همزمان با تشدید درگیری میان نیروهای اسرائیلی با محور ایران، سوریه و حزب الله لبنان در داخل خاک سوریه نشریات مختلف به تحلیل چشم انداز تحولات سوریه پس از افزایش مداخلات اسرائیل پرداخته اند. 

به گزارش سايت روزنو، روزنامه امریکایی «نیویورک تایمز» با اشاره به رویارویی نیروهای نظامی اسرائیل با نیروهای سوری و به ادعای منابع اسرائیلی با نیروهای نظامی ایرانی در روز شنبه در جریان حملات اسرائیل علیه سوریه، از این موضوع به عنوان «مرحله تازه خطرناک در جنگ داخلی سوریه» یاد می کند. 

این روزنامه می نویسد:«این رویارویی سبب شده تا اسرائیل تهدید مستقیمی را بیان کند مبنی بر آن که ممکن است حملات بیش تری را در داخل خاک سوریه انجام دهد. منابع اسرائیلی مدعی شدند که یک پهپاد ایرانی را که از طریق حریم هوایی سوریه وارد حریم هوایی اسرائیل شده بود را ساقط کرده اند. 

به فاصله اندکی پس از اعلام این خبر ارتش اسرائیل دستور حمله به مرکز کنترل و فرماندهی این پهپاد در داخل سوریه در نزدیکی پالمیرا را صادر کرد. با این حال، در مسیر بازگشت از ماموریت یکی از جنگنده های اف-۱۶ اسرائیل در شمال اسرائیل زیر تیربار سنگین نیروهای سوری ساقط شد. اعتقاد بر این است که این نخستین هواپیمای اسرائیلی است که در دهه های اخیر در جریان انجام ماموریت با شلیک نیروهای طرف مقابل سرنگون شده است. 

این موضوع سبب اٰغاز موجی از حملات اسرائیل علیه اهداف ایرانی و سوری در داخل خاک سوریه شد. ارتش اسرائیل گفته که به هشت هدف سوری از جمله سه پایگاه هوایی و چهار موضع طرف ایرانی که از آن تحت عنوان بخشی از استقرار نظامی ایران در سوریه یاد کرده حمله کرده است. 

این رویدادها نشان می دهند که سوریه تبدیل به میدان جنگ میان اسرائیل و ایران شده است دو دشمن در منطقه که روابط تلخی با یکدیگر داشته اند. «رابرت ساتلوف» مدیر اجرایی موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک می گوید:«این در واقع یک تشدید تنش در روابط است و بسیار خطرناک است و می تواند منجر به رویارویی مستقیم میان اسرائیل و ایران در سوریه شود. این وضعیت رو به وخامت می تواند سبب عبور طرفین از خطوط قرمز شود و معادلات را به گونه ای عجیب و غریب تغییر دهد». 

«نیویورک تایمز» اشاره می کند این رویارویی در حالی صورت می گیرد که نیروهای روسیه، ترکیه و امریکا نیز در سوریه در حال جنگ در جبهه های متعدد و با گروه های متعددی هستند از جمله با بقایای گروه داعش و دیگر گروه های تروریستی مشابه. 

در هفته گذشته سه هواپیما متعلق به کشورهای خارجی در منازعات ساقط شده اند: جنگنده اسرائیلی، یک بالگرد ترکیه در جریان حمله شبه نظامیان کرد و یک هواپیمای روسی در اطراف ادلب. 

«نیویورک تایمز» می افزاید:«اسرائیل از مدت ها پیش در مورد خطر درگیری هشدار داده بود چرا که نیروهای ایران و متحدان آن از جمله حزب االله لبنان در خاک سوریه مستقر شده اند و در جولان در مرز با اسرائیل بر آن ناحیه اشراف دارند.

 اسرائیل که ایران را دشمن قوی خود در منطقه می داند با لابی گری با قدرت های جهانی خواسته است تا آن نیروها را وادار به عقب نشینی از موضع شان کند. اسرائیل در سال های اخیر چندین حمله علیه مواضع سوریه انجام داده است از جمله حمله به تاسیسات و زرادخانه های  تسلیحاتی آن کشور. 

تحلیلگران می گویند که حملات اخیر نخستین اقدام اسرائیل علیه مراکزی بودند که نیروهای ایرانی در آن حضور داشتند و برای نخستین بار بود که اسرائیل پهپادی که متعلق به ایران بوده را در طول جنگ سوریه نابود کرده است. 

البته هیچ گونه شواهدی وجود ندارند که اثبات کنند پهپاد مسلح بوده است. مقام های نظامی اسرائیلی مقام های سوری و ایرانی را به بازی با آتش متهم می کنند اما شواهد نشان می دهند که اسرائیل مایل است که این وضعیت حفظ شود. ژنرال «رونن مانلیس» سخنگوی ارتش اسرائیل گفته است که اسرائیل اماده است که هزینه بسیار سنگینی را علیه هر کس که علیه اسرائیلی ها عمل کند تحمیل نماید.

