ایران پس از خروج امریکا از توافق هسته ای تهدید کرده بود که ممکن است از پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای (NPT) خارج شد اکنون به نظر می رسد این تهدید به واقعیت نزدیک تر می شود و ممکن است عملی شود.

به گزارش سایت روزنو،  «المانیتور» درباره احتمال خروج ایران از ان پی تی می نویسد:«علیرغم آن که اروپایی ها و ایران در حال مذاکره برای یافتن فرصتی به منظور باقی ماندن در برجام هستند ایران به طور موازی در حال بررسی موضوع خروج از ان پی تی در واکنش به خروج امریکا از برجام است. 

چنین اقدامی می تواند تبعات حقوقی به دنبال داشته باشد اما در عین حال، واقعیت آن است که اگر اروپایی ها در دادن تضمین لازم به ایران موفق نباشند احتمال استفاده از این گزینه برای ایران وجود دارد.

 پیش تر در تاریخ ۲۴ آوریل، «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران گفته بود که ان پی تی در بندهای خود این موضوع را مدنظر قرار داده که تمام دولت های عضو در صورتی که منافع شان در معرض خطر قرار گیرد می توانند این معاهده را ترک کنند و اشاره کرد که جمهوری اسلامی ایران نیز این گزینه را مدنظر دارد. این در حالیست که در تاریخ ۲۳ اوریل «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران گفت که در ایران برخی از افراد در حال صحبت کردن درباره خروج از ان پی تی هستند مطمئنا این موضع دولت نیست».

«المانیتور» در ادامه می افزاید:«اما واقعا تا چه اندازه باید چنین چشم انداز و گزینه ای را جدی گرفت؟ آیا ایران اکنون از ان پی تی خارج خواهد شد آن هم به دلیل خروج امریکا از برجام. برای پاسخ به این سوال ابتدا باید این موضوع را بررسی کرد که آیا خروج احتمالی ایران از ان پی تی نقض مفاد برجام خواهد بود.

 اگرچه در برجام حضور دائمی ایران در ان پی تی به عنوان یک ضرورت در نظر گرفته نشده است با این حال، به نظر می رسد که فرض نگارندگان آن این بوده که ایران در ان پی تی باقی خواهد ماند. برای مثال، در بخش نخست برجام آمده است که امضا کنندگان برجام به این درک مشترک رسیده اند که ان پی تی رژیم خلع سلاح کشتار جمعی و پایه اساسی برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای است.

 این سند هم چنین اشاره می کند که اجرای کامل برجام در نهایت منجر به عادی شدن وضعیت ایران به عنوان یکی از امضا کنندگان ان پی تی خواهد شد. هم چنین، ایران به عنوان بخشی ازتوافق جامع متعهد می شود که پروتکل الحاقی را تصویب کرده که هدف آن نظارت بر فعالیت های هسته ای ایران در محدوده تعیین شده ان پی تی است. در نتیجه، خروج ایران از ان پی تی می تواند به عنون نقض برجام تفسیر شود و وضعیت را از نظر حقوقی پیچیده تر سازد».

«رضا نصری» وکیل امور بین المللی در سوئیس به «المانیتور» می گوید:«در بحث های قانونی و حقوقی یک واژه را هم می توان به طرق و روش های مختلفی تفسیر کرد. به عنوان مثال، خروج ایران از ان پی تی می تواند به نوعی واکنش متقابل به نقض برجام از سوی امریکا قلمداد شود. به نوعی می توان این گونه تفسیر کرد که اقدامی قابل برگشت است و هدف آن مسئولیت پذیر کردن امریکا و واداشتن آن کشور به تعهداتی است که طبق برجام به آن متعهد شده است. به عبارت دیگر، این موضوع می تواند این گونه برداشت شود که قصد ایران برای خروج از ان پی تی نقض برجام نبوده بلکه مجبور کردن امریکا به بازگشت به برجام و رعایت تعهدات اش بوده است».

«المانیتور» می افزاید:«مقام های ایرانی بارها تعهد خود را به حفظ برجام ابراز داشته اند حتی در صورت عدم حضور امریکا در آن. در همان حال، حسن روحانی رییس جمهوری ایران در روز ۸ مه اشاره کرد که پایبندی ایران به تعهدات اش بستگی به این دارد که آیا امضا کنندگان اروپایی برجام می توانند تضمین های لازم را ارائه دهند تا ایران مطمئن شود که از مزایای اقتصادی برجام برخوردار خواهد شد یا خیر».

