روزنو : کلمه کمآبی بسیاری از ما را به یاد دورهای میاندازد که هوا به طور غیر معمول خشک میشود، بارشها کم میشود، آب هم، پشت سدها از حد معمول کمتر میشود. همین طور، قطعی برق یا جیره بندی آب مناطق در تابستانها. اما همین بحران، تنها در اثر کمبود بارش و بالا رفتن درجه حرارت پدید نمیآید. بلکه عواملی مانند افزایش جمعیت، هدر رفتن آب –بهویژه در بخش کشاورزی- آلوده شدن آبهای قابل شرب، میتوانند دیگر علل کم آبی سالهای اخیر در کشور ما باشد.
سدسازی؛ تشدید کننده یا مددرسان؟
به گزارش روز نو : در سالهای اخیر، صنعت سد سازی پیشرفت چشمگیری در کشور ما داشته است و تنها در سال 2007 میلادی، ایران با احداث 88 سد بزرگ و کوچک، توانست به طور متوسط، نزدیک به 2میلیارد متر مکعب آب، به منابع کشور در سال اضافه کند. با این حال، انتقادات بسیاری نیز به این روش مدیریت بحران آب وجود دارد. برای مثال دکتر سیدآهنگ کوثر -دکترای خاک شناسی از دانشگاه اورگان آمریکا- در یکی از سخنرانیهای خود در سال 89 به 2 دلیل کشورمان را برای انباشت آب پشت سازههای غول پیکری به نام سد، مناسب تلقی نکرد؛ «یکی به دلیل ساختار زمین شناسی کشور ما که به دلایل مختلف آبستن زمین لغزشها، زلزلهها و حرکتهای ریزشی فراوان است. دوم، تبخیر سالیانه بالای آب که از 1300 میلی متر در دریاچه سد امیرکبیر تا 4000 میلی متر در هامون» گزارش شده است. وی متوسط تبخیر آب در ایران را 200 لیتر از هر متر مکعب آب عنوان کرده بود. دکتر کوثر در مصاحبه دیگری آبخوانداری و آبخیزداری را راه حلهای ما برای نجات از بحران کم آبی دانسته بود و افزوده بود: «بهترین و ارزانترین روش» از لحاظ محیط زیست و از لحاظ اقتصادی در جایی که امکان تغذیه مصنوعی وجود دارد؛ آبخوانداری و آبخیزداری زیر و روی زمین است. در همین راستا دکتر فرهودی استاد زمین شناخت ایران، معتقد است: «تمام سدهای ایران روی گسل ساخته شده است. یک جای تنگی پیدا میکنند، بدون این که فکر کنند؛ چطور به وجود آمده است؟ اینها را گسل شکافته. پیشتر از این، گسلها هم، اگر فعال نباشند و حرکت نکنند، زیرشان سوراخ است. کوههای آهکی ما بر اثر این حرکتها، شکسته است و آب آهک، سدها را در خود، حل میکند و باعث ایجاد سوراخ و غار خواهد شد.»
راه حلهای چهارگانه
اینک راه حلهایی را که برخی از کشورهای منطقه و همین طور ایالات کالیفرنیای آمریکا دنبال کردند؛ با هم بررسی کنیم. با این که کالیفرنیا در فاصلهای دور و منطقه متفاوتی از خاورمیانه قرار دارد و هم چنین عملیات مقابله با بحران در خاورمیانه در مقیاس بسیار کوچکتر نسبت به کالیفرنیا اجرا شده اما شرایط آب و هوایی یکسان، منجر به «ارائه راه حلهای مشابه» و «گرفتن درسهای بزرگ از بحران آب» در خاورمیانه شده است تا جایی که این راه حلهای کاربردی درخاورمیانه اجرا شد و به دلیل «نتایج موفقیت آمیز آن» دوباره در کالیفرنیا مطرح شد. بنابراین، فارغ از منطقه جغرافیایی، میتوان برخی از راه کارهای مقابله با کمبود آب را بررسی کرد. قبل از نصب و راهاندازی و بهرهبرداری از فناوریهای پایدار آب در سال 1964 آب دریاچه Kinneret که یکی از بزرگترین دریاچههای آب شیرین فلسطین است؛ از طریق لولههایی به جنوب این منطقه منتقل شد.