلاقی دانستند و سخنگوی رسمی مقاومت اسلامی نُجَباء هم نسبت به اعلام همراهی نخست‌وزیر عراق با تحریم‌های آمریکا علیه ایران، واکنشی شدیداللحن نشان داد. یا فواد معصوم رئیس جمهور عراق در جملاتی دو پهلو بیان کرد : «عراق و طبیعت روابط پر منفعت آن با ایران باعث می‌شود که پایبندی بغداد به تحریم‌های آمریکا علیه تهران را سخت کند.»
به معاملات دلاری خود با ایران پایان می‌دهیم
اما در نهایت موضع رسمی تر و صریح تر را حیدر العبادی گرفته و از سویی روز گذشته نیز سخنگوی دولت رسما ضمن اعلام پایبندی به تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفت که:« این کشور به معاملات دلاری خود با ایران پایان می‌دهد. »
سعد الحدیثی اظهار داشت: «به تحریم‌های آمریکا علیه ایران پایبند خواهیم بود زیرا ما قبل از هر چیز به منفعت ملی عراق نگاه می‌کنیم.»
وی ادامه داد: «کشور عراق از این پس برای معاملات مالی و تجاری با ایران از دلار استفاده نخواهد کرد، ما گامی برنمی‌داریم که به ضرر اقتصاد عراق باشد، کشور عراق در آینده ابزارهای مشخصی برای معامله تجاری با ایران را بررسی خواهد کرد که با تحریم‌های آمریکا تعارض نداشته باشند.»
سخنانی که بی تردید اشاره به پیچیده شدن روابط ایران و عراق از این پس خواهد داشت. پیچیده شدن این روابط را شاید بتوان در واکنش کسانی مثل محمود صادقی نماینده تهران دید که در توئیتی معنادار اظهار داشته است :« دولت عراق مطابق ماده ۶ قطعنامه ۵۹۸ ۱۱۰۰ میلیارد دلار بابت غرامت خسارات مستقیم جنگ تحمیلی به ایران بدهکار است؛ دولت ایران با لحاظ تنگناهای مردم عراق در مطالبه این غرامت تعلل کرده است؛ اکنون نخست‌وزیر عراق به‌جای جبران، با تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران همراهی می‌کند!»
این را در کنار این موضوع می‌توان گذاشت که ایران حتی باید خود را طلبکار مجموع هزینه‌هایی که برای جنگ عراق با داعش نیز کرده است بداند. اما پرسش اصلی اینجاست که آیا چنین مطالبه ای درباره عراق عملیاتی است؟ گرفتن غرامت از عراق چرا تاکنون محقق نشده است؟ و آیا در شرایطی که سخنگوی عراق می‌گوید دیگر در معاملات مالی و تجاری از دلار استفاده می‌کند این موضوع امکانپذیر است ؟
مذاکرات خصوصی
داوود هرمیداس باوند استاد حقوق بین الملل اما در این‌باره به آفتاب یزد می‌گوید: «در شرایط فعلی ایران باید در مذاکرات خصوصی با طرف عراقی، موضوع پرداخت غرامت را مطرح کند. به این ترتیب که در این مذاکرات بیان شود اگر عراق به بیانیه اش مبنی بر تحریم ایران پایبند باشد ایران نیز موضوع پرداخت غرامت را به طور جد مطرح خواهد کرد. با توجه به اینکه حتی سازمان ملل نیز 300 میلیارد دلار پرداخت غرامت به ایران را برآورد کرده طبق این سند موضوع باید پیگیری شود.»
باوند ادامه می‌دهد :«اما چنانچه ایران بخواهد از پشت تریبون‌های رسمی و به صورت آشکار وارد مسئله پرداخت غرامت شود، عراق هم در ارتباط با این موضوع پاسخ مثبت نمی‌دهد، در آن صورت اگر ایران این موضوع را به دیوان بین المللی لاهه ببرد با توجه به عدم رضایت عراق، چالش‌های دو کشور بیشتر خواهد شد. بنابراین اگر بناست عراق واقعا از تحریم‌ها صرفنظر کند یا پرداخت غرامت‌ها بیشتر به واقعیت نزدیک شود باید وارد مذاکره خصوصی شده و در مذاکره خصوصی تهدید ایران هم در آنجا مطرح شود.»