 سقوط جنگنده اسرائیل ضربه قابل توجهی به اعتبار نظامی ارتش آن کشور وارد ساخت و ممکن است پس از سال ها اقدام نظامی آن رژیم در سوریه باعث ایجاد تغییرات قابل توجهی شود. حزب الله لبنان نیز در بیانیه ای اعلام کرده که تحولات اخیر و سقوط جنگنده اسرائیلی نشان داد که معادلات قدیمی به طور قطع به پایان رسیده اند. 

در سوریه رویدادهای اخیر به عنوان پتانسیل تغییر بازی در نظر گرفته شده است و طرفداران دولت در خیابان های دمشق جشن گرفته و شیرینی پخش می کردند و از اسد و ارتش سوریه تقدیر به عمل می آوردند. 

این نخستین باری است که دولت سوریه توانسته یک هواپیمای اسرائیلی را نابود سازد آن هم پس از سال ها تجاوز اسرائیل به حریم هوایی سوریه و نقض آن. در نتیجه، این رویداد اتفاق مهمی برای سوری ها محسوب می شود. «حیدر» ۳۰ ساله یکی از طرفداران دولت سوریه می گوید:«من خیلی خوشحال هستم به همین خاطر شیرینی پخش می کنم. من افتخار می کنم که می بینم سوریه پاسخ درخوری به اسرائیل داد و اف -۱۶ را سرنگون کرد. ما سال ها منتظر واکنشی قاطع از سوی سوریه علیه نقض حریم هوایی مان توسط اسرائیلی ها بودیم». 

«نیویورک تایمز» در ادامه می نویسد:«همزمان با افزایش اعتماد به نفس سوری ها، تحلیلگران اسرائیلی می گویند که اقدام روز شنبه اسرائیل پیامی قوی به سوری ها و ایرانی ها بود در این باره که موج گسترده ای از حملات در راه هستند. آنان مدعی هستند که اسرائیلی اسیب جدی به سیستم دفاع هوایی سوریه وارد کرده اند. 

مقام های نظامی اسرائیل از جمله «جاناتان کونریکوس» از دیگر سخنگویان ارتش اسرائیل گفته است که هنوز مشخص نیست که ایا اف -۱۶ اسرائیل بر اثر اتش بار سوریه ساقط شده یا سقوط علت دیگری داشته است. او گفته است که یکی از دو خلبان آن جنگنده به شدت مجروح شده است». 

«نیویورک تایمز» در ادامه این گزارش اشاره می کند که با در نظر گرفتن حضور نیروهای خارجی بسیار زیادی که در سوریه هستند خطر فرا رفتن دامنه درگیری به خارج از مرز سوریه واقعی است اما تحلیلگران باور دارند که همه طرفین علاقمند هستند تا حوادث روز شنبه به سطحی گسترده سمت  سو پیدا نکنند. 

«استیون سایمون» کارشناس امور خاورمیانه که از مقام های ارشد دولت اوباما در شورای امنیت ملی بوده در این باره می گوید:«وضعیت بسیار ناپایدار است. تنش بسیار طولانی مدت و اکنون به نقطه جوش رسیده است. 

پرسش مهم آن است که کاخ سفید چه موضعی اتخاذ خواهد کرد. امریکا و اسرائیل می توانند به عملیات در سوریه به عنوان اهرم فشاری برای مقابله با ایران و نیروهای شبه نظامی طرفدار آن کشور بنگرند. اگر این ذهنیت حاکم بر تصمیم گیری تصمیم گیرندگان امریکا و اسرائیل باشد دامنه منازعه به شدت افزایش خواهد یافت»، 

«آموس یادلین» رییس سابق اطلاعات ارتش اسرائیل و در حال حاضر مدیر اجرایی موسسه مطالعات امنیت ملی در دانشگاه تل آویو می گوید:«به نظر می رسد سوریه، ایران و روسیه در حال حاضر منافع اندکی در وارد شدن به درگیری شدید با اسرائیل دارند». او در ادامه مدعی می شود:«اسرائیل توانایی نابود کردن پروژه روسیه و ایران برای حفظ حکومت تحت رهبری اسد را دارد. اکنون موضوع بر سر ضعف اپوزیسیون سوری نیست بلکه بر سر قدرت اسرائیل است». 