«عزیزالله حاتم زاده» تحلیلگر سیاست خارجی ایران به «المانیتور» می گوید:«در حال حاضر ایران نیاز دارد تا با طرف مقابل ارتباط داشته باشد به طوری که طرفین متوجه شوند که هرگونه نقض تعهد عواقب جدی دارد. اساسا ما باید معادله را تغییر دهیم تا اروپایی ها متوجه شوند که اگر گام جدی برای نجات توافق بر ندارند این پیامد جدی خواهد داشت. برای رسیدن به این هدف،‌ تهدیدات ایران باید دقیق و معتبر باشند. به نظر من ایران می تواند اقدامات بهتری در مقایسه با گزینه خروج از ان پی تی انجام دهد. برای مثال، ایران می تواند اجرای برجام را از طریق تنظیم شرایطی برای اصلاح قانون در مجلس مشروط سازد. هم چنین، گزینه بهتر دیگر افزایش گام به گام سطح غنی سازی اورانیوم است».

این سایت در ادامه می نویسد:«البته کسانی در ایران هستند که فکر نمی کنند همه چیزوابسته به سیاست امریکا است. برای مثال، ظریف در مصاحبه در ۲۲ اوریل به «المانیتور» گفت که دولت ترامپ هرگز در برجام نبود. آنان از ۱۵ ماه گذشته خواسته اند این اطمینان را کسب کنند که ایران از برجام نفع اقتصادی نخواهد برد».

 در واقع، رویکرد ظریف بازتاب دهنده مسیر کنونی است که مطابق میل دولت ایران است که در آن شکل دهی به سیاست بستگی به چگونگی واکنش اروپایی ها به خروج امریکا از برجام دارد.

«نصرت الله تاجیک» دیپلمات ارشد سابق ایران به «المانیتور» می گوید:«ما برجام را امضا کردیم تا با جامعه بین المللی رابطه داشته باشیم. در همین حال، ترامپ با شعار «نخست امریکا» به قدرت رسید. با توجه به این که جامعه بین المللی اولویت ما از ابتدا بوده است ما باید این اطمینان را ایجاد کنیم که حرف های مان باعث ایجاد ترس در اروپایی ها نمی شوند تا آنان مجبور شوند پشت سر ترامپ بایستند. باید کاری کنیم که آنان در برابر ترامپ ایستادگی کنند».

او می افزاید:«در عین حال، ما برجام را برای کسب منافع امضا کردیم در غیر این صورت برجام یک تکه کاغذ بدون ارزش است. اگر ما احساس کنیم که مزایایی را از برجام کسب نمی کنیم طبیعتا باید به شیوه ای متفاوت عمل کنیم. در حال حاضر ‌کشورهای اروپایی حداقل ادعا می کنند که با ایران هستند و نه در مسیر ترامپ. بنابراین ما باید سعی کنیم تا اروپایی ها و کشورهای دیگر به غیر از امریکا را تا حد ممکن در کنار خود نگه داریم».

این سایت در پایان می نویسد:«همان طور که ایران و اروپا تلاش می کنند تا راه هایی را برای تضمین ادامه برخورداری تهران از مزایای برجام بیابند قابل ذکر است که سخنان مقام های ایرانی در ماه های اخیر نشان می دهد که آنان تصمیم ترامپ را پیش بینی کرده بودند. 

در حال حاضر تنها زمان مشخص خواهد کرد که آیا اروپا موفق به نجات برجام خواهد شد یا خیر. در حالی که برخی فشارها با واکنش متقابل اروپایی ها مواجه شده اند و لحن اروپایی ها نسبت به امریکا تندتر شده و آنان از وفادار نبودن امریکا به مفاد برجام می گویند هنوز زود است که قضاوت شود آیا منافع ایران در عمل تضمین خواهد شد یا خیر. اگر منافع ایران تامین نشود احتمال شاهد تکرار تاریخ و پایان یافتن تعامل گسترده دیپلماتیک میان ایران و اروپا برای یافتن راه حلی درباره مسئله هسته ای خواهیم بود. سناریویی که در فاصله سال های ۲۰۰۵-۲۰۰۳ میلادی روی داده بود».