وی ادامه می‌دهد: « اما این نکته را هم از یاد نبریم که هرچند ایران از 1100 میلیارد دلار غرامت می‌گوید اما کارشناسان سازمان ملل آن را 300میلیارد برآورد کرده اند.»
غرامت ربطی به موضع عراق ندارد
حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه موضوع پرداخت غرامت عراق به ایران باید به سرانجام برسد و چنین چیزی ارتباطی با موضع این کشور در برابر تحریم‌های آمریکا ندارد به آفتاب یزد گفت: «حتی اگر عراق هم اعلام می‌کرد که به تحریم‌ها نمی‌پیوندد باز هم موضوع پرداخت غرامت عراق به ایران باید در یک کمیسیون مشترک بررسی شود.چنین مسئله ای چیزی نیست که به خاطر موضع عراق در قبال تحریم‌ها کنار گذاشته شود. پرداخت غرامت به ایران یک بحث اساسی است همان طور که اجرایی شدن قرارداد 1975 الجزایر و تعیین مرزها یک مسئله اساسی در روابط دو کشور است. این دو مورد باید از طریق روابط دوستانه حل شود حال چه موضع عراق در ضدیت با تحریم‌های علیه ایران باشد چه همگام با آنها.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه در مورد رفتار عراق نیز اظهار می‌کند: «در زمان تحریم‌ها عراق این بهانه را داشت که بگوید قطعنامه‌هایی علیه ایران صادر شده و این کشور مجاب به رعایت آن است اما اینکه بدون قطعنامه چنین تصمیمی را علیه ایران می‌گیرد جای تعجب است. اگر کمک‌های فراوان مالی و جانی که ایران انجام داد تا داعش بغداد را نگیرد هم نبود، دولت عراق موظف بود تا به عنوان یک کشور همسایه ایران که هیچ خطایی انجام نداده با آمریکا همکاری نکند.»
وی ادامه می‌دهد :« به هر حال این اقدام بیانگر آن است که عراق تحت نفوذ و سلطه آمریکاست اما ظاهرا عراق، منافع کوتاه مدت خود را می‌بیند در حالی که در بلندمدت به ایران نیاز خواهند داشت و آن موقع زمانی است که ایران نیز عملی مقابله به مثل انجام می‌دهد.»
بهشتی پور اظهار داشت: « فارغ از این موضوع، پرداخت غرامت عراق باید به شکل جدی پیگیری شود و تا حالا نیز در روند آن به شدت تاخیر صورت گرفته من معتقدم بحث پرداخت غرامت در محیطی دوستانه امکان پذیر است.»
از بهشتی پور می‌پرسیم چگونه چنین مسئله ای در محیطی دوستانه امکان پذیر است، می‌گوید: «چرا نشود؟ پس چگونه است که در حال حاضر عراق غرامت جنگی را به کویت می‌دهد آن وقت نباید غرامت ایران را داد؟ بر حسب قطعنامه سازمان ملل باید این مسئله اتفاق بیفتد.
تجدیدنظر عراق به دلیل...
زمانی که اتحادیه اروپا اعلام می‌کند به خاطر آنکه تحریم‌های آمریکا ناعادلانه است و به آن نمی‌پیوندیم و زمانی که ترکیه و پاکستان به عنوان همسایگانی که ایران روابطی به مراتب کمتر از عراق با آنها داشته اعلام می‌کنند این تحریم‌ها را نمی‌پذیرند پیوستن عراق به تحریم‌های آمریکا را با پرسش‌های پررنگ‌تری مواجه می‌کند. بخصوص آنکه در موضوع تحریم‌ها، یک تصمیم یک جانبه از سوی آمریکا گرفته شده و قوانین بین المللی از ایران حمایت کرده‌اند.
پرواضح است که دولت عراق باید در رفتار خود در این‌باره تجدیدنظر کند اما نه به خاطر ترس از پرداخت غرامت جنگ به ایران بلکه به خاطر ادای دینش به کشورمان. چون همان طور که ناظران گفته اند موضوع پرداخت غرامت جنگی به ایران ارتباطی با جریان تحریم‌های آمریکا ندارد، بلکه یک موضوع حقوقی است که باید در هر زمانی حتی در اوج روابط خوب دو کشور باید از سوی مقامات کشورمان بررسی شود.
آفتاب یزد