این روزنامه امریکایی در ادامه اشاره می کند علیرغم آن که قدرت نظامی اسرائیل عامل مهمی در هر گونه واکنشی از سوی آن رژیم است وضعیت برای اسد نیز به طور قابل توجهی بهبود یافته است. «استفن بی. اسلیک» از مقام های ارشد سابق سیا در اسرائیل که اکنون مدیریت پروژه امنیتی در دانشگاه تگزاس در آستن را برعهده دارد می گوید:«هیچ انگیزه ای برای سوری ها، ایرانیان و یا روس ها برای وارد شدن به منازعه تمام عیار نظامی با اسرائیلی ها وجود ندارد». 

این روزنامه در بخش پایانی گزارش خود می نویسد:«ایران ادعای اسرائیل در این باره که پهپاد ایرانی وارد حریم هوایی اسرائیل شده را رد کرده است . پایگاه خبری «المنار» گزارش داده که مقام های ارتش سوریه گفته اند که پهپاد مذکور در حال انجام ماموریت عادی علیه داعش در حریم هوایی سوریه بوده است. 

سخنگوی ارتش اسرائیل اما اصرار دارد که پهپاد در ماموریتی خاص بوده و توسط طرف ایرانی وارد حریم هوایی اسرائیل شده است. با این حال، برخی از تحلیلگران اسرائیلی این احتمال که پهپاد ایرانی بر اثر عملکرد نادرست وارد حریم هوایی اسرائیل شده را رد نکرده اند. 

«ایهود یاری» تحلیلگر امور کشورهای عربی در تلویزیون اسارئیل و یکی از پژوهشگران انستیتو واشنگتن برای سیاستگذاری خاور نزدیک می گوید:«من نمی توانم منطق پشت سر این ادعا که ایرانی ها پهپادی را به درون حریم اسرائیل فرستادند  بپذیرم. ایرانی ها اکنون اولویت ها و اهداف دیگری را در سوریه دنبال می کنند». با این حال او می گوید که به دلیل ورود پهپاد به درون حریم هوایی اسرائیل (چه سهوی چه عمدی) ارتش اسرائیل گزینه دیگری چون ساقط کردن آن نداشته است». 

روزنامه چپگرای اسرائیلی «هاارتص» که از نشریات منتقد دولت دست راستی تحت رهبری نتانیاهو محسوب می شود در گزارشی مرتبط با رویارویی اخیر نیروهای اسرائیلی با نیروهای سوری – ایرانی در سوریه ضمن انتقاد از نوع رویکرد دولت نتانیاهو معتقد است که اقدامات نظامی اخیر اسرائیلی ها در خاک سوریه احتمال اتخاذ موضع طرفداری بیش تر از ایران از سوی روسیه را افزایش می دهد که می تواند به ضرر منافع اسرائیل باشد. 

این روزنامه می نویسد:«به دنبال سرنگون کردن پهپاد ایرانی وارد شده به  اسرائیل و حملات پس از آن به خاک سوریه اکنون مسکو تمام تحرکات در داخل سوریه را با دقت نظارت خواهد کرد. رسانه های اصلی در ایران تاکنون ترجیح داده اند تا به خبرهای آژانس خبری رسمی دولت سوریه (سانا) و مطبوعات و رسانه ها در اسرائیل درباره رویدادهای روز شئبه استناد کنند. 

همان طوری که پیش بینی می شد  اکثر رسانه های ایرانی به ساقط شدن جنگنده اسرائیل پرداختند و نه به ساقط شدن یک پهپاد ایرانی. طبیعی است چرا که ایران هرگونه نقش داشتن در رویدادهای روز شنبه را تکذیب می کند. 

اگر این گزارش ها به عنوان نشانه ای از موضع سیاسی و نظامی ایران در نظر گرفته شود بازتاب دهنده آن است که ایران تلاش  می کند تا از درگیری مستقیم با اسرائیل خودداری ورزد و هم چنان تلاش نماید تا درگیری بین سوریه و اسرائیل باقی بماند و خود را وارد این صحنه درگیری نکند. ایران به شدت درباره تصمیم دونالد ترامپ رییس جمهوری امریکا در هفته های اینده که انتظار می رود درباره توافق هسته ای تصمیم گیری کند و گزینه تحریم های جدیدتر را اعمال نماید نگران است و می خواهد منتظر آن لحظه باقی بماند. 

درگیری ای نظامی بین اسرائیل و نیروهای ایرانی در سوریه می تواند بهانه به دست ترامپ و کنگره دهد تا از این موضع استفاده کرده و آن را مدرکی دال بر لزوم تحمیل دوباره فشار بر تهران قلمداد نمایند». 

هاارتص می نویسد:«ایران بخشی از تروئیکا با حضور روسیه و ترکیه است که به دنبال راه حل دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ در سوریه است اما در این مسیر تاکنون تروئیکا موفق نبوده است. ایران نمی خواهد رویارویی نظامی با اسرائیل داشته باشد چرا که این موضوع می تواند سبب آغاز جنگ اسرائیل علیه حزب الله شود. 

در  استراتژی مدنظر ایران، تهران نه تنها بایستی سطح رویارویی نظامی خود با اسرائیلی ها را پایین نگه دارد بلکه هم چنین در مورد حضور نیروهای ترک در ماه گذشته در شمال سوریه که حمله ای را تدارک دیدند نیز بایستی سعی کند تا سطح رویارویی نظامی را کاهش دهد».

هاارتص در ادامه اشاره می کند که درباره اقدام نظامی در سوریه ایران ملاحظات دیپلماتیک بیش تری را در مقایسه با اسرائیل در نظر می گیرد و محدودتر عمل می کند. 

این روزنامه در این باره می افزاید:«اسرائیل تقریبا حمایت نامحدودی از جانب امریکا دارد و حتی مجوز محدودی از جانب روسیه برای اقدام در داخل خاک سوریه را کسب کرده است مادامی که حملات علیه منافع حکومت سوریه نباشند بلکه علیه اقدامات و تاسیساتی باشند که می توانند در ارتباط با حزب الله بوده باشند. 

با این حال، ایران یک شریک کامل در طول جنگ و پس از آن است در نتیجه، موظف به ایجاد توازن و همکاری با سایر شرکاست. با این حال، این توازن به اسرائیل اجازه نمی دهد که ازادانه میزان صبر و شکیبایی روسیه را ازمایش کند. 

حملات رو به گسترش اخیر اسرائیل در سوریه ممکن است با تکیه بر این فرض بوده باشد که روسیه تمام تحرکات دیپلماتیک و نظامی در سوریه را کنترل می کند و می تواند مانع از عملیات و اقدامات ترکیه و ایران در سوریه شود. 

روسیه اما در عمل نمی تواند مانع از حمله ترکیه به شمال سوریه شود در نشست سوچی در اواخر ژانویه گذشته برای برداشتن گامی به سوی برقراری اتش بس نیز روس ها ناکام ماندند سپس مذاکره برای ایجاد یک دولت انتقالی نیز با شکست مواجه شد. 

روس ها هم چنین نتوانسته اند کار عمده ای درباره حضور نیروهای طرفدار ایران در جنوب سوریه انجام دهند در نتیجه نتوانسته اند نگرانی های اسرائیل را کاهش دهند. روسیه بر شدت حملات خود در استان ادلب در جهت شکست دادن نیروهای معارض سوری و کمک رسانی به دولت اسد در آن منطقه افزوده است و نیازمند کمک نیروهای شبه نظامی طرفدار ایران در آن منطقه برای تکمیل عملیات خود می باشد. 

این موضوع روسیه را در یک دو راهی مهم قرار می دهد: بین تمایل به محدود کردن نفوذ و تاثیرگذاری ایران در داخل سوریه و بین هدف پایان دادن به منازعه نظامی آن هم به نفع دولت سوریه که در آن ایران نقش اصلی را ایفا می کند. 

در نتیجه، مداخله اسرائیل در سوریه می تواند روسیه را مجبور به اتخاذ استراتژی طرفداری از ایران کند. مداخله نظامی اسرائیل هم چنین می تواند سبب شود تا جنگ سوریه از یک منازعه داخلی به سوی جنگ علیه اسرائیل سوق پیدا کند این موضوع می تواند موقعیت ایران، حزب الله و سایر شبه نظامیان طرفدار دولت اسد را تقویت کند و سوریه و ایران در آن زمان می توانند بگویند درست می گفتند که اسرائیل و امریکا می خواهند جنگ در سوریه ادامه یابد». 

«هاارتص» در ادامه هشدارهای خود به دولت نتانیاهو می نویسد:«در نتیجه، اسرائیل در استراتژی اعلام شده اش درباره تلاش برای جلوگیری از استقرار نیروهای ایرانی در سوریه نمی تواند با چشم بستن بر ملاحظات دیپلماتیک در مورد اقدامات روسیه، ایران و ترکیه در سوریه عمل کند. دست کم در آینده قابل پیش بینی این سه کشور هم چنان به همکاری خود در سوریه ادامه خواهند داد و تلاش خواهند کرد تا اسرائیل و امریکا را از میدان تصمیم گیری برای سوریه خارج کنند به خصوص پس از آن که توانستند هر حرکت دیپلماتیک یا نظامی از سوی واشنگتن در سوریه را مسدود کنند. 

در کوتاه مدت ادامه درگیری در سوریه بستگی به تصمیم اسرائیل و در نظر گرفتن میزان فشارهایی دارد که از سوی مسکو و واشنگتن وارد می شوند تا از نفوذ ایران در داخل سوریه کاسته شود